Σενάριο αξιοποίησης των αδιάθετων πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για την Άμυνα - Η θέση της Κομισιόν

Του Τάσου Δασόπουλου 

Σε δύο απογοητευτικές διαπιστώσεις για το ΤΑΑ προχώρησε ο Επίτροπος αρμόδιος για θέματα Άμυνας της ΕΕ Άντριους Κουμπίλιους, μιλώντας σε Σύνοδο του ΝΑΤΟ: παραδέχθηκε ότι σχεδόν οι μισοί (300 εκατ. ευρώ ) από τους πόρους ύψους 650 δισ. του ΤΑΑ θα μείνουν στα "αζήτητα" και θεώρησε "σανίδα σωτηρίας" για το πρόγραμμα τη διάθεση των υπολοίπων αυτών για άμυνα. 

Αν και κανείς δεν έχει σχολιάσει -έως τώρα- την τοποθέτηση του κ. Κουμπίλιους, ο ισχυρισμός του θέλει να αναιρέσει την αρχική σκέψη για τη δημιουργία του Ταμείου: να ενισχυθούν οι οικονομίες της ΕΕ ώστε να μπορούν να ανακάμπτουν γρήγορα από κρίσεις όπως αυτή που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού. Μάλιστα για να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τα ορυκτά καύσιμα και να κλείσει το ψηφιακό χάσμα με ΗΠΑ και Κίνα, ορίστηκαν ως δύο βασικοί πυλώνες η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση. Πλέον, φαίνεται ότι το κλίμα στην Ευρώπη θέλει οι μοναδικές επενδύσεις που είναι προτεραιότητα και θα πρέπει να αυξηθούν όσο γίνεται περισσότερο είναι αυτές για την ενίσχυση της άμυνας. 

Η πρόταση αυτή πάει λίγο τον χρόνο πίσω στις αρχές του 2024, για να συμβαδίσει με αυτήν που είχαν αναπτύξει αξιωματούχοι από τη Γερμανία και τις άλλες χώρες του Βορρά της Ευρώπης για να μην χρειαστεί να γίνει και νέος κοινός δανεισμός. Ωστόσο περίπου 2 χρόνια αργότερα φτάσαμε στη δημιουργία του Ταμείου SAFE, με αρχικό κεφάλαιο 150 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, ο Λιθουανός επίτροπος υπογράμμισε ότι τα κονδύλια αυτά πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως για την ενίσχυση της κοινής άμυνας, ενθαρρύνοντας τα κράτη-μέλη να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να συνεχίσουν τη στήριξη προς την Ουκρανία

Παρατήρησε επίσης ότι μετά τη σημαντική αύξηση του ελάχιστου των αμυντικών δαπανών από το 2% του ΑΕΠ στο 5% του ΑΕΠ (3,5% του ΑΕΠ για εξοπλισμό και έρευνα και 1,5% του ΑΕΠ για υποδομές διπλής χρήσης), όπως συμφωνήθηκε στο πλαίσιο της συμμαχίας, αν οι χώρες της ΕΕ οι οποίες είναι και μέλη του ΝΑΤΟ τηρήσουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις, οι επενδύσεις στην άμυνα θα φτάσουν τα 6,5 τρισ. ευρώ μέχρι και το 2035. Τούτο, ενώ μαζί με την ενεργοποίηση της Εθνικής Ρήτρας Διαφυγής, για τις αμυντικές δαπάνες σε 16 κράτη-μέλη είχε ήδη ανοίξει ο δρόμος για αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 800 δισ. ευρώ μέχρι το 2030.

Αρχές του 2026 τα πρώτα δάνεια του SAFE 

Σύμφωνα με τον κ. Κουμπίλιους, τα πρώτα δάνεια από το πρόγραμμα SAFE αναμένεται να φτάσουν στις εθνικές κυβερνήσεις στις αρχές του επόμενου έτους, με δυνατότητα αξιοποίησης και για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Παράλληλα, εξέφρασε την ελπίδα ότι σύντομα θα ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για συμφωνίες SAFE με το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά.

Η στρατηγική αυτή, όπως σημείωσε, συνδέει την οικονομία με την ασφάλεια, καθώς τα κονδύλια δεν ενισχύουν μόνο τη στρατιωτική ισχύ, αλλά και την ευρωπαϊκή βιομηχανία, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.

Σε κάθε περίπτωση μένει να φανεί αν την άποψη του Επιτρόπου Άμυνας για την αξιοποίηση των αδιάθετων ποσών από το Ταμείο Ανάκαμψης τη συμμερίζεται στο σύνολο της η Κομισιόν και τα κράτη-μέλη ή αν ο Λιθουανός Επίτροπος εξέφρασε μια καθαρά προσωπική του άποψη, σε ένα τόσο επίσημο κοινό, όπως είναι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Κάτι που μάλλον δεν είναι πολύ πιθανό.