Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η οικονομία και οι αγορές βρέθηκαν αντιμέτωπες με πληθώρα θεμάτων, κινδύνων αλλά και θετικών καταλυτών φέτος, και το καλοκαίρι κάθε άλλο παρά "βαρετό" ήταν από πλευράς ειδήσεων και εξελίξεων. Εμπορικές συμφωνίες, δημοσιονομική πολιτική σε Ευρώπη και ΗΠΑ, νομισματική πολιτική και ανεξαρτησία της Fed, γεωπολιτικά σοκ και σκαμπανεβάσματα της επενδυτικής ψυχολογίας ήταν μόνο μερικά από τα ζητήματα που χτύπησαν την πόρτα των αγορών το τελευταίο διάστημα. Και το τέλος του καλοκαιριού έφερε μία νέα πολιτική κρίση στην Γαλλία και ένα ισχυρό sell-off στα μακροπρόθεσμα ομόλογα λόγω των ανησυχιών των επενδυτών για τα δημοσιονομικά σε πολλές χώρες. Το φθινόπωρο αναμένεται επίσης "επεισοδιακό" και πολλά μπορεί να αιφνιδιάσουν εκ νέου τους επενδυτές. Σε αυτό το πλαίσιο, η ING παραθέτει πέντε σοκ που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν οι αγορές από αυτό το φθινόπωρο.
"Πιστεύει κανείς πραγματικά ότι έχουμε ακούσει την τελευταία λέξη για τους δασμούς;", σημειώνει χαρακτηριστικά ο ολλανδικός επενδυτικός οίκος, προσθέτοντας πως αμφιβάλλει. Οι δασμοί έχουν αλλάξει πολύ και αρκετές φορές φέτος. Υπολογίζεται ότι ο μέσος δασμός εισαγωγών των ΗΠΑ είναι στο 18% τώρα - χαμηλότερος από την κορύφωση του 28% του Απριλίου μετά την "Ημέρα της Απελευθέρωσης", αλλά αυξημένος από το χαμηλότερο 12% μετά την ελαφρά βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ - Κίνας τον Μάιο. Αυτοί είναι οι υψηλότεροι δασμοί από τη δεκαετία του 1930.
Σε αυτό το πλαίσιο, πολλά βραχυπρόθεσμα ερωτήματα αναδύονται, τονίζει η ING: Θα επιβάλουν οι ΗΠΑ τους απειλούμενους δασμούς στα φαρμακευτικά προϊόντα, εν αναμονή του αποτελέσματος μιας έρευνας εθνικής ασφάλειας; Η διαίσθηση του οίκου είναι όχι, ή τουλάχιστον όχι χωρίς σημαντικές εξαιρέσεις. Θα μειωθεί ο δασμός 50% της Ινδίας; Και μπορεί η Ελβετία να διαπραγματευτεί τη μείωση του εντυπωσιακού συντελεστή 39% σε κάτι πιο κοντά στο 15% της ΕΕ; Αξιωματούχοι με τους οποίους μίλησαν στελέχη της ING στη Ζυρίχη αυτή την εβδομάδα ήταν πάντως αισιόδοξοι.
Υπάρχουν όμως και πιο θεμελιώδη ζητήματα, όπως το αν η συμφωνία δασμών της ΕΕ αντέχει στη δοκιμασία του χρόνου. Υπάρχουν ακόμη λεπτομέρειες που πρέπει να διευθετηθούν και μια νέα έξαρση αργότερα φέτος σίγουρα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Κάποιοι φοβούνται ότι η ανυπομονησία στην Ουάσιγκτον για τη στάση της Ευρώπης στην ειρηνευτική διαδικασία της Ουκρανίας θα μπορούσε να αποτελέσει πιθανό σημείο ανάφλεξης για τους δασμούς, προσθέτει η ING.
Η κατεύθυνση των δασμών είναι προς τα πάνω, όχι προς τα κάτω, αν μη τι άλλο, κυρίως επειδή η πίεση στον Λευκό Οίκο από τις χρηματοπιστωτικές αγορές έχει μειωθεί από τον Απρίλιο. Αντίθετα, η πρόκληση είναι πλέον νομική. O μεγάλος… μπαλαντέρ αυτό το φθινόπωρο θα ήταν αν το Ανώτατο Δικαστήριο καταργήσει με τελική του απόφαση τους δασμούς του Τραμπ ανά χώρα. Θα υπήρχε χάος, αναμφίβολα, ακόμη και αν υπάρχουν πολλές άλλες εξουσίες στη διάθεση του προέδρου για να επιβάλει δασμούς με άλλα μέσα.
Το θέμα με την ομιλία του Πάουελ στο Jackson Hole ήταν ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν και τόσο ήπια (dovish) η ρητορική του, τονίζει η ING, αν αγνοηθεί η ατάκα ότι οι μειώσεις των επιτοκίων γίνονται πιο πιθανές, ούτως ή άλλως. Είπε ότι δεν υπάρχει "μεγάλο περιθώριο χαλάρωσης" στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν επίσης ανοδικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τον πληθωρισμό. Αυτά δεν είναι θέσεις ενός αξιωματούχου που υποστηρίζει πλήρως μια γρήγορη σειρά μειώσεων των επιτοκίων.
Το πρόβλημα με τα στοιχεία για την απασχόληση, ωστόσο, είναι ότι έχουν την τάση να παράγουν ασυνήθιστα αποτελέσματα, επισημαίνει ο οίκος. Τι θα γίνει αν έχουμε αρνητικά στοιχεία στο μέτωπο των μισθοδοσιών; Αυτό δεν είναι κάτι που τείνει να συμβαίνει σε περιόδους εκτός των υφέσεων. Ωστόσο, τα στοιχεία του Μαΐου και του Ιουνίου ήταν κοντά και πιθανότατα θα καταλήξουν αρνητικά μόλις τελικά αναθεωρηθούν, εκτιμά η ING.
Και οι έρευνες δεν φαίνονται επίσης καλές. Ούτε οι καταναλωτές ούτε οι επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι για την αγορά εργασίας. Η παραδοχή του Πάουελ ότι η Fed "μπορεί" να μειώσει τα επιτόκια θέτει αρκετά υψηλό πήχη για να μην προχωρήσει σε μία μείωση τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, τα κρίσιμα στοιχεία για την απασχόληση που δημοσιεύονται αύριο και στη συνέχεια, θα καθορίσουν το πώς θα κινηθεί η Ομοσπονδιακή Τράπεζα το επόμενο διάστημα και ειδικά τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο, με τις αγορές να μην προεξοφλούν επί του παρόντος περαιτέρω μειώσεις.
Μιλώντας για την Fed, εάν η Λίζα Κουκ όντως απομακρυνθεί - όπως αναμένει η ING παρά τα νομικά εμπόδια - ανοίγει ο δρόμος για έναν ακόμη υπέρ του Τραμπ αξιωματούχο μαζί με τον Στίβεν Μίραν (ή τον αντικαταστάτη του), τη Μισέλ Μπόουμαν και τον Κρίστοφερ Γουόλερ, αφήνοντας την πλειοψηφία των Διοικητών της Fed είτε να είναι σύμμαχοι του Τραμπ είτε υπέρ των μειώσεων των επιτοκίων. Και οι τέσσερις θα μπορούσαν να γίνουν πέντε, εάν ο Πάουελ αποχωρήσει από το διοικητικό συμβούλιο μόλις λήξει η θητεία του ως πρόεδρος.
Τέσσερις ή πέντε ψήφοι θα εξακολουθούσαν να μην επαρκούν για τις επτά ψήφους που απαιτούνται για τις αποφάσεις της πλειοψηφίας στην FOMC. Οι Διοικητές εγκρίνουν τους 12 περιφερειακούς προέδρους της Fed - πέντε από τους οποίους ψηφίζουν εκ περιτροπής. Τη στιγμή που και οι 12 είναι υποψήφιοι για επαναδιορισμό τον Φεβρουάριο του 2026, υπάρχει κίνδυνος σοβαρών αναδιαρθρώσεων, εάν ο Τραμπ ασκήσει αρκετή επιρροή στους διοικητές ώστε να απορρίψουν τους διορισμένους, επισημαίνεις η ING.
Έχουν πράγματι τόση επιρροή οι διοικητές; Και θα ακολουθήσουν οι Μπόουμαν και Γουόλερ - σεβαστά μέλη της επιτροπής - την πολιτική γραμμή όσο φοβούνται κάποιοι; Παρά την πίεση από τον Λευκό Οίκο, ο Γουόλερ εξακολουθούσε να υποστηρίζει μια μέτρια μείωση 25 μονάδων βάσης σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα.
Με βάση όλα τα παραπάνω, όπως ήταν αναμενόμενο η καμπύλη του αμερικανικού ομολόγου έχει γίνει πιο απότομη: τα χαμηλότερα επιτόκια σήμερα έχουν κίνδυνο να πυροδοτήσουν τον πληθωρισμό περαιτέρω, κάτι που είναι άσχημα νέα για τα ομόλογα. Η ING βλέπει την απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου να σκαρφαλώνει εκ νέου στο 4,5%, ενώ είναι επίσης αρνητική ως προς το δολάριο, βλέποντας την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 1,20 μέχρι το τέλος του έτους. Και όπως επισημαίνει, η μάχη για την ανεξαρτησία της Fed μόλις ξεκινά.
Η ψήφος εμπιστοσύνης στις 8 Σεπτεμβρίου είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει στην πτώση της γαλλικής κυβέρνησης. Τα spreads μεταξύ γαλλικών και γερμανικών ομολόγων είναι πιθανό να διευρυνθούν περαιτέρω, όπως εκτιμά η ING, δεδομένου του κινδύνου νέων βουλευτικών εκλογών.
Κάθε φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο στην πολιτική, οι αναμνήσεις της διαβόητης κρίσης του ευρώ στις αρχές της δεκαετίας του 2010 αναπόφευκτα επανέρχονται στην επιφάνεια. Ωστόσο, οι καιροί έχουν αλλάξει. Η άνοδος των γαλλικών spreads είναι συγκρατημένη. Η Ιταλία και η Ισπανία φαίνονται πιο υγιείς. Και η ΕΚΤ διαθέτει αξιόπιστα μέσα για την αντιμετώπιση των υπερβολικών sell - offs σε μία ή περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων, μέσω του εργαλείου TPI. Ο κίνδυνος μιας ακόμη πλήρους κρίσης είναι χαμηλός, γεγονός που, όπως επισημαίνει η ING, εξηγεί γιατί ο αντίκτυπος στο ευρώ μέχρι στιγμής ήταν αρκετά μικρός.
Ωστόσο, τα κρατικά ελλείμματα θα γίνουν ένα αυξανόμενο ζήτημα στην Ευρώπη. Οι αμυντικές δεσμεύσεις του ΝΑΤΟ θα απαιτήσουν δύσκολες επιλογές σε άλλους τομείς δαπανών, παρά τη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και η Γαλλία δεν θα είναι η μόνη χώρα που θα αντιμετωπίσει εξαιρετικά δύσκολες δημοσιονομικές επιλογές τα επόμενα χρόνια.
Τα πρακτικά της συνεδρίασης του Ιουλίου της ΕΚΤ είχαν μια "υπόνοια" υπέρ τις περαιτέρω νομισματικής χαλάρωσης, ακόμη και αν οι αξιωματούχοι φαίνονται αρκετά ικανοποιημένοι με το επίπεδο των επιτοκίων μέχρι στιγμής. Η ING εκτιμά ότι μια ακόμη μείωση είναι ακόμα πιθανή φέτος, δεδομένων των κινδύνων πτωτικής τάσης για τον πληθωρισμό.
Αλλά η συζήτηση για τις μειώσεις πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της και σύντομα θα μιλάμε για αυξήσεις επιτοκίων, τονίζει ο οίκος. Και η πραγματική έκπληξη αυτό το φθινόπωρο μπορεί να είναι το ότι οι αγορές αρχίζουν να τιμολογούν μία αύξηση το 2026.
Ο πληθωρισμός της ευρωζώνης αυτή τη στιγμή δεν αναμένεται να αποτελέσει καταλύτη, αλλά η γερμανική δημοσιονομική τόνωση έρχεται και, σύμφωνα με την ING, αυτό θα οδηγήσει τη Γερμανία στο να καταγράψει την υψηλότερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη τον επόμενο χρόνο. Και αν σημάδια αυτής της ώθησης έρθουν νωρίτερα από το αναμενόμενο, θα αποτελέσουν πιθανό μπαλαντέρ όσον αφορά τις προσδοκίες για τα επιτόκια τους τελευταίους μήνες του 2025.
Σύμφωνα με κάποιους, το πλήθος των Ευρωπαίων ηγετών που αντιμετώπισε τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, θύμιζε όσο τίποτε άλλο σχολιαρόπαιδα που είχαν κληθεί στο γραφείο του...
Ο Τραμπ υπέγραψε το εκτελεστικό διάταγμα για την εφαρμογή της εμπορικής συμφωνίας ΗΠΑ-Ιαπωνίας.
Οι περικοπές αφορούν κυρίως τα κράτη της Βαλτικής.
Ο τίτλος της εταιρείας κέρδισε 4% στο κλείσιμο της Πέμπτης.
Τηλεφωνική επικοινωνία των ΥΠΕΞ.
Αξιωματούχοι της Ουάσινγκτον μήνυσαν τον Ντόναλντ Τραμπ για την ανάπτυξη χιλιάδων στρατιωτών της Εθνοφρουράς στην πόλη.
Αφορμή οι ισχυρισμοί Τραμπ περί απάτης σε στεγαστικά δάνεια της Κουκ.
Σύμφωνα με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου.
Αυξήθηκε σχεδόν 33% στα 78,3 δισ. δολ. όπως έδειξαν τα στοιχεία του υπ. Εμπορίου.
Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την κρίσιμη ψηφοφορία που θα κρίνει την "επόμενη μέρα" στο πολιτικό σκηνικό.
Αβεβαιότητα γύρω από το τι είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν οι Ευρωπαίοι στο Κίεβο.
