Πωλητές ανθρωπιάς και Αλληλεγγύη Α.Ε.

Στην Ελλάδα του 2025 η Αριστερά έχει πάψει να είναι ιδεολογικό ρεύμα κι έχει μετατραπεί σ’ ένα νέο είδος πολιτικού επαγγέλματος, εκείνου των πωλητών ανθρωπιάς. Πρόσωπα και μηχανισμοί, συνεργάζονται και εμπορεύονται τη συγκίνηση, μετατρέπουν κάθε τραγωδία σε περιουσιακό στοιχείο για μεγαλύτερες δόσεις επικοινωνίας. Η Αριστερά, που κάποτε διεκδικούσε ρόλο συνείδησης, δείχνει σήμερα να έχει αυτοεγκλωβιστεί σε αυτή την αγορά του συναισθήματος. Δεν αντιπροσωπεύει πια τους πραγματικά αδύναμους. Τους ανακαλύπτει και  τους σκηνοθετεί.

Η απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι και η υπόθεση της λεγόμενης Global Freedom Flotilla δεν συνδέονται με κάποιον τρόπο, τυπικά. Μια προσεκτική ματιά όμως αποκαλύπτει πως και στα δύο περιστατικά εφαρμόζεται η ίδια μέθοδος: μετατροπή της οδύνης και του ανθρωπισμού σε σκηνικό και μετρήσιμο αποτέλεσμα ψήφων. Όταν η πολιτική φτωχαίνει, απομένει το θέαμα· κι εκεί η Αριστερά έχει πλέον αποκτήσει τεχνογνωσία. Κάκιστης ποιότητας  μεν, τεχνογνωσία δε.

Ο κ. Ρούτσι δεν είναι πολιτικός· είναι ένας πατέρας που έχασε το παιδί του. Η τραγωδία του, αυθεντική και σπαρακτική, θα έπρεπε να παραμένει υπόθεση δικαιοσύνης και αξιοπρέπειας. Κι όμως, έγινε υπόθεση δημοσιότητας. Δηλώσεις, κάμερες, συνεντεύξεις, δημαγωγικές κορώνες. Το επίκεντρο μετακινήθηκε από την ουσία. Τι ζητά, τι του απαντούν οι αρχές, ποια είναι τα νομικά όρια, προς το αφήγημα της "εξουσίας που σιωπά” και του "πολίτη που αντιστέκεται”. Σ’ αυτό το σχήμα, ο πόνος γίνεται διαφημιστικό πλαίσιο, όχι αιτία συμπόνοιας ή, έστω, προσπάθεια παρηγοριάς και απάλειψης της θλίψης.

Δεν είναι λίγοι όσοι, στο όνομα της ευαισθησίας, χτίζουν προσωπικές στρατηγικές και πολιτική οντότητα πάνω στον ξένο πόνο· σαν να μετρούν το μέγεθος της αλληλεγγύης τους με τηλεοπτικά πλάνα. Η παρουσία γνωστής συνηγόρου-πολιτικού δίπλα του μοιάζει περισσότερο με δημόσια σκηνή όπου ο θρήνος αποκτά σκηνοθεσία και πολύ λιγότερο με νομική πράξη. Οι πραγματικοί λόγοι παντελώς αδιευκρίνιστοι. Μόνη βεβαιότητα πως η γραμμή ανάμεσα στην υπεράσπιση και την εκμετάλλευση γίνεται κάθε μέρα πιο δυσδιάκριτη.

Αντίστοιχα, στην υπόθεση της Flotilla, ο ανθρωπισμός συρρικνώθηκε σε σκηνή τηλεοπτικού ακτιβισμού. Εικόνες από διεθνή ύδατα, δηλώσεις περί "αντίστασης”, προκατασκευασμένα βίντεο από… προφήτες απαγωγών μέχρι κι από σαλόνια σπιτιών στην Ελλάδα, σημαίες και πλάνα που "φωνάζουν" πως σχεδιάστηκαν για να δημιουργήσουν συγκίνηση. Ο σκοπός μπορεί να ήταν αγαθός· η αισθητική όμως έδειξε οργανωμένη καμπάνια, πέρα από κάθε αμφιβολία. Και είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως οι συμμετέχοντες έπραξαν αφιλοκερδώς ή ότι οι χρηματοδότες πλήρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, μόνο από την καλή τους την καρδιά. Όπως επίσης, ότι μια τόσο άρτια σκηνοθετημένη (και πανάκριβη) προσπάθεια στήθηκε μόνο για λόγους ανθρωπισμού, χωρίς καμία πολιτική πρόθεση και στόχευση στο εσωτερικό της χώρας.

Είναι η ίδια λογική της "επιλεκτικής ευαισθησίας”· αλληλεγγύη κατά περίσταση, ανάλογα με το κοινό και τη συγκυρία. Κατάρες στο Ισραήλ για τη Γάζα, αδιαφορία για την κτηνώδη επίθεση στην Ουκρανία και τους εν ψυχρώ βομβαρδισμούς αμάχων! Πόνος με τιμολόγιο, συγκίνηση με στόχευση. Η ανθρωπιά ως brand, με γραφείο Τύπου και στρατηγική επικοινωνίας. Αυτή είναι η Αλληλεγγύη Α.Ε. — ο νέος επιχειρηματικός βραχίονας της ηθικής.

Στην ουσία, η Αριστερά βρήκε τρόπο να ξαναμπεί στο πλάνο χωρίς να χρειαστεί να προτείνει τίποτα. Αντί για επιχειρήματα, παράγει συγκίνηση. Αντί για θέσεις, παράγει εικόνες. Αντί για πολιτική, παράγει σκηνικά. Ο "αγώνας” δεν στοχεύει στη λύση· στοχεύει στη διατήρηση της σύγκρουσης. Γιατί χωρίς σύγκρουση, δεν υπάρχει αφήγημα και χωρίς αφήγημα, δεν υπάρχουν ρόλοι. Το κυριότερο όμως είναι πως χωρίς σύγκρουση, υπάρχει σταθερότητα. Πράγμα που, ως γνωστόν, "δεν συμφέρει την Αριστερά"! 

Είναι βολικό να στήνεις τη σκηνή σου πάνω στον πόνο του άλλου, ιδίως όταν ο άλλος δεν έχει τη δύναμη να αντισταθεί στη μετατροπή του σε σύμβολο. Αλλά πόσο ηθικό είναι αυτό; Πόσο αντέχει μια κοινωνία να βλέπει κάθε ατομική τραγωδία να μετατρέπεται σε πολιτικό εργαλείο; Και πόσες φορές μπορεί ο ίδιος θεατής να συγκινηθεί για κάτι που υποπτεύεται ότι δεν είναι αυθόρμητο;

Η σημερινή Αριστερά μοιάζει εγκλωβισμένη σε μια αέναη παράσταση. Το σενάριο τροποιείται, ο σκηνοθέτης παραμένει ο ίδιος: μια πολιτική κουλτούρα που δεν μπορεί να πείσει, παρά μόνο να εργαλειοποιήσει το δράμα. Η κοινωνία όμως έχει αρχίσει να διακρίνει την διαφορά. Γιατί ο πόνος, όσο κι αν τον προβάλλεις, δεν παύει να είναι ιερός. Και όποιος τον εκμεταλλεύεται, αργά ή γρήγορα, εκτίθεται.

Η πολιτική δεν είναι πια ζήτημα ιδεών, αλλά εμπιστοσύνης. Και η Αριστερά, στην αγωνία της να παραμείνει "συνείδηση”, έχει χάσει ακριβώς αυτό: την εμπιστοσύνη. Μένει μόνο το σκηνικό — καλοστημένο, φορτισμένο, αλλά άδειο από ουσία. Κι όταν πέσει η αυλαία, δεν απομένει τίποτα παρά η ηχώ μιας εποχής που μπέρδεψε τη συμπόνια με την επικοινωνία και τη θλίψη με την προβολή. Γιατί πίσω από τους πωλητές ανθρωπιάς και τα υποκαταστήματα της Αλληλεγγύης Α.Ε., αυτό που λείπει πια δεν είναι η συγκίνηση· είναι η αλήθεια! Η απλή, απτή και ουσιαστική αλήθεια: η Αριστερά έχει χάσει το τρένο του αύριο και προσπαθεί να το φέρει πίσω, εκμεταλλευόμενη τον πόνο και την δυστυχία των αδύνατων.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr