Μια ευρωπαϊκή "ασπίδα Δημοκρατίας" για τα fake news της Ρωσίας

Των Irene Sánchez,  Giorgos Verdi

Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα διαδικτυακά ειδησεογραφικά πρακτορεία κυκλοφορούν deepfakes με τεχνητή νοημοσύνη που στοχεύουν να παρασύρουν τους ψηφοφόρους. Ειδικότερα, το Κρεμλίνο έχει ξεκινήσει στοχευμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης μέσω ενός διάσπαρτου δικτύου συνεργατών –με καλές ρίζες σε όλη την ΕΕ– με στόχο τη διακοπή της δημοκρατικής διαδικασίας και την αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Οι κίνδυνοι μιας τέτοιας ξένης παρέμβασης και παραπληροφόρησης είναι σημαντικοί – η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρόσφατα το προσδιόρισε ως μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εγκρίνει νομοθεσία, όπως μέτρα λογοδοσίας πλατφόρμας και απαιτήσεις διαφάνειας τεχνητής νοημοσύνης για να αναβαθμίσει την απόκριση της Ευρώπης σε επιβλαβές διαδικτυακό περιεχόμενο, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτυγχάνει να συμβαδίσει με τις προσπάθειες παραπληροφόρησης της Ρωσίας. Ορισμένα κράτη μέλη πρωτοστατούν με τη σύσταση φορέων που καταπολεμούν τις ψηφιακές παρεμβολές όπως στη γαλλική περίπτωση του Viginum ή καλύπτοντας τα κενά στην επιβολή των ψηφιακών κανονισμών όπως στο Βέλγιο. Ωστόσο, αυτό οδηγεί σε μια αποσπασματική και ασυντόνιστη ευρωπαϊκή απάντηση.

Οικοδομώντας μια ευρωπαϊκή ασπίδα για τη δημοκρατία

Εάν επανεκλεγεί, η φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε να δημιουργήσει μια "Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας" για τον εντοπισμό, την παρακολούθηση και τη διαγραφή παραπλανητικού διαδικτυακού περιεχομένου σε συντονισμό με τις εθνικές υπηρεσίες. Η πρωτοβουλία θα υιοθετήσει επίσης μια πιο σκληρή προσέγγιση έναντι της συμβατικής παραπληροφόρησης και της παραπληροφόρησης που έχει δημιουργηθεί με τεχνητή νοημοσύνη, εστιάζοντας στην προληπτική απομυθοποίηση της παραπληροφόρησης – τη λεγόμενη προκαταρκτική καταστροφή – και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας. Το εύρος και η ανάπτυξη του σχεδίου δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί.

Η Ευρωπαϊκή Ασπίδα για τη Δημοκρατία θα μπορούσε να επιφέρει μια συντονισμένη και δυναμική απάντηση σε άτομα και μέσα ενημέρωσης που διοχετεύουν προσπάθειες παραπληροφόρησης – ανεξάρτητα από το αν η von der Leyen ηγείται της επόμενης επιτροπής. Για να επιτευχθεί αυτό, η ΕΕ θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την Ευρωπαϊκή Ασπίδα για τη Δημοκρατία για να:

- Καταρρίψουν τα υπάρχοντα σιλό στην προσέγγιση της ΕΕ.

Με την Επιτροπή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εργαστούν προς μια συλλογική στρατηγική για την αντιμετώπιση της ξένης παρέμβασης, όπως ζητείται από το Τρίγωνο της Βαϊμάρης. Η Επιτροπή, σε συνεννόηση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα πρέπει στη συνέχεια να ξεκινήσει μια νέα ομάδα εργασίας σε επίπεδο ΕΕ για να καλλιεργήσει αυτό το όραμα στα κράτη μέλη μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών, της έρευνας και του θεσμικού συντονισμού στα μέσα επικοινωνίας. Αυτή η ομάδα εργασίας θα πρέπει επίσης να γεφυρώσει τα κενά στα υπάρχοντα εργαλεία ψηφιακής διακυβέρνησης και να πιέσει για βελτιώσεις όταν είναι απαραίτητο. Για παράδειγμα, μικρότερες πλατφόρμες όπως το Telegram δεν είναι προς το παρόν υποχρεωμένες να κάνουν εκτιμήσεις κινδύνου για παραπληροφόρηση και να προτείνουν μέτρα μετριασμού, λόγω του μικρότερου αριθμού χρηστών. Η ομάδα εργασίας θα μπορούσε να προτείνει ρυθμίσεις για μικρότερες πλατφόρμες που κινδυνεύουν να διαδώσουν παραπληροφόρηση.

- Συνεργαστεί με ομοϊδεάτες εταίρους τρίτων χωρών μέσω των προσπαθειών Ψηφιακής Διπλωματίας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, ανταλλάσσοντας σχετικές γνώσεις και ανταλλάσσοντας βέλτιστες πρακτικές. Η εστίαση θα πρέπει να είναι σε περιοχές που μοιράζονται μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση για τις αναδυόμενες τεχνολογίες και που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την ενισχυμένη στρατηγική δέσμευση με την ΕΕ.

Εστία παραπληροφόρησης

Υπήρξε μια έκρηξη στη ρωσική παραπληροφόρηση ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ψεύτικες ειδήσεις για "άνευ προηγουμένου μεταναστευτικές ροές" στη Βουλγαρία και αλλοδαπούς που "επιτίθενται σε ανθρώπους" στους δρόμους της Σόφιας ή φωτογραφίες που ψευδώς ισχυρίζονται ότι δείχνουν τον δράστη που έκανε δολοφονική επίθεση κατά  του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσοστο πλευρό του πατέρα του αρχηγού του κόμματος της αντιπολίτευσης. Όμως η παραπληροφόρηση δεν περιορίζεται σε προεκλογικές περιόδους. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, η καταπολέμηση της χειραγώγησης των πληροφοριών θα πρέπει να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της ΕΕ για την επόμενη θεσμική περίοδο.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.  

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου