Δασμοί Τραμπ: Πολλοί οι χαμένοι, μεγαλύτερος ο Αμερικανός καταναλωτής

Η ανακοίνωση των εισαγωγικών δασμών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ την περασμένη εβδομάδα είχε πολλούς χαμένους: από μικρές, φτωχές χώρες όπως το Λάος και η Αλγερία έως πλούσιους εμπορικούς εταίρους όπως ο Καναδάς και η Ελβετία, που καλούνται τώρα να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα υψηλούς δασμολογικούς συντελεστές για τα προϊόντα που εξάγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες από τις 7 Αυγούστου.

Οι χώρες που κατάφεραν να αμβλύνουν τις συνέπειες ήταν αυτές που υπέκυψαν στις απαιτήσεις του Τραμπ και έκλεισαν συμφωνίες, αποφεύγοντας την περιατέρω άνοδο των συντελεστών τους.  Αλλά δεν είναι σαφές αν κάποιος θα μπορέσει να πανηγυρίσει κάποια νίκη μακροπρόθεσμα, ακόμη και οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Μόλις έξι μήνες αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ έχει κατεδαφίσει την παλιά παγκόσμια οικονομική τάξη, η οποία βασιζόταν σε συμφωνημένους κανόνες. Στη θέση της υπάρχει ένα σύστημα στο οποίο ο ίδιος ο Τραμπ θέτει τους κανόνες, χρησιμοποιώντας την τεράστια οικονομική δύναμη των ΗΠΑ για να τιμωρήσει τις χώρες που δεν αποδέχονται τις μονομερείς εμπορικές συμφωνίες  που τους προτείνει και αποσπώντας τεράστιες παραχωρήσεις από εκείνες που τις αποδέχονται. 

"Ο μεγάλος νικητής είναι ο Τραμπ", δήλωσε ο Άλαν Γουλφ, πρώην αξιωματούχος εμπορίου των ΗΠΑ και αναπληρωτής γενικός διευθυντής στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. "Έβαλε εστοίχημα ότι θα μπορούσε να φέρει άλλες χώρες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με απειλές και τα κατάφερε – εντυπωσιακά".

Όλα ανάγονται σε αυτό που ο Τραμπ αποκάλεσε "Ημέρα Απελευθέρωσης" στις 2 Απριλίου, όταν ανακοίνωσε "αμοιβαίους" δασμούς έως και 50% στις εισαγωγές από χώρες με τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εμπορικά ελλείμματα και "βασικό" δασμολογικό συντελεστή 10% σε σχεδόν όλους τους άλλους.

Επικαλέστηκε έναν νόμο του 1977 για να κηρύξει εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω του εμπορικού ελλείματος, δικαιολογώντας έτσι τους σαρωτικούς δασμούς που επέβαλε στις εισαγωγές. Αυτό του επέτρεψε να παρακάμψει το Κογκρέσο, το οποίο παραδοσιακά είχε εξουσία επί θεμάτων φόρων, συμπεριλαμβανομένων των δασμών.

Ο Τραμπ υποχώρησε προσωρινά μετά την ανακοίνωσή του, αφού οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντέδρασαν αρνητικά. Ανέστειλε τους αμοιβαίους δασμούς για 90 ημέρες για να δώσει στις χώρες την ευκαιρία να διαπραγματευτούν.

Τελικά, κάποιοι το έκαναν, υποκύπτοντας στις απαιτήσεις του Τραμπ να πληρώσουν δασμολογικούς συντελεστές που πριν από τέσσερις μήνες θα φαίνονταν αδιανόητα υψηλοί για το προνόμιο να συνεχίσουν να πωλούν στην τεράστια αμερικανική αγορά.

Οι αυντελεστές

Το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε σε δασμούς 10% στις εξαγωγές του προς τις Ηνωμένες Πολιτείες — από 1,3% πριν ο Τραμπ ξεκινήσει  εμπορικό πόλεμο με όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Οι ΗΠΑ απαίτησαν από το Λονδίνο παραχωρήσεις, παρόλο που είχαν εμπορικό πλεόνασμα και όχι έλλειμμα με το Ηνωμένο Βασίλειο για 19 συνεχόμενα χρόνια.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία αποδέχτηκαν αμερικανικούς δασμούς ύψους 15%. Αυτοί είναι πολύ υψηλότεροι από τους χαμηλούς μονοψήφιους δασμούς που πλήρωναν μέχρι πέρυσι — αλλά χαμηλότεροι από τους δασμούς με τους οποίους ο Τραμπ τις απείλησε (30% για την ΕΕ και 25% για την Ιαπωνία).

Το Πακιστάν, η Νότια Κορέα, το Βιετνάμ, η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες έκλεισαν συμφωνίες με τον Τραμπ και αποδέχτηκαν υψηλούς δασμούς.

Ακόμη και χώρες που είδαν τους δασμούς τους να μειώνονται χωρίς να καταλήξουν σε συμφωνία, εξακολουθούν να πληρώνουν πολύ υψηλότερους δασμούς από ό,τι πριν αναλάβει τα καθήκοντά του ο Τραμπ. Για την Αγκόλα, για παράδειγμα, ο δασμολογικός συντελεστής μειώθηκε στο 15% από 32% τον Απρίλιο, όμως το 2022 ήταν λιγότερο από 1,5%. Και ενώ η κυβέρνηση Τραμπ μείωσε τους δασμούς της Ταϊβάν στο 20% από 32% τον Απρίλιο, οι συνέπειες θα εξακολουθήσουν να είναι αισθητές.

Οι χώρες που δεν έσπευσαν να κλείσουν κάποια συμφωνία — αλλά και εκείνες που βρήκαν άλλους τρόπους να προκαλέσουν την οργή του Τραμπ — επλήγησαν περισσότερο, ακόμη και αν επρόκειτο για ορισμένες από τις φτωχότερες χώρες. Η ετήσια οικονομική παραγωγή του Λάος ανέρχεται σε 2.100 δολάρια ανά άτομο και της Αλγερίας σε 5.600 δολάρια — έναντι 75.000 δολαρίων των ΗΠΑ. Παρ ‘όλα αυτά, στο Λάος επιβλήθηκαν δασμοί 40% και στην Αλγερία 30%.

Ο Τραμπ επέβαλε στη Βραζιλία δασμό 50% στις εισαγωγές, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ παρουσιάζουν εμπορικό πλεόνασμα απέναντι στη χώρα της Νότιας Αμερικής, κυρίως επειδή δεν του αρέσει ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση Λούλα αντιμετωπίζει τον πρώην πρόεδρο Ζαΐχ Μπολσονάρο, ο οποίος δικάζεται  για απόπειρα πραξικοπήματος μετά την ήττα στις εκλογές του 2022.

Σε αυτή τη λογική, η απόφαση του Τραμπ να επιβάλει δασμούς 35% στον Καναδά, έναν μακροχρόνιο σύμμαχο των ΗΠΑ, έχει εν μέρει στόχο να απειλήσει την Οτάβα επειδή δήλωσε ότι θα αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος, ενώ η Ελβετία είδε τους δασμούς για εξαγωγές της στις ΗΠΑ να εκτοξεύονται στο 39% από το 31% που είχε αρχικά ανακοινώσει ο Τραμπ στις 2 Απριλίου.

Η αμερικανική δικαιοσύνη θα αποφανθεί

Υπάρχει βεβαίως ένα ενδεχόμενο η κατάσταση να αλλάξει άρδην αν οι αποφάσεις του Τραμπ ανατραπούν στο δικαστήριο. Πέντε αμερικανικές επιχειρήσεις και 12 Πολιτείες έχουν ασκήσει αγωγή κατά του προέδρου υποστηρίζοντας ότι οι δασμοί που ανακοίνωσε υπερέβησαν την εξουσία του βάσει του νόμου του 1977.

Τον Μάιο, το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ μπλόκαρε προσωρινά τους δασμούς, αν και η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει να τους εισπράττει μέχρι να εκδικαστεί η έφεσή της μέσω του αμερικάνικου νομικού συστήματος και εν τέλει να καταλήξει στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Ποιος πληρώνει τελικά;

Ο Τραμπ παρουσιάζει τους δασμούς ως φόρο σε ξένες χώρες. Όμως, στην πραγματικότητα πληρώνονται από τις εταιρείες που πραγματοποιούν τις εισαγωγές στις ΗΠΑ, οι οποίες προσπαθούν να μετακυλίσουν το κόστος στους πελάτες τους αυξάνοντας τις τιμές. 

Είναι αλήθεια ότι οι δασμοί μπορούν να βλάψουν άλλες χώρες αναγκάζοντας τους εξαγωγείς να μειώσουν τις τιμές και να θυσιάσουν κάποια κέρδη τους ή να διακινδυνεύσουν να χάσουν μερίδιο αγοράς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, οικονομολόγοι της Goldman Sachs εκτιμούν ότι οι εξαγωγείς στις ΗΠΑ έχουν απορροφήσει μόνο το ένα πέμπτο του αυξημένου κόστους λόγω των δασμών, ενώ οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του κόστους.

Κολοσσοί όπως η Walmart, η Procter & Gamble , η Ford, η Best Buy, η Adidas, η Nike και η Mattel αύξησαν όλοι τις τιμές τους λόγω των δασμών.

"Πρόκειται για φόρο κατανάλωσης, επομένως επηρεάζει δυσανάλογα όσους έχουν χαμηλότερα εισοδήματα", λένε οι ειδικοί, που επισημαίνουν ότι η τιμή ειδών ευρείας κατανάλωσης όπως αθλητικά παπούτσια, ηλεκτρονικές συσκευές και πολλά άλλα θα αυξηθεί, καθώς τίποτα από αυτά δεν κατασκευάζεται στην Αμερική.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου Γέιλ,  ο εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε ο Τραμπ έχει ωθήσει τον μέσο δασμό από 2,5% στις αρχές του 2025 σε 18,3% τώρα, επιβάλλοντας κόστος περίπου 2.400 δολαρίων στο μέσο αμερικάνικο νοικοκυριό, που φαίνεται ότι θα επωμιστεί το πιο βαρύ φορτίο της νέας δασμολογικής πολιτικής.

Πηγή: ΕΡΤnews, ΑΡ