Ο τετραπλός "αγώνας δρόμου" του Νετανιάχου

Του Κώστα Ράπτη

Γιατί η χώρα του Βενιαμίν Νετανιάχου επιμένει σε μιαν όλο και πιο επιθετική πολιτική, η οποία πλέον συγκεντρώνει τις επικρίσεις ακόμη και των δυτικών συμμάχων της; Η απάντηση μπορεί να είναι ότι το Ισραήλ διακρίνει ένα "παράθυρο ευκαιρίας” για να δημιουργήσει εν μέσω της γενικής αναταραχής τετελεσμένα μη αντιστρεπτά. Αλλά το "παράθυρο” αυτό δεν θα είναι ανοιχτό για πολύ, διότι το εβραϊκό κράτος δίνει "μάχη με τον χρόνο” και μάλιστα σε τέσσερα επίπεδα, κυρίως σχετιζόμενα με τη δημογραφία.

Σε πρώτο επίπεδο δεσπόζει ο συσχετισμός μεταξύ εβραϊκού και παλαιστινιακού πληθυσμού στο σύνολο της επικράτειας από τον Ιορδάνη μέχρι τη Μεσόγειο, όπου η ισραηλινή (ακρο)δεξιά επιδιώκει να οικοδομήσει το Μεγάλο Ισραήλ με μόνιμη προσάρτηση των κατεχομένων. Αθροιζόμενοι οι Παλαιστίνιοι ισραηλινής υπηκοότητας (δηλ. οι εναπομείναντες εντός των συνόρων του 1948), οι κάτοικοι της Δυτικής Όχθης και οι κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας ισούνται προς τους Εβραίους (ο όρος χρησιμοποιείται στα ισραηλινά έγγραφα ως εθνοτικός προσδιορισμός) της ίδιας περιοχής, με σαφή τάση να τους ξεπεράσουν αριθμητικά στο όχι μακρινό μέλλον. Το γιατί η ροπή των Ισραηλινών ιθυνόντων προς εθνοκάθαρση της Λωρίδας της Γάζας είναι τόσο ισχυρή βρίσκει έτσι την εξήγησή του.

Σε δεύτερο επίπεδο, οι εσωτερικές δημογραφικές εξελίξεις του Ισραήλ οδηγούν σε αλλαγή της φυσιογνωμίας του. Οι θρησκευόμενοι (ορθόδοξοι και υπερορθόδοξοι) Ισραηλινοί Εβραίοι έχουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά γεννητικότητας από τους κοσμικούς συμπολίτες τους, ενώ οι καταγόμενοι από την Ευρώπη και την Αμερική συνήθως διατηρούν με την παλιά τους πατρίδα δεσμούς, που για τους μεσανατολικής καταγωγής Εβραίους έχουν διαρραγεί. Σε κάθε περίπτωση, η παράταση της εμπόλεμης κατάστασης και η καθήλωση της οικονομίας φρενάρει την εισροή (aliyah) Εβραίων της Διασποράς προς πολιτογράφηση, αν δεν ενθαρρύνει αντίστροφες τάσεις εγκατάλειψης του Ισραήλ. Η τελευταία μεγάλη δημογραφική "ένεση”, η (μερική) ενσωμάτωση ενός εκατομμυρίου πρώην Σοβιετικών πολιτών τη δεκαετία του '90, ήτοι την εποχή της "Διαδικασίας του Όσλο”, έχει εξαντλήσει πια τη δυναμική της.

Σε ένα τρίτο επίπεδο, το Ισραήλ παραμένει περιφερειακά απομονωμένο σε μία ευρύτερη μουσουλμανική "θάλασσα”, όπου οι μεν διαλλακτικές αραβικές μοναρχίες κεφαλαιοποιούν την οικονομική τους ισχύ σε κινήσεις μεγαλύτερης στρατηγικής αυτονομίας, το δε Ιράν επέδειξε κατά τον πρόσφατο Πόλεμο των Δώδεκα Ημερών αξιοσημείωτη αντοχή (και πρωτόγνωρη εσωτερική συνοχή). Το σχέδιο της κάταλυσης της κρατικής οντότητας και του εθνοθρησκευτικού κατακερματισμού των αδιάλλακτων ρεπουμπλικανικών αραβικών κρατών (Ιράκ, Λιβύη, Συρία) συνάντησε έτσι το αντικειμενικό όριό του.

Αλλά η τέταρτη και ίσως σημαντικότερη εξέλιξη αφορά την πολιτική δημογραφία της άλλης άκρης του Ατλαντικού. Η αυτόματη υποστήριξη των Αμερικανών πολιτών προς το Ισραήλ δεν ισχύει πλέον στις ηλικίες κάτω των 40 ετών (συμπεριλαμβανομένων και των Αμερικανοεβραίων). Η στροφή αυτή, που έχει πάρει θεαματικά χαρακτηριστικά μεταξύ των οπαδών των Δημοκρατικών, είναι σε μικρότερο βαθμό ορατή ακόμη και μεταξύ των οπαδών των Ρεπουμπλικανών – και αυτό δεν δείχνει να είναι αντιστρεπτό.

Θα έλεγε κανείς ότι όλες οι "ειδικές σχέσεις" κάποτε τελειώνουν. Όμως τι θα είναι το Ισραήλ δίχως την αποκλειστικότητα της "ειδικής σχέσης" του με τις ΗΠΑ;