Παρασκευή, 30-Μαϊ-2025 12:24
BBC: Πώς η Δύση βοηθά τη Ρωσία να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία

Παρά τις δυτικές κυρώσεις στη Μόσχα, η Ρωσία συνέχισε να κερδίζει δισεκατομμύρια από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων προς τη Δύση, σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται το BBC, βοηθώντας ουσιαστικά στη χρηματοδότηση της πλήρους κλίμακας εισβολής της στην Ουκρανία.
Ειδικότερα, από την έναρξη της εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία έχει συσσωρεύσει τα τριπλάσια χρήματα από την εξαγωγή υδρογονανθράκων από ό,τι έχει λάβει η Ουκρανία σε βοήθεια από τους συμμάχους της. Στοιχεία που αναλύθηκαν από το βρετανικό δίκτυο δείχνουν ότι οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας έχουν πληρώσει περισσότερα στη Ρωσία για τους υδρογονάνθρακές της από ό,τι έχουν δώσει στην Ουκρανία σε βοήθεια.
Τα έσοδα από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι το "κλειδί" για την τροφοδότηση της πολεμικής μηχανής της Ρωσίας, καθώς αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο των εσόδων της Ρωσίας και πάνω από το 60% των εξαγωγών της.
Μετά την εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας επέβαλαν κυρώσεις στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο απαγόρευσαν το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ενώ η ΕΕ απαγόρευσε τις θαλάσσιες μεταφορές αργού, αλλά όχι φυσικού αερίου.
Παρόλα αυτά, μέχρι τις 29 Μαΐου, η Ρωσία είχε καταγράψει έσοδα άνω των 883 δισ. ευρώ από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων από την έναρξη της εισβολής, συμπεριλαμβανομένων 228 δισ. ευρώ από τις χώρες που επέβαλαν κυρώσεις, σύμφωνα με το Center for Research Energy and Clean Air (CREA).
Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού, 209 δισ. ευρώ, προήλθε από τα κράτη μέλη της ΕΕ τα οποία συνέχισαν να εισάγουν αέριο μέσω αγωγών απευθείας από τη Ρωσία - πριν τη διακοπή της διαμετακόμισης μέσω Ουκρανίας τον Ιανουάριο του 2025 - ενώ ρωσικό αργό εξακολουθεί να διοχετεύεται στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία.
Την ίδια στιγμή, το ρωσικό φυσικό αέριο εξακολουθεί να εξάγεται στην Ευρώπη σε αυξανόμενες ποσότητες μέσω της Τουρκίας: Τα στοιχεία της CREA δείχνουν ότι ο όγκος του αυξήθηκε κατά 26,77% τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025 σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2024.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία εξακολουθούν επίσης να λαμβάνουν ρωσικό αέριο από αγωγούς, μέσω της Τουρκίας.
Το BBC αναφέρει ότι παρά τις προσπάθειες της Δύσης, το 2024 τα ρωσικά έσοδα από τα ορυκτά καύσιμα μειώθηκαν μόλις κατά 5% σε σύγκριση με το 2023, ενώ ο όγκος των εξαγωγών μειώθηκε κατά 6%, σύμφωνα με την CREA.
Ωστόσο, την ίδια χρονιά σημειώθηκε αύξηση 6% στα ρωσικά έσοδα από τις εξαγωγές αργού πετρελαίου και αύξηση 9% σε ετήσια βάση στα έσοδα από το φυσικό αέριο (μέσω αγωγών).
Η Ρωσία εκτιμά ότι οι εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη αυξήθηκαν έως και 20% το 2024, με τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) να φτάνουν σε επίπεδα ρεκόρ. Επί του παρόντος, οι μισές από τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ρωσίας πηγαίνουν στην ΕΕ, αναφέρει η CREA.
Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, αναφέρει ότι το μπλοκ δεν έχει επιβάλει "τις αυστηρότερες κυρώσεις" στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, επειδή ορισμένα κράτη μέλη φοβούνται κλιμάκωση της σύγκρουσης και επειδή η αγορά τους είναι "βραχυπρόθεσμα φθηνότερη".
Οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου δεν έχουν συμπεριληφθεί στην τελευταία, 17η δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας που ενέκρινε η ΕΕ, αλλά έχει υιοθετήσει έναν οδικό χάρτη για τον τερματισμό όλων των ρωσικών εισαγωγών φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2027.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα έσοδα της Ρωσίας από την πώληση ορυκτών καυσίμων ξεπερνούν σταθερά το ποσό της βοήθειας που λαμβάνει η Ουκρανία από τους συμμάχους της. Η "δίψα" για καύσιμα μπορεί να μπει εμπόδιο στις προσπάθειες της Δύσης να περιορίσει τη δυνατότητα της Ρωσίας να χρηματοδοτεί τον πόλεμό της, αναφέρει το BBC.
H Μάι Ρόσνερ, υπεύθυνη εκστρατείας της ομάδας Global Witness, λέει ότι πολλοί δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φοβούνται ότι η μείωση των εισαγωγών ρωσικών καυσίμων θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές ενέργειας. "Δεν υπάρχει πραγματική επιθυμία σε πολλές κυβερνήσεις να περιορίσουν πραγματικά την ικανότητα της Ρωσίας να παράγει και να πωλεί πετρέλαιο. Υπάρχει πάρα πολύς φόβος για το τι θα σήμαινε αυτό για τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας. Υπάρχει μια γραμμή που χαράσσεται κάτω από την οποία οι ενεργειακές αγορές θα υπονομεύονταν πάρα πολύ ή θα έβγαιναν εκτός ισορροπίας", δήλωσε στο BBC.
Εκτός από τις άμεσες πωλήσεις, ένα μέρος του πετρελαίου που εξάγεται από τη Ρωσία καταλήγει στη Δύση αφού μεταποιηθεί σε προϊόντα καυσίμων σε τρίτες χώρες μέσω του λεγόμενου "παραθύρου διύλισης". Μερικές φορές αραιώνεται και με αργό από άλλες χώρες.
Το CREA λέει ότι έχει εντοπίσει τρία "πλυντήρια" πετρελαίου στην Τουρκία και άλλα τρία στην Ινδία που επεξεργάζονται ρωσικό αργό και πωλούν το παραγόμενο καύσιμο σε χώρες που επιβάλλουν κυρώσεις. Εκτιμά ότι έχουν χρησιμοποιήσει ρωσικό αργό αξίας 6,1 δισ. ευρώ για να παρασκευάσουν προϊόντα για χώρες που επιβάλλουν κυρώσεις. Το υπουργείο Πετρελαίου της Ινδίας επέκρινε την έκθεση του CREA ως "παραπλανητική προσπάθεια να αμαυρωθεί η εικόνα της Ινδίας".
Σύμφωνα με τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Ενέργειας της Ρωσίας Βλαντιμίρ Μίλοφ, ο οποίος τώρα είναι σκληρός αντίπαλος του Βλαντιμίρ Πούτιν, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο εμπόριο των ρωσικών υδρογονανθράκων θα πρέπει να επιβληθούν καλύτερα - ιδίως το ανώτατο όριο τιμών πετρελαίου που εγκρίθηκε από την ομάδα των χωρών G7, το οποίο ο Μίλοφ λέει ότι "δεν λειτουργεί".
Φοβάται, ωστόσο, ότι ο ανασχηματισμός της αμερικανικής κυβέρνησης που δρομολόγησε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα δυσχεράνει το έργο υπηρεσιών όπως το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ή το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC), οι οποίες έχουν καθοριστική σημασία για την επιβολή κυρώσεων.
Μια άλλη οδός είναι η συνεχής πίεση στον "σκιώδη στόλο" των δεξαμενόπλοιων της Ρωσίας. "Πρόκειται για μια πολύπλοκη "χειρουργική" επιχείρηση. Σύμφωνα με τον Μιλόφ, αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο οι δυτικές κυβερνήσεις ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές, ιδίως με την εισαγωγή νέων κυρώσεων από την απερχόμενη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν τον Ιανουάριο του 2025.
Η Ρόσνερ λέει ότι η απαγόρευση των ρωσικών εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα ήταν "σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση της απεξάρτησης της Δύσης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες".
Σύμφωνα με αξιωματούχο του CREA, θα ήταν σχετικά εύκολο για την ΕΕ να εγκαταλείψει τις εισαγωγές ρωσικού LNG. "Το 50% των εξαγωγών τους σε υγροποιημένο φυσικό αέριο κατευθύνεται προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και μόνο το 5% της συνολικής κατανάλωσης φυσικού αερίου [LNG] της ΕΕ το 2024 προέρχεται από τη Ρωσία. Έτσι, αν η ΕΕ αποφασίσει να διακόψει εντελώς το ρωσικό φυσικό αέριο, θα πλήξει τη Ρωσία πολύ περισσότερο από ό,τι θα πλήξει τους καταναλωτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση", δήλωσε στο BBC.
Οι ειδικοί που ερωτήθηκαν από το BBC απέρριψαν την ιδέα του Τραμπ ότι ο πόλεμος με την Ουκρανία θα τερματιστεί εάν o Opec μειώσει τις τιμές του πετρελαίου.
"H Μόσχα γελάει με αυτή την ιδέα, επειδή το μέρος που θα υποφέρει περισσότερο... είναι η αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού πετρελαίου, η λιγότερο ανταγωνιστική σε κόστος βιομηχανία πετρελαίου στον κόσμο", δήλωσε ο Μιλόφ στο BBC.
Το κόστος παραγωγής αργού στη Ρωσία είναι επίσης χαμηλότερο από ό,τι στις χώρες του Opec, όπως η Σαουδική Αραβία, οπότε θα πληγούν από τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου πριν από τη Ρωσία.
"Δεν υπάρχει περίπτωση να συμφωνήσει η Σαουδική Αραβία σε κάτι τέτοιο. Αυτό έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν. Αυτό έχει οδηγήσει σε σύγκρουση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ", σημειώνει.