Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν - Μελόνι: Τους εχθρούς πρέπει να τους κρατάμε κοντά μας

Του Arturo Varvelli 

Καθώς η διαμάχη για τις κορυφαίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεχίζεται τον Σεπτέμβριο, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι έκανε μια συμφιλιωτική επιλογή για επίτροπο. Η Ρώμη όρισε τον Ραφαέλε Φίτο, τον σημερινό υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, μέλος του κόμματός της "Αδελφοί της Ιταλίας" και πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ). Ο Φίτο είναι μια μετριοπαθής πολιτική προσωπικότητα που εξακολουθεί να διατηρεί καλές σχέσεις με τους κεντρώους συναδέλφους του.

Ο διορισμός του είναι πιθανώς μια προσπάθεια εξομάλυνσης των πραγμάτων με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αφού η Μελόνι απείχε από την ψήφο της ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το κόμμα της Μελόνι την είχε καταψηφίσει τον Ιούλιο. Όμως, καθώς η ΕΕ αντιμετωπίζει αυξανόμενες παγκόσμιες προκλήσεις, εναπόκειται στη φον ντερ Λάιεν να επιβεβαιώσει οτι η Ρώμη βρίσκεται στην ίδια πλευρά.

Από τότε που ανέλαβε την εξουσία σε μια ακροδεξιά πλατφόρμα, η Μελόνι έχει αναλάβει μια αδιαφανή θέση στην ευρωπαϊκή πολιτική. Αρχικά θεωρήθηκε ως μια πιθανή γέφυρα μεταξύ των παραδοσιακών ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων και των ανερχόμενων εθνικιστικών κινημάτων, προσπάθησε να ισορροπήσει τις ιδεολογικές της ρίζες με μια πιο κεντρώα στάση στην ευρωπαϊκή σκηνή. Αυτό έφερε στη Μελόνι μια πιο αξιόπιστη και ρεαλιστική φήμη στις Βρυξέλλες, ειδικά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, όπως η υποστήριξη της Ουκρανίας ή η εγκατάλειψη μιας φιλοκινεζικής πολιτικής. Στο πρόσφατο βιβλίο της, ωστόσο, έδειξε την απογοήτευσή της για την πολιτική κατεύθυνση που έχει πάρει η ΕΕ μετά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ως απάντηση, η δεδηλωμένη φιλοδοξία της ήταν να δημιουργήσει μια εναλλακτική πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα αναπαράγει το ιταλικό μοντέλο (μια συμμαχία μεταξύ δεξιών και κεντρώων).

Αυτή η προσέγγιση απέτυχε. Η επιλογή της φον ντερ Λάιεν να επιδιώξει μια συμφωνία με το κόμμα των Πρασίνων σήμαινε ότι η πολιτική εναλλακτική που προσέφερε η Μελόνι δεν ήταν πλέον απαραίτητη. Τώρα, καθώς οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων επιστρέφουν στις Βρυξέλλες, η Ιταλίδα πρωθυπουργός βρίσκεται σε μια σημαντικά αποδυναμωμένη θέση. Η αποδοκιμασία της φον ντερ Λάιεν το καλοκαίρι και η επακόλουθη επιδείνωση της σχέσης τους κινδυνεύει να φέρει την Ιταλία –και την ΕΕ– σε δύσκολη θέση.

Η Ιταλία δεν έχει την πολυτέλεια να απομονωθεί σε μια εποχή που η χώρα χρειάζεται ισχυρότερη ευρωπαϊκή συνεργασία: τις επόμενες εβδομάδες, η ιταλική κυβέρνηση απαιτεί από την Επιτροπή να εγκρίνει το σχέδιο προϋπολογισμού της για τα επόμενα πέντε χρόνια. Επιπλέον, η ασθενέστερη συνεργασία Ρώμης-Βρυξελλών κινδυνεύει να περιθωριοποιήσει τη χώρα στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ, περιορίζοντας την ικανότητα της χώρας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις προκλήσεις της εξωτερικής πολιτικής. Για παράδειγμα, η μετανάστευση –ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα για τη Ρώμη– απαιτεί υποστήριξη και συντονισμό της ΕΕ, όπως και το σχέδιο Mattei της Ιταλίας για μεγαλύτερη αφρικανική συνεργασία και το νέο έργο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Διάδρομος (που φαίνεται να είναι τόσο η Μελόνι όσο και η φον ντερ Λάιεν σε μεγάλο βαθμό ως εναλλακτική στην Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας).

Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι η ΕΕ χρειάζεται την Ιταλία για να διατηρήσει τις ικανότητές της στην εξωτερική πολιτική. Η ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική, η θέση της έναντι της Κίνας, η υποστήριξη προς την Ουκρανία, καθώς και η πολιτική προς τη Μεσόγειο, την Αφρική και την Ινδία απαιτούν κοινή ευρωπαϊκή θέση και σημαντική ιταλική συμβολή. Στη Βόρεια Αφρική και το Σαχέλ, για παράδειγμα, η Ρώμη παραμένει ένας από τους λίγους ευρωπαίους παίκτες με ενεργό ρόλο αφού ένα κύμα αντιγαλλικών αισθήσεων περιόρισε τα περιθώρια ελιγμών του Παρισιού και η Γερμανία έχει δεσμεύσει μόνο για λίγο τους πολιτικούς και στρατιωτικούς της πόρους στην περιοχή.

Η ιταλική κυβέρνηση ασκεί επίσης επιρροή στην Ουκρανία. Πρόσφατα, η Ρώμη αντιτάχθηκε στη χρήση ευρωπαϊκών όπλων που παρέχονται στο Κίεβο για οτιδήποτε πέρα ​​από αμυντικούς σκοπούς. Αυτή η κίνηση υπαγορεύτηκε από εγχώριους πολιτικούς λόγους (κυρίως επιφυλακτική και ειρηνική ιταλική κοινή γνώμη), αλλά δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να διορθώσει περισσότερο η διαπραγμάτευση μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και της Μελονι. Για παράδειγμα, η επιτροπή θα μπορούσε να πείσει την Ιταλία να ανακαλέσει την απόφασή της με αντάλλαγμα να εγγυηθεί στον Φίτο έναν εξέχοντα ρόλο επιτροπής ή καθυστερώντας την προθεσμία για τη χρήση των κεφαλαίων NextGenerationEU.

Προχωρώντας, η μπάλα είναι στο γήπεδο της φον ντερ Λάιεν. Θα μπορούσε να τιμωρήσει και να απομονώσει περαιτέρω την Ιταλία ή να τείνει ένα κλαδί ελιάς. Τον Ιούνιο, ο Γάλλος πρόεδρος και η Γερμανίδα καγκελάριος μεταξύ άλλων ζήτησαν να αποκλειστεί το κόμμα της Μελόνι από την πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μπορεί τώρα να μπουν στον πειρασμό να επεκτείνουν έναν υγειονομικό κλοιό στη Μελόνι, όπως έχει γίνει με λαϊκίστικες και φιλορωσικές δυνάμεις όπως το γαλλικό κόμμα Εθνικής Συσπείρωσης. Οι Πράσινοι και οι φιλελεύθεροι, για παράδειγμα, φαίνεται να έχουν ήδη προβλήματα με την υποψηφιότητα του Φίτοo. Άλλοι, όπως ο πρόεδρος του ΕΛΚ Μανφρεντ Βέμπερ, ο οποίος έχει προσπαθήσει ανεπιτυχώς στο παρελθόν να φέρει τη Μελόνι στην κεντρώα αρένα, είναι περισσότερο υπέρ του ανοίγματος στην ιταλική κυβέρνηση και της παροχής στον Ιταλό Επίτροπο Φίτο ενός σημαντικού χαρτοφυλακίου (η κυβέρνηση Μελόνι ζητά εκτελεστική αντιπροεδρία με σημαντικές οικονομικές αντιπροσωπείες).

Θα ήταν αντιπαραγωγικό για τη φον ντερ Λάιεν να υιοθετήσει μια τιμωρητική στάση και να στριμώξει τη Μελόνι. Αυτό απλώς θα ωθούσε την Ιταλία ακόμη πιο δεξιά και μακριά από τη συνεργασία με τις Βρυξέλλες. Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς ότι ακριβώς όταν η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι ισχυρή, η ΕΕ μπορεί να βασίζεται μόνο στον άξονα Παρισιού-Βερολίνου, ειδικά όταν αυτές οι δύο χώρες είναι τόσο επισφαλείς εσωτερικά.

Αντίθετα, το αίτημα της Ιταλίας για την αντιπροεδρία με οικονομικό χαρτοφυλάκιο θα πρέπει να χαιρετιστεί (όπως φαίνεται πιθανό να κάνει η von der Leyen). Μπορεί κάλλιστα να συνεπιλέξει την ιταλική κυβέρνηση να ενσωματωθεί περισσότερο στην καρδιά της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, το να απολαμβάνει περισσότερη ευθύνη συχνά κάνει κάποιον πιο υπεύθυνο. Παρόλο που θα ήταν πολύ σουρεαλιστικό να δοθεί ο έλεγχος των κεφαλαίων NextGenerationEU στη χώρα που λαμβάνει τα περισσότερα και ζητά επί του παρόντος αλλαγή στην προθεσμία των ταμείων, η φον ντερ Λάιεν έχει περιορισμένες επιλογές.

Παρόλα αυτά, η Μελόνι έχει αποδείξει τα όρια του πραγματισμού της. Ψηφίζοντας κατά της φον ντερ Λάιεν, φαίνεται να ποντάρει σε μια πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, κάτι που θα επέτρεπε στην ιδεολογία της να ανακτήσει την κεντρική θέση στην ΕΕ. Αυτή είναι μια επικίνδυνη επιλογή. Εάν κερδίσει η Καμάλα Χάρις, πιθανότατα η Μελόνι θα πρέπει να συνεχίσει, ίσως άθελά της, τη σύγκλισή της προς το κέντρο. Εάν νικήσει ο Τραμπ, θα ενθαρρυνθεί να επιλέξει πιο λαϊκιστικές πολιτικές και να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ. Αυτός είναι, επομένως, ακόμη σημαντικότερος λόγος για τη φον ντερ Λάιεν να τραβήξει την Ιταλία πίσω, προτού ο σύμμαχος της Μελόνι πέρα ​​από τον Ατλαντικό έχει την ευκαιρία να την ενθαρρύνει προς την άλλη κατεύθυνση

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.  

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου