Όταν αρνείσαι τον διάλογο, χάνεις το δίκιο σου

Κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, οι κινητοποιήσεις των αγροτών ή άλλου κλάδου, δεν κρίνονται μόνο από τα αιτήματα, αλλά και από τη στάση όσων τις οργανώνουν απέναντι στους θεσμούς. Και εδώ ακριβώς αρχίζει να εμφανίζεται το πραγματικό πρόβλημα με την κατάσταση των αγροτικών μπλόκων, όπως διαμορφώνεται σήμερα.

Τα βασικά αιτήματα των αγροτών είναι γνωστά, έχουν ακουστεί πολλές φορές και σε μεγάλο βαθμό έχουν ήδη συζητηθεί. Το κόστος παραγωγής, η πίεση στις τιμές, οι καθυστερήσεις πληρωμών, η αστάθεια των αγορών. Τίποτα από αυτά δεν αιφνιδίασε κανέναν. Ούτε τους αγρότες, ούτε την κοινωνία, ούτε την κυβέρνηση. Θεωρητικά τουλάχιστον. Εκεί που τα πράγματα ξεφεύγουν, είναι το σημείο όπου η διαμαρτυρία μετατρέπεται σε εκβιασμό, με άρνηση διαλόγου και την επιλογή σύγκρουσης για τη σύγκρουση.

Η απόφαση των μπλόκων να απορρίψουν δύο φορές πρόσκληση συνάντησης με τον πρωθυπουργό (και μάλιστα με προσχηματικές αιτιάσεις) δεν είναι μια "σκληρή διαπραγματευτική τακτική", όπως επιχειρείται να παρουσιαστεί. Είναι πολιτική υπακοή σε κομματικούς πάτρονες και τεράστιο λάθος. Όχι επειδή ο διάλογος εγγυάται λύσεις, αλλά επειδή η άρνησή του ακυρώνει το βασικό επιχείρημα κάθε κινητοποίησης: ότι επιδιώκει λύσεις και όχι εντυπώσεις ή να προκαλέσει οργή προς την κυβέρνηση. Όταν καλεί ο πρωθυπουργός της χώρας και η απάντηση είναι "δεν ερχόμαστε αν εσείς δεν…", τότε το μήνυμα που εκπέμπεται δεν αφορά τα προβλήματα της αγροτιάς, αλλά τη διάθεση σύγκρουσης με τους κυρίαρχους θεσμούς της Δημοκρατίας, την ίδια την Πολιτεία.

Την ίδια ώρα, η επιλογή κλιμάκωσης με πλήρεις αποκλεισμούς εθνικών οδών και τελωνείων επιβαρύνει μια κοινωνία που ήδη γνωρίζει το πρόβλημα και σε μεγάλο βαθμό το έχει κατανοήσει. Οι δρόμοι δεν είναι πεδίο πίεσης χωρίς κόστος. Το κόστος αυτό δεν το πληρώνει αφηρημένα "το κράτος". Το πληρώνουν εργαζόμενοι, επιχειρήσεις, μεταφορές, τοπικές οικονομίες, όλοι εμείς. Κι όσο παρατείνεται αυτή η κατάσταση, τόσο πιο γρήγορα εξαντλείται το κοινωνικό κεφάλαιο συμπάθειας που κάθε δίκαιος αγώνας χρειάζεται για να έχει αποτέλεσμα.

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, δεν μπορεί να παριστάνει την ανήξερη. Το αγροτικό ζήτημα δεν προέκυψε χθες και δεν λύνεται με αποσπασματικές παρεμβάσεις υπό πίεση. Όμως άλλο η ευθύνη για την έλλειψη στρατηγικού σχεδίου και άλλο η αποδοχή μιας λογικής "όλα ή τίποτα". Η πρόσκληση σε διάλογο, ειδικά σε ανώτατο επίπεδο, είναι πολιτική κίνηση που δεν προσπερνιέται χωρίς κόστος αξιοπιστίας από εκείνον που την περιφρονεί και την χλευάζει.

Το αγροτικό πρόβλημα είναι βαθύ και σύνθετο. Συνδέεται με τη δομή των εκμεταλλεύσεων, με τις ευρωπαϊκές πολιτικές, με τις διεθνείς τιμές, με την παραγωγικότητα και την οργάνωση. Δεν λύνεται με τρακτέρ στην άσφαλτο ούτε με αποφάσεις κλειστών συντονιστικών. Και σίγουρα δεν λύνεται όταν η συζήτηση αντικαθίσταται από το "δεν μιλάμε, πιέζουμε".

Σε αυτό το σημείο, η ευθύνη βαραίνει και τους αγρότες που συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις χωρίς να αξιολογούν τις εξελίξεις. Όταν πληρωμές προχωρούν, όταν υπάρχει θεσμική πρόσκληση διαλόγου και όταν η κοινωνία αρχίζει να κουράζεται, η εμμονή στα μπλόκα παύει να είναι αγώνας και κινδυνεύει να μετατραπεί σε αυτοϋπονόμευση.

Το συμπέρασμα είναι απλό. Οι αγρότες έχουν λόγους να διαμαρτύρονται. Δεν έχουν όμως κανένα δικαίωμα και δεν κερδίζουν κανένα πλεονέκτημα περιφρονώντας τον θεσμικό, σε ανώτατο επίπεδο διάλογο και επιλέγοντας την σύγκρουση ως αυτοσκοπό. Το δίκιο δεν είναι ανεξάντλητο και δεν επιβάλλεται εκβιαστικά με κλειστούς δρόμους. Κερδίζεται με επιχειρήματα, σχέδιο και σοβαρή παρουσία στο τραπέζι των αποφάσεων. Και αυτό το τραπέζι, είτε αρέσει, είτε όχι, δεν στήνεται στην εθνική οδό.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr