Οι επιπτώσεις από πιθανές αμερικανικές κυρώσεις στο ρωσικό LNG: Τι σημαίνει για Ελλάδα και Ευρώπη

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η προειδοποίηση του Αμερικανού προέδρου για την επιβολή δευτερογενών κυρώσεων σε όσους εξακολουθούν να αγοράζουν ρωσικούς ενεργειακούς πόρους πυροδοτεί νέα αβεβαιότητα στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα. Αν και οι ανακοινώσεις επικεντρώνονται κυρίως στο πετρέλαιο, η πιθανότητα διεύρυνσης των μέτρων ώστε να περιλάβουν και το ρωσικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) συνιστά εξέλιξη με δυνητικά κατακλυσμιαίες συνέπειες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει, παρά τις προσπάθειες απεξάρτησης, σημαντικά εξαρτημένη από τις εισαγωγές ρωσικού LNG. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, περίπου 16% των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου προέρχεται από τη Ρωσία, μέσω φορτίων κυρίως από το έργο Yamal της Novatek. Η ροή αυτή συνεχίζεται αδιάλειπτα, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει επιβληθεί περιορισμός στο συγκεκριμένο project από τις αμερικανικές αρχές.

Ωστόσο, η ενεργοποίηση κυρώσεων στο ρωσικό αέριο – είτε άμεσων είτε δευτερογενών – θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολη, αν όχι αδύνατη, την αντικατάσταση αυτών των ποσοτήτων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, ειδικά ενόψει του χειμώνα. Το ζήτημα επιτείνεται από το γεγονός ότι τα ευρωπαϊκά αποθέματα φυσικού αερίου βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με πέρσι – μόλις στο 63% της χωρητικότητας, έναντι 80% την αντίστοιχη περσινή περίοδο, γεγονός που καθιστά τον χρόνο κρίσιμο παράγοντα.

Κίνδυνος ανόδου τιμών και διαταραχής της αγοράς

Αναλυτές επισημαίνουν ότι σε περίπτωση που οι ΗΠΑ επεκτείνουν τις κυρώσεις στο ρωσικό LNG και επιβάλλουν δευτερογενή μέτρα σε χώρες ή εταιρείες που συνεχίζουν να το προμηθεύονται, το σοκ θα είναι άμεσο και πολυδιάστατο. Η Ευρώπη θα έρθει αντιμέτωπη με μια εξαιρετικά πιεστική ανάγκη εύρεσης εναλλακτικών πηγών εφοδιασμού – μια διαδικασία που, όπως έχει δείξει και το παρελθόν, συνοδεύεται από αυξημένο ανταγωνισμό και εκτόξευση τιμών.

Επιπλέον, η απειλή διακοπής των ροών μέσω του αγωγού TurkStream – μέσω του οποίου εισέρχονται καθημερινά περί τα 40 εκατ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη – ενδέχεται να προκαλέσει επιπλέον πίεση στις χώρες της περιοχής, όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία.

Κίνα, Ινδία και Τουρκία 

Ειδικοί προειδοποιούν ότι πιθανές κυρώσεις που θα έχουν δευτερογενή χαρακτήρα, ενδέχεται να πλήξουν όχι μόνο τους Ευρωπαίους αγοραστές αλλά και παραδοσιακούς εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας όπως η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία. Το αποτέλεσμα θα είναι να περιοριστεί σημαντικά η παγκόσμια διαθεσιμότητα LNG, δημιουργώντας συνθήκες έντονης ζήτησης για μη ρωσικές προμήθειες.

Αυτή η μετατόπιση της ζήτησης προς άλλους παραγωγούς, όπως οι ΗΠΑ, το Κατάρ και η Αυστραλία, αναμένεται να εντείνει τον ανταγωνισμό για φορτία, με δυσμενείς συνέπειες για τις αναδυόμενες αγορές που δεν διαθέτουν την ίδια διαπραγματευτική ισχύ ή οικονομική ευχέρεια με την Ευρώπη. Οι επιπτώσεις στην ασφάλεια εφοδιασμού των χωρών της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής ενδέχεται να είναι εξίσου σοβαρές.

Εύθραυστο ενεργειακό ισοζύγιο

Σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική πρόκληση για την Ευρώπη έγκειται στο γεγονός ότι η προσπάθεια γεωπολιτικής αποσύνδεσης από τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες συνεχίζεται, χωρίς ωστόσο να έχει ακόμη οικοδομηθεί ένα αξιόπιστο και ανθεκτικό σύστημα υποκατάστασης. Τα σημερινά δεδομένα δείχνουν ένα ενεργειακό ισοζύγιο εξαιρετικά εύθραυστο, το οποίο κινδυνεύει να ανατραπεί ακόμη και από μια δήλωση ή μια μονομερή ενέργεια.

Η Ευρώπη καλείται να προετοιμαστεί για έναν χειμώνα που ενδέχεται να δοκιμάσει για ακόμη μια φορά τα όρια της ενεργειακής της αυτάρκειας και της πολιτικής της συνοχής. Και αυτή τη φορά, η αβεβαιότητα δεν προέρχεται μόνο από τον Βορρά ή την Ανατολή, αλλά και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.