Μια δυσλειτουργική Δύση ενισχύει την Κίνα

Του Marc Champion

Το post-game της συνάντησης των μη δυτικών ηγετών που πραγματοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα κοντά στο Πεκίνο είναι έτοιμo. Το θέαμα με τον Σι Τζινπίνγκ της Κίνας, τον Ναρέντρα Μόντι της Ινδίας και τον Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας να κρατιούνται χέρι-χέρι, να αγκαλιάζονται και να κάνουν βόλτες κρίθηκε από κάποιους ως το σημάδι μιας μετασχηματιστικής αλλαγής στις παγκόσμιες συμμαχίες και, από άλλους, ως θέατρο. Ίσως όμως να χάνουν το νόημα. Θα έπρεπε να κρίνουμε την επίδειξη δύναμης του Σι από την ικανότητά του να έρχεται σε αντίθεση με το χάος και την αδυναμία των ανταγωνιστών του στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Αυτό που προέκυψε από τη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) τη Δευτέρα δεν ήταν, στην πραγματικότητα, τόσο ουσιαστικό: Ένα αναπτυξιακό ταμείο χωρίς λεπτομέρειες ή νομισματικές δεσμεύσεις, που θα τεθεί στην υπηρεσία ενός στρατιωτικού δικτύου που δεν διαθέτει ούτε ρήτρα συλλογικής άμυνας ούτε κοινή δομή διοίκησης. Το πιο ουσιαστικό μήνυμα ήρθε μάλλον μια μέρα αργότερα, καθώς ο Σι παρακολουθούσε μια επίδειξη της κινεζικής στρατιωτικής ισχύος, πλαισιωμένος από τον Πούτιν και τον Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας, δύο φυγόδικους για την παγκόσμια, υπό την ηγεσία ΗΠΑ, τάξη, την οποία επιδιώκει να καταστρέψει.

Όπως έχει γράψει ο συνάδελφός μου Mihir Sharma, καμία φωτογραφία ή ρητορική δεν μπορεί να συγκαλύψει το γεγονός ότι η Ινδία - ο καλεσμένος-"τρόπαιο" του Σι στον SCO - παραμένει απειλούμενη από την Κίνα, ακόμη και όταν προσπαθεί (και πιθανότατα αποτυγχάνει) να επιτύχει κάποια μορφή εκτόνωσης των εντάσεων. Οι δύο χώρες έχουν μακροχρόνιες συνοριακές διαφορές που κατέληξαν σε βιαιοπραγίες το 2020-2021. Εξίσου ανησυχητικό για το Νέο Δελχί είναι ότι το Πεκίνο έχει γίνει ο κύριος προμηθευτής όπλων και οικονομικής υποστήριξης στο Πακιστάν, τη νέμεση της Ινδίας. Τον Μάιο, το Ισλαμαμπάντ χρησιμοποίησε κινεζικά μαχητικά αεροσκάφη και πυραύλους αέρος-αέρος PL-15 που ξεπερνούν τα αντίστοιχα αμερικανικά για να ταπεινώσει την πολεμική αεροπορία της Ινδίας, καταρρίπτοντας ολοκαίνουργια γαλλικά Rafales. 

Έτσι, ενώ η Ινδία μπορεί να είναι το πολυπληθέστερο έθνος του κόσμου και μια μελλοντική υπερδύναμη, εξακολουθεί να χρειάζεται τις ΗΠΑ. Ο Πούτιν είναι πλέον τόσο εξαρτημένος από το Πεκίνο και τόσο καταπονημένος από την εισβολή του στην Ουκρανία που η Μόσχα μπορεί να προσφέρει ελάχιστα από τα αντίβαρα που προσέφερε κατά το μεγαλύτερο μέρος της σοβιετικής εποχής. Στην πραγματικότητα, ο στρατός της Ινδίας δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τον κινεζικό, τόσο πολύ που η εξάρτησή της από τα όπλα και την υποστήριξη των ΗΠΑ κατά κάποιο τρόπο απηχεί εκείνη της Ευρώπης. Αλλά και πάλι, χάνουμε το νόημα.

Είναι λιγότερο σημαντικό το πόσο γρήγορα ή αποτελεσματικά η Κίνα οικοδομεί την εναλλακτική της λύση στα διεθνή συστήματα που κυριαρχούνται από τις ΗΠΑ, παρά το ότι οι ενέργειές της είναι συνεκτικές και έχουν μια εφικτή πορεία. Αυτό είναι που πέτυχαν η διπλωματία της Δευτέρας στον SCO και η στρατιωτική παρέλαση της Τρίτης. Στην πορεία, ανέδειξαν τις αντιφατικές, αν όχι αυτοκαταστροφικές, εμπορικές και εξωτερικές πολιτικές της αμερικανικής κυβέρνησης. Και ενώ οι στόχοι της ευρωπαϊκής πολιτικής μπορεί να είναι πιο συνεπείς, είναι ανέφικτοι χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ (και επομένως σε μεγάλο βαθμό άσχετοι).

Πόσο νόημα έχει, για παράδειγμα, να συγκρίνουμε την έλλειψη δέσμευσης συλλογικής άμυνας του SCO με το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, όταν ο Τραμπ είναι απασχολημένος με το να ροκανίζει την αξιοπιστία της διάταξης και ο Σι και ο Κιμ προμηθεύουν τον Πούτιν με κρίσιμα εξαρτήματα, στρατεύματα, όπλα και πυρομαχικά για να διεξάγει τον πόλεμό του; Και γιατί να χρειάζεται η Κίνα κοινές δομές διοίκησης για να βοηθήσει τη Ρωσία στην Ουκρανία; Ειδικά καθώς οι ΗΠΑ αποσύρουν την υποστήριξή τους προς το Κίεβο και η Ευρώπη αδυνατεί να καλύψει το κενό; Το θέαμα μιας βρετανικής ή γαλλικής στρατιωτικής παρέλασης ακριβώς μετά την παρέλαση της Κίνας θα ήταν οδυνηρό.

Ο Μόντι και οι άλλοι ηγέτες που συναντήθηκαν στην Τιαντζίν δεν είναι καθόλου αφελείς ώστε να πιστέψουν τη ρητορική του Σι περί ισότητας (ή ακόμη και δημοκρατίας) μεταξύ των κρατών, την πρότασή του για λύσεις "win-win" ή την ισχυριζόμενη αδιαφορία του για την εγκαθίδρυση μιας κινεζικής ηγεμονίας. Αλλά το πώς θα αντιδράσουν - υποτασσόμενοι ή χτίζοντας τις άμυνες που απαιτούνται για να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους - εξαρτάται από το αν θα βρουν έναν υποστηρικτή, ικανό να αποτρέψει τα κινεζικά αρπακτικά. Οι ΗΠΑ δεν μοιάζουν πλέον με ένα αξιόπιστο "στοίχημα".

Στην πραγματικότητα, αν υπάρχει κάποια στρατηγική υπόθεση για την ουσιαστική εγκατάλειψη της Ουκρανίας από τον Τραμπ, αυτή θα μπορούσε να κριθεί ως ένα βήμα προς την αποκατάσταση των σχέσεων των ΗΠΑ με τη Ρωσία για να την απομακρύνει από την Κίνα, τον μόνο πραγματικό ισότιμο αντίπαλο της Αμερικής. Αυτό θα υποτιμούσε τον Πούτιν, αλλά φαίνεται απίθανο να υπήρξε ποτέ σοβαρός στόχος της αμερικανικής πολιτικής, δεδομένης της προθυμίας της κυβέρνησης να οδηγήσει τον Μόντι, κυριολεκτικά, στην αγκαλιά του Σι.

Η σημασία της κινεζικής συνόδου κορυφής δεν θα πρέπει να μετρηθεί μόνο από το πόσο καλά τα κατάφερε στην οικοδόμηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των στρατιωτικών συμμαχιών που θέλει να αντικαταστήσει. Κάποια εκδοχή μιας νέας κινεζικής τάξης πραγμάτων θα έρθει, είτε είναι περιφερειακή είτε παγκόσμια. Θα πρέπει την αντ' αυτού να την κρίνουμε από το πώς καθρεπτίζει το χάος της Ουάσιγκτον και της Ευρώπης. Η Ινδία, η Αίγυπτος, η Τουρκία, το Βιετνάμ και άλλα έθνη που βρίσκονται ή παρακολουθούν την παράσταση του Σι θα βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα.