Το "σχέδιο νίκης" του Ζελένσκι δεν σημαίνει ακριβώς νίκη

Της Maryna Domushkina

Από τότε που ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι παρουσίασε το σχέδιο νίκης του νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η κατάσταση για το Κίεβο έχει επιδεινωθεί. Η Μόσχα έχει εντείνει τις επιθέσεις της και ο Ζελένσκι ζήτησε και πάλι από τη Δύση περισσότερη υποστήριξη. Η πλησιέστερη πιθανότητα μιας δεύτερης θητείας Τραμπ, εν τω μεταξύ, σημαίνει ότι αυτές οι εκκλήσεις θα μπορούσαν σύντομα να πέσουν στο κενό.

Ωστόσο, το σχέδιο του Ζελένσκι – το οποίο τονίζει ότι η νίκη της Ουκρανίας εξαρτάται από την υποστήριξη των εταίρων της και ότι η Ουκρανία δεν θα δεχτεί εδαφικές παραχωρήσεις με αντάλλαγμα την ειρήνη – δεν ανταποκρίνεται πλήρως σε αυτές τις πραγματικότητες. Αντιθέτως, παραβλέπει ορισμένα σημαντικά εμπόδια για τη νίκη, κυρίως, την αμφιταλαντευόμενη δυτική υποστήριξη. Για να τα ξεκαθαρίσουν, οι Ουκρανοί και Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να προσαρμόσουν άμεσα την προσέγγισή τους.

Αποτροπή και εξάρτηση

Σε αντίθεση με το όνομά του, το σχέδιο δεν εστιάζει στην εξασφάλιση μιας συνολικής νίκης, αλλά μάλλον στο πώς να αποτρέψει την περαιτέρω ρωσική πρόοδο. Οι τρεις πρώτοι από τους πέντε πυλώνες του σχεδίου δεν θα αποτελέσουν έκπληξη για τους δυτικούς παρατηρητές: μια άμεση πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, άδεια χρήσης όπλων μεγάλου βεληνεκούς σε όλα τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη από τη Ρωσία και σε στρατιωτικούς στόχους σε ρωσικό έδαφος για να φέρει τη μάχη εντός των συνόρων της· και ανάπτυξη πακέτου μη πυρηνικής αποτροπής εντός της Ουκρανίας.

Βραχυπρόθεσμα, επομένως, το σχέδιο θα οδηγήσει την Ουκρανία να παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τη διαρκή στρατιωτική και οικονομική βοήθεια από τους δυτικούς εταίρους. Αλλά με τη μείωση της δημόσιας υποστήριξης και τις πολιτικές αλλαγές σε ορισμένα δυτικά έθνη, η διατήρηση αυτής της βοήθειας θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη. Εάν η Δύση συνεχίσει την πολιτική της "αρκεί να μην χάσει αλλά όχι αρκετά για να κερδίσει", οι συζητήσεις στο Κίεβο θα παραμείνουν εστιασμένες στην αποτροπή και όχι στη νίκη. Το σχέδιο επίσης δεν αντιμετωπίζει τους δυτικούς φόβους για ρωσική κλιμάκωση. Προτάσεις όπως η μεταφορά του πολέμου στο ρωσικό έδαφος με πλήγματα μεγάλης εμβέλειας χρησιμοποιώντας όπλα των συμμάχων, για παράδειγμα, δεν υποστηρίζονται στις δυτικές πρωτεύουσες για αυτόν τον λόγο.

Και ενώ ο Ζελένσκι τονίζει την ενσωμάτωση στο ΝΑΤΟ, η αβεβαιότητα και το χρονοδιάγραμμα για την πραγματική ένταξη της Ουκρανίας θα μπορούσαν να αφήσουν τη χώρα ευάλωτη στο μεσοδιάστημα. Ακόμη και μετά την πρόσκληση για ένταξη στη συμμαχία, μπορεί να χρειαστούν έως και δύο χρόνια για να γίνει μέλος της Ουκρανίας, όπως συνέβη με τη Σουηδία και τη Φινλανδία. Ως εκ τούτου, φαίνεται ζωτικής σημασίας τα ευρωπαϊκά μέλη να εντείνουν τη διπλωματική πίεση για να επισπεύσουν την ένταξη της Ουκρανίας ή τουλάχιστον να παράσχουν αναγκαστικές εγγυήσεις ασφαλείας και όχι μόνο διμερείς συμφωνίες στο ενδιάμεσο.

Το σχέδιο παραβλέπει επίσης τις προκλήσεις για την ανάκτηση των κατεχόμενων εδαφών. Ενώ η αποτρεπτική στρατηγική της Ουκρανίας είναι κρίσιμη, η έλλειψη μιας ισχυρής επιθετικής στρατηγικής κινδυνεύει να παρατείνει τον πόλεμο και να αφήσει τους Ουκρανούς να ζουν υπό κατοχή για μια αβέβαιη περίοδο.

Αλλά ακόμη και χωρίς σαφή πορεία προς τη νίκη, το τελευταίο μέρος του σχεδίου του Ζελένσκι ρίχνει μια πιο τολμηρή ματιά σε μια Ουκρανία μετά τη σύγκρουση. Ο τέταρτος πυλώνας εστιάζει στο οικονομικό δυναμικό της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των τεράστιων αποθεμάτων φυσικών ορυκτών πόρων της χώρας, όπως ουράνιο, τιτάνιο και λίθιο, που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, τόνισε ότι χωρίς την κατάλληλη υποστήριξη, αυτοί οι πόροι θα μπορούσαν να πέσουν στα χέρια της Ρωσίας. Τέλος, το σχέδιο προτείνει ότι ο σκληρός στρατός της Ουκρανίας θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη μελλοντική ασφάλεια της Ευρώπης. Με την εμπειρία της Ουκρανίας στον σύγχρονο πόλεμο, μετά τον πόλεμο οι δυνάμεις της θα μπορούσαν να αναλάβουν ορισμένες ευθύνες που έχουν επί του παρόντος οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Αυτό θα ενίσχυε τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η Ουκρανία παραμένει βασικός παίκτης στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας, στερεώνοντας τη θέση της στη συμμαχία. Ωστόσο, αυτά τα καινοτόμα σχέδια θα μπορούσαν να πάνε χαμένα χωρίς ισχυρότερη υποστήριξη για τους Ουκρανούς στρατιώτες που βρίσκονται επί του παρόντος.

Πέρα από τη Δύση

Το σχέδιο του Ζελένσι βασίζεται στη θεμελιώδη προϋπόθεση ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο μόνη της. Αλλά με τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ μόλις λίγες μέρες μακριά, η χώρα αντιμετωπίζει πιθανή απώλεια ενός από τους βασικούς εταίρους της, τις ΗΠΑ, ενώ ήδη αντιμετωπίζει ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού και περιορισμένους πόρους.

Για να μετριάσει τουλάχιστον ένα μέρος αυτής της απώλειας, το Κίεβο θα πρέπει να διαφοροποιήσει πιο ενεργά τη διπλωματική του προσέγγιση πέρα από τη Δύση, όπου τα αντιαποικιακά αισθήματα και το άνοιγμα προς τη Ρωσία είναι κοινά. Η οικοδόμηση ισχυρότερων δεσμών με χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής μπορεί να αντιμετωπίσει το αφήγημα της Ρωσίας και να κερδίσει διπλωματική υποστήριξη στα διεθνή φόρουμ. Συνεχίζοντας να παρουσιάζει τον αγώνα της Ουκρανίας ως για εδαφική κυριαρχία και ενάντια στον ρωσικό ιμπεριαλισμό, και προσφέροντας οικονομικές συνεργασίες (για παράδειγμα, σε κρίσιμες πρώτες ύλες), η Ουκρανία θα μπορούσε να προσελκύσει περισσότερη υποστήριξη. Αυτός ο ευρύτερος συνασπισμός θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτηση της Ουκρανίας από τη δυτική βοήθεια, καθιστώντας το σχέδιο νίκης της πιο βιώσιμο.

Με τη σειρά τους, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν επαρκώς τις δικές τους πραγματικότητες ασφάλειας. Στην ομιλία του, ο Ζελένσκι επανέλαβε ότι το αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει σημαντικές επιπτώσεις για την ήπειρο. Εάν η Ρωσία διατηρήσει τα κατεχόμενα εδάφη, όχι μόνο θα σηματοδοτήσει αποτυχία για την Ουκρανία, αλλά θα αποσταθεροποιήσει χώρες σε όλη την Ευρώπη, απειλώντας τα κράτη της Βαλτικής, την Πολωνία και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Κι όμως, οι Ευρωπαίοι φαίνεται ότι έχασαν την κλήση αφύπνισης και έχουν γίνει πολύ άνετοι με την ηγεσία των ΗΠΑ, ακόμη και σε απειλές για τη δική τους ασφάλεια.

Ως εκ τούτου, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξήσουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία για να διατηρήσουν τη δική τους ασφάλεια, παρά την ενδεχόμενη δημόσια και πολιτική αντίσταση να το κάνουν. Αυτή η δέσμευση θα πρέπει να υπερβαίνει την παροχή περισσότερων όπλων και οικονομικής βοήθειας, αλλά και την ανάληψη ηγετικών ρόλων που μπορεί να είχαν προηγουμένως ηγηθεί των ΗΠΑ. Οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συντονιστούν πιο αποτελεσματικά για τις κυρώσεις, διασφαλίζοντας ότι η πίεση στη Ρωσία παραμένει υψηλή, ενώ προσφέρουν στην Ουκρανία την οικονομική υποστήριξη που απαιτείται για τη σταθεροποίηση της οικονομίας της κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο. Προβλέποντας πιθανές μειώσεις στη στήριξη των ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να επεκτείνουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους και να σταθεροποιήσουν μόνιμες συμφωνίες ασφάλειας και οικονομικές εταιρικές σχέσεις με την Ουκρανία. Η Ουκρανία παρουσίασε το σχέδιο νίκης της. Τώρα είναι καιρός οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αναπτύξουν το δικό τους σχέδιο για να διασφαλίσουν το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Μέσω ενός συνδυασμού στρατιωτικής, οικονομικής και διπλωματικής υποστήριξης, η Ευρώπη μπορεί να βοηθήσει να μετατραπεί το σχέδιο αποτροπής της Ουκρανίας σε μια εφικτή πορεία προς τη νίκη, τη διαρκή ειρήνη και την ασφάλεια.

Εάν η Ρωσία καταφέρει και της επιτραπεί να ξαναχαράξει τα διεθνή σύνορα με τη βία, θα υπονομεύσει βαθιά τον ακρογωνιαίο λίθο της διεθνούς ασφάλειας μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό θα δημιουργούσε ένα επικίνδυνο προηγούμενο, ενθαρρύνοντας παρόμοιες επιθέσεις αλλού. Εν τω μεταξύ, η Ουκρανία έχει παγιδευτεί σε έναν δεσμό: υποστηρίζοντας την ανάγκη για πιο αποφασιστική υποστήριξη για τη χρήση βίας κατά της Ρωσίας ενόψει της απροθυμίας των εταίρων της. Το σχέδιο του Ζελένσκι απαιτεί σταθερή και, κυρίως, έγκαιρη δράση. Οι εκλογές στις ΗΠΑ απλώς προσθέτουν σε αυτόν τον επείγοντα χαρακτήρα. Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, οι Ευρωπαίοι πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα να αναλάβουν την ηγεσία για τη δική τους ασφάλεια και όλες τις προκλήσεις που θα συνεπάγονται. Ομοίως, το Κίεβο πρέπει επίσης να κοιτάξει κατάματα την πραγματικότητα και να προσαρμοστεί σε ένα μέλλον στο οποίο η ακλόνητη υποστήριξη των σημερινών εταίρων του δεν είναι δεδομένη.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου