Η επίθεση των ΗΠΑ στον ΟΗΕ βασίζεται σε μια τραγική παρανόηση

Του Andreas Kluth

"Καλύτεροι μαζί". Αυτό είναι το αισιόδοξο θέμα που επέλεξε η Αναλένα Μπέρμποκ, η νέα πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, για τη φετινή παγκόσμια συνάντηση των ηγετών, την 80ή. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επιβεβαίωσε αντ' αυτού στην ομιλία του αυτό που ακούω συνεχώς από τους γνώστες εδώ στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ: Η πιθανότερη πορεία δείχνει προς το "χειρότερα χώρια".

Όπως συνηθίζει, ο Τραμπ έσπειρε περιφρόνηση στον ΟΗΕ, όπως και σε άλλες χώρες και ανθρώπους που περιφρονεί. "Τα δύο πράγματα που πήρα από τα Ηνωμένα Έθνη", ειρωνεύτηκε, είναι "μια κακή κυλιόμενη σκάλα και ένα κακό autocue (teleprompter)". (Προφανώς, κανένα από τα δύο δεν λειτούργησε όπως εκείνος θα ήθελε.) Και ενώ ο ίδιος, ο επικεφαλής ειρηνοποιός, φέρεται να τερμάτισε επτά πολέμους, "δυστυχώς, σε όλες τις περιπτώσεις, τα Ηνωμένα Έθνη δεν προσπάθησαν καν να βοηθήσουν".

Αυτή την εντύπωση δίνει σήμερα η Αμερική - συνιδρυτής, οικοδεσπότης και εγγυητής του συστήματος του ΟΗΕ επί οκτώ δεκαετίες - που τρώει τα παιδιά της σαν τον Κρόνο. Και τα πέτρινα πρόσωπα και οι περιστασιακά αγκομαχητά είναι αυτά του συγκεντρωμένου κόσμου που τρέμει τη μοίρα αυτού που οι διπλωμάτες αποκαλούν "διεθνής κοινότητα μείον ενός". Οι ΗΠΑ μπορεί να εγκαταλείψουν ή να μην εγκαταλείψουν τον ΟΗΕ, όπως κάποτε ορφάνεψαν την Κοινωνία των Εθνών. Αλλά είναι αρκετά κακό το γεγονός ότι η Αμερική έχει μεταμορφωθεί από τον κύριο ευεργέτη του συστήματος σε βούρκο του.

Αυτή η ΓΣ του ΟΗΕ έδωσε τροφή για τέτοια αφηγήματα. Η διαμάχη για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη κλιμακώνεται, με ορισμένους από τους στενότερους δυτικούς συμμάχους της Αμερικής - μεταξύ των οποίων η Βρετανία, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Γαλλία - να αναγνωρίζουν την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, όπως κάνουν ήδη περισσότερα από 140 από τα 193 μέλη του ΟΗΕ. Αυτό τους φέρνει αντιμέτωπους με το Ισραήλ και την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία μάλιστα ανακάλεσε τις βίζες των Παλαιστινίων ηγετών που ήταν προγραμματισμένο να συμμετάσχουν. Πέρα από τη Μέση Ανατολή, ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας του φαίνεται να παρακολουθούν αδρανείς τους πολέμους και τις θηριωδίες που βασανίζουν τον κόσμο από το Σουδάν μέχρι την Ουκρανία.

Αυτό που απειλεί να μετατρέψει αυτές τις κρίσεις σε υπαρξιακή απειλή για τον ΟΗΕ είναι η πολιτική και οικονομική επίθεση από την Ουάσιγκτον, ιστορικά τον μεγαλύτερο χρηματοδότη του ΟΗΕ. Οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες για την παροχή του 22% του τακτικού προϋπολογισμού του ΟΗΕ, τον οποίο δεν έχουν ακόμη καταβάλει. Αντ' αυτού, η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη πάρει πίσω περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια και υπόσχεται να συνεχίσει τις περικοπές, σε αυτό που ισοδυναμεί με το διεθνές ανάλογο του εγχώριου Doge-ing νωρίτερα φέτος. Ειδικότερα, η Αμερική έχει ουσιαστικά αποχρηματοδοτήσει τις ανθρωπιστικές και ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ.

Από τότε που επέστρεψε στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από θεσμούς του ΟΗΕ, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η UNESCO (ο οργανισμός που φροντίζει για την εκπαίδευση, την επιστήμη και τον πολιτισμό) και το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο Γκρέγκορι Μικς, ο επικεφαλής Δημοκρατικός στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, μου είπε ότι "δεν υπάρχει ούτε ένας διεθνής οργανισμός για τον οποίο να λέει κάτι καλό. Ούτε έναν. Με όποια ευκαιρία μπορεί, μας βγάζει εκτός".

Το επιλεκτικό μποϊκοτάζ της κυβέρνησης σε πολλά όργανα του ΟΗΕ δεν σταματά εδώ. Πριν από δέκα χρόνια, ο ΟΗΕ υιοθέτησε 17 λεγόμενους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) - από τον τερματισμό της πείνας και της φτώχειας μέχρι την εκπαίδευση των κοριτσιών σε φτωχές χώρες και την παροχή στους ανθρώπους καθαρότερης ενέργειας. Από φέτος, οι ΗΠΑ επισήμως "απορρίπτουν και καταγγέλλουν" αυτούς τους στόχους ως αριστερο-woke-DEI μπούρδα.

Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, Τζο Μπάιντεν, ο Τραμπ δεν δείχνει επίσης κανένα ενδιαφέρον για τη μεταρρύθμιση του πιο δυσλειτουργικού τμήματος του συστήματος του ΟΗΕ, του Συμβουλίου Ασφαλείας. Εξακολουθεί να έχει τα ίδια πέντε μέλη που ασκούν βέτο, όπως και το 1945. Και παρόλο που η Γαλλία και η Βρετανία δεν έχουν κάνει χρήση του προνομίου τους από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα διεξάγουν σήμερα έναν πόλεμο με βέτο, εμποδίζοντας κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης συγκρούσεων και απειλών από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Ουκρανία και την Κορεατική χερσόνησο. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο σε ένα ψήφισμα, το οποίο εγκρίθηκε από τα άλλα 14 μέλη, και το οποίο ζητούσε την άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και την απελευθέρωση όλων των ομήρων.

Το συμβούλιο θεωρείται ευρέως μη μεταρρυθμίσιμο, διότι ούτε η Αμερική ούτε η Ρωσία και η Κίνα θα διανοούνταν ποτέ να εγκαταλείψουν το προνόμιο του βέτο που εμποδίζει αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα διεθνές ειρηνευτικό όργανο. Ο Ρίτσαρντ Γκόουαν, διευθυντής του ΟΗΕ στην International Crisis Group, μου είπε ότι ο Τραμπ στην πραγματικότητα είναι ικανοποιημένος από αυτό το status quo επειδή "ταιριάζει με την κοσμοθεωρία του, σύμφωνα με την οποία μια χούφτα μεγάλων δυνάμεων διεκπεραιώνει τις πραγματικές μπίζνες, ενώ οι μικρές χώρες κάνουν στην άκρη". Η υποκρισία συνίσταται στο ότι στη συνέχεια κατηγορεί τον ΟΗΕ και όχι τις μεγάλες δυνάμεις για την αποτυχία διατήρησης της διεθνούς τάξης.

Βολεύει τους ισχυρούς να χρησιμοποιούν τον ΟΗΕ ως αποδιοπομπαίο τράγο, μου είπε η Αντζάλι Νταγιάλ από το Πανεπιστήμιο Fordham: "Αυτό το αποκαλούμε  ξέπλυμα βρώμικης πολιτικής. Ο ΟΗΕ είναι πολύ καλός στο να ξεπλένει τη βρώμικη πολιτική τους γι' αυτούς". Η προφανής αποτυχία του ΟΗΕ να φέρει ειρήνη στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία την τελευταία δεκαετία είναι ένα παράδειγμα. Η απλή εξήγηση ήταν ότι η Ρωσία δεν ήθελε ο ΟΗΕ να δράσει στη Συρία, λέει η Νταγιάλ, αλλά για μεγάλο μέρος του κόσμου, φαινόταν ότι ο ΟΗΕ απογοήτευε τους Σύρους.

Οι Αμερικανοί δεν είναι οι μόνοι που "δεν το κατανοούν σωστά", μου είπε ο Γκόουαν. "Ο ΟΗΕ δεν διαμορφώνει τον κόσμο. Ο κόσμος διαμορφώνει τον ΟΗΕ". Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωνε και για λίγο επικρατούσε κάτι που έμοιαζε με αρμονία, οι μεγάλες δυνάμεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας συχνά συμφωνούσαν, όπως στην καταδίκη της εισβολής του Ιράκ στο Κουβέιτ. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, Αμερικανοί διπλωμάτες όπως ο Στρομπ Τάλμποτ ραψωδούσαν ότι "οι Ηνωμένες Πολιτείες ορίζουν το μεγαλείο τους όχι ως ικανότητα να κυριαρχούν επί των άλλων, αλλά ως ικανότητα να συνεργάζονται με τους άλλους προς το συμφέρον της διεθνούς κοινότητας".

Ένας τέτοιος ιδεαλισμός ακούγεται απόκοσμος σήμερα. Όμως οι Αμερικανοί ηγέτες που γέννησαν τον ΟΗΕ, ενώ ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνονταν ακόμη, ήταν σκοτεινοί ρεαλιστές, όχι ουτοπιστές. Τον Απρίλιο του 1945, τέσσερις μήνες προτού ρίξει δύο ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία και με την παλιά και αποτυχημένη Κοινωνία των Εθνών να υφίσταται ακόμη, ο Χάρι Τρούμαν προέτρεψε τους αντιπροσώπους της Διάσκεψης του Σαν Φρανσίσκο να δημιουργήσουν τον ΟΗΕ για να "παράσχουν έναν λογικό μηχανισμό" επίλυσης των διαφορών χωρίς "βόμβες και ξιφολόγχες".

Αυτός ο απογοητευμένος από τον κόσμο και σοφός πραγματισμός αντικατοπτρίζεται στο ανεπίσημο σύνθημα του ΟΗΕ, μια φράση ενός παλαιού γενικού γραμματέα που κοσμεί σήμερα το διάδρομο που οδηγεί στη Γενική Συνέλευση: "Τα Ηνωμένα Έθνη δεν δημιουργήθηκαν για να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στον παράδεισο, αλλά για να σώσουν την ανθρωπότητα από την κόλαση".

Αυτό είναι που δεν καταλαβαίνουν ο Τραμπ, ο Γουόλτς και το MAGA. Ο Τρούμαν ποτέ δεν θα επέπληττε τη διεθνή κοινότητα δηλώνοντας ότι η Αμερική είναι Πρώτη, ούτε θα εμπόδιζε κάθε προσπάθεια για τη βελτίωση της μοίρας της ανθρωπότητας ερωτώμενος τι είναι αυτό που συμφέρει τις ΗΠΑ, όχι τις επόμενες δεκαετίες, αλλά βραχυπρόθεσμα. Ο Τρούμαν κατάλαβε αυτό που διαφεύγει από τον Τραμπ: ότι η εναλλακτική στην κακοφωνία είναι η βία, και η βία στον σύγχρονο κόσμο μπορεί να σημαίνει πυρηνική κόλαση. Γι' αυτό κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ έβλεπε τα συμφέροντα της Αμερικής να συμπίπτουν με εκείνα του κόσμου και του ΟΗΕ. Μέχρι τον Τραμπ.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου