Bloomberg: Κρίση σε ναυπηγική εταιρεία του ΝΑΤΟ αποσταθεροποιεί τις αμυντικές προσπάθειες της Ευρώπης

Μια κρύα μέρα του Φεβρουαρίου, η ολλανδή πριγκίπισσα Αμαλία έσπασε μια φιάλη σαμπάνιας στο κύτος του πολεμικού πλοίου Den Helder, ενώ αξιωματούχοι — μεταξύ των οποίων και στελέχη της ναυπηγικής εταιρείας Damen Shipyards NV — επευφημούσαν την τελετή βαφτίσεως. 

Έκτοτε, οι προοπτικές για την Damen έχουν γίνει λιγότερο ευοίωνες: οι εισαγγελείς κατηγόρησαν την εταιρεία για διαφθορά και παραβίαση κυρώσεων, ένας σημαντικός πελάτης πάγωσε τις πληρωμές και μια οξεία έλλειψη ρευστότητας οδήγησε την ολλανδική κυβέρνηση να παρέμβει με ένα πακέτο έκτακτης στήριξης τον Ιούλιο, όπως μεταδίδει το Bloomberg.

Οι αναποδιές έχουν προβληματίσει τους πελάτες της εταιρείας στο ΝΑΤΟ, την ίδια στιγμή που η Ευρώπη έχει αρχίσει να επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια στην άμυνα για να αντιμετωπίσει μια όλο και πιο επιθετική Ρωσία. Οι δικαστικές διαδικασίες θα ξεκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους και πιθανές καταδίκες - με ποινές που ενδεχομένως θα περιλαμβάνουν πρόστιμα και αποκλεισμό από διαγωνισμούς - θα μπορούσαν να παραλύσουν την Damen και την ολλανδική βιομηχανία και να περιπλέξουν τις φιλοδοξίες της ηπείρου για επανεξοπλισμό.

"Θα ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για την ολλανδική ναυπηγική βιομηχανία" αν η Damen καταδικαζόταν, δήλωσε ο Sebastiaan Bennink, εταίρος στο δικηγορικό γραφείο Bennink Dunin-Wasowicz του Άμστερνταμ. Η Damen είναι "καθοριστική" για την στρατιωτική ικανότητα της Ευρώπης, πρόσθεσε.  

Ο όμιλος, που αποτελείται από 55 εταιρείες σε όλο τον κόσμο, έχει έδρα στο Gorinchem, απασχολεί περίπου 12.000 άτομα παγκοσμίως και, σύμφωνα με τα στοιχεία που κατατέθηκαν στο ολλανδικό εμπορικό επιμελητήριο, το 2023 είχε έσοδα άνω των 3 δισ. ευρώ (3,6 δισ. δολάρια).

Η ναυπηγική εταιρεία διευθύνεται από τον Arnout Damen, ο πατέρας του οποίου, Kommer Damen, αναδιάρθρωσε την οικογενειακή επιχείρηση το 1969 και τώρα προεδρεύει του εποπτικού συμβουλίου της. 

Η Damen κατασκευάζει δύο φρεγάτες αντιυποβρυχιακού πολέμου για τις Κάτω Χώρες, δύο φρεγάτες για το βελγικό ναυτικό, τις φρεγάτες F126 της Γερμανίας — τα μεγαλύτερα πλοία του στόλου τους — και σχεδιάζει τις νέες φρεγάτες αεροπορικής άμυνας και διοίκησης του ολλανδικού ναυτικού, καθώς και αμφίβια μεταφορικά πλοία.

Εάν δεν καταφέρει να ολοκληρώσει αυτά τα έργα, θα είναι δύσκολο για τα φιλικά έθνη να αναλάβουν τα ηνία σε μια κρίσιμη στιγμή, δήλωσε ο Nick Childs, ανώτερος ερευνητής για τις ναυτικές δυνάμεις και την θαλάσσια ασφάλεια στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.

"Υπάρχει περιορισμένος αριθμός ναυπηγείων στην Ευρώπη που μπορούν να κατασκευάσουν σύνθετα πολεμικά πλοία υψηλών προδιαγραφών", δήλωσε ο Childs. Η ολλανδική εισαγγελία ανακοίνωσε τον Απρίλιο ότι θα παραπέμψει την Damen στο δικαστήριο μετά από ξεχωριστές ποινικές έρευνες για υποψίες δωροδοκίας, πλαστογραφίας και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μεταξύ 2006 και 2017, καθώς και για παραβίαση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.

Η κατηγορία για παραβίαση των κυρώσεων αφορά "αγαθά και τεχνολογία που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενίσχυση της στρατιωτικής και τεχνολογικής δύναμης της Ρωσίας και/ή στην ανάπτυξη του τομέα άμυνας και ασφάλειας της χώρας", ανέφεραν οι εισαγγελείς σε δήλωση τον Απρίλιο. 

Η σκόπιμη παραβίαση των κυρώσεων ή των ελέγχων των εξαγωγών αποτελεί ποινικό αδίκημα στις Κάτω Χώρες. Οι δικαστές μπορούν να επιβάλουν πρόστιμο έως και 10% των ετήσιων πωλήσεων της εταιρείας, εάν κρίνουν ότι η τυπική ποινή που υπερβαίνει ελαφρώς το 1 εκατομμύριο ευρώ είναι πολύ χαμηλή. Μια ποινική καταδίκη μπορεί επίσης να εμποδίσει μια εταιρεία να συμμετάσχει σε διαγωνισμούς για ευρωπαϊκές συμβάσεις, δήλωσε ο Bennink. 

Η υπόθεση των κυρώσεων αφορά "την προμήθεια ενός πολύ περιορισμένου αριθμού γερανών πολιτικής χρήσης στη Ρωσία. Η παράδοση αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί κυρώσεων που ίσχυε εκείνη την εποχή", ανέφερε η Damen σε δήλωση τον Απρίλιο. Η εταιρεία δήλωσε ότι "ενήργησε πάντα σύμφωνα με τα ισχύοντα πακέτα κυρώσεων και ότι ασκήθηκε πλήρης διαφάνεια σχετικά με τις δραστηριότητές της". Οι αξιωματούχοι της Damen αρνήθηκαν να σχολιάσουν πέραν της δήλωσης.

Οι ξεχωριστές κατηγορίες για χρήση δωροδοκιών για την εξασφάλιση ξένων συμβολαίων ταλανίζουν τον όμιλο εδώ και χρόνια. Το 2016, η Παγκόσμια Τράπεζα απέκλεισε την Damen από τα έργα της για 18 μήνες, αναφέροντας ότι η εταιρεία είχε διαπράξει απάτη, καθώς δεν είχε αποκαλύψει έναν αντιπρόσωπο και προμήθειες στο πλαίσιο του Περιφερειακού Προγράμματος Αλιείας της Δυτικής Αφρικής. Το 2017, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι ολλανδικές φορολογικές αρχές είχαν πραγματοποιήσει έφοδο στα κεντρικά γραφεία της Damen στο Gorinchem σε σχέση με ξένη διαφθορά.

Η δίκη για διαφθορά κατά της Damen Shipyards θα ξεκινήσει στις 24 Νοεμβρίου και περιλαμβάνει τη δίωξη πρώην και νυν διευθυντών της εταιρείας. Η δίκη για παραβίαση των κυρώσεων θα ξεκινήσει πριν από το τέλος του έτους, αλλά οι ημερομηνίες δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί.

Οι γερμανοί νομοθέτες πρόσφατα πάγωσαν μια πληρωμή ύψους 671 εκατ. ευρώ προς την Damen για έξι πλοία F126, αφού η εταιρεία δεν τήρησε τον στόχο παράδοσης. Η Γερμανία δηλώνει ότι πληρώνει συνολικά περίπου 9 δισ. ευρώ για τις φρεγάτες.

Η κίνηση αυτή άφησε την εταιρεία με αυτό που αποκαλεί "προσωρινό πρόβλημα ταμειακής ροής". Σε ένδειξη της σημασίας του ναυπηγείου, όταν το ολλανδικό κοινοβούλιο επέστρεψε από τις καλοκαιρινές διακοπές του τον Ιούλιο, ενέκρινε 270 εκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη της Damen. Το γερμανικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι το έργο θα συνεχιστεί. 

Τον Ιούνιο, τα μέλη του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου συμφώνησαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες από 2% σε 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους, μετά από επανειλημμένες επικρίσεις του Ντόναλντ Τραμπ προς τους ευρωπαίους συμμάχους του για ελλιπείς δαπάνες στον τομέα της ασφάλειας.

Οι ευρωπαϊκές χώρες επανεξετάζουν τις ναυτικές τους δυνατότητες, δεδομένης της αυξημένης στρατιωτικής απειλής από τη Ρωσία και της αυξανόμενης ανησυχίας για την ανάγκη εξασφάλισης της ευάλωτης υποθαλάσσιας υποδομής. Η Νορβηγία επέλεξε πρόσφατα το Ηνωμένο Βασίλειο για μια σύμβαση φρεγάτας αξίας 10 δισεκατομμυρίων λιρών — τη μεγαλύτερη επένδυση που έχει γίνει ποτέ στην άμυνα της Σκανδιναβικής χώρας.