Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Η σιωπή πονάει

"Η σιωπή πονάει" είναι ο τίτλος του βιβλίου της Γερμανίδας δημοσιογράφου Αλεξάνδρας Σενφτπου το έγραψε για να διηγηθεί την σχέση της οικογένειάς της με τον Ναζισμό. Αφορμή στάθηκε, όπως η ίδια λέει "η υποδόρια αυτοκτονία, η οποία συντελούνταν για δεκαετίες" της μητέρας της μέσω του αλκοολισμού. Η αλκοολική μητέρα της πονούσε και τελικά πνίγηκε σε μια μπανιέρα με καυτό νερό διότι δεν άντεχε τα εγκλήματα που διέπραξε ο πατέρας της, ο οποίος ήταν συνυπεύθυνος για την εξόντωση δεκάδων χιλιάδων Εβραίων στην Σλοβακία. Η μητέρα πονούσε αλλά δεν μιλούσε. Αυτόν τον πόνο τον είδα στα μάτια των περισσότερων απογόνων Ναζί στη Γερμανία και δωσιλόγων στην Ελλάδα που συνάντησα στα πλαίσια της ομώνυμης έρευνας που ολοκληρώθηκε το 2018.

Συνάντησα και απογόνους θυμάτων. Ο πόνος βαθύς. Και το πολύ περίεργο ήταν πως τόσο οι απόγονοι των δραστών όσο και των θυμάτων έλεγαν πως δεν μιλούσαν σχεδόν ποτέ για ό,τι τους πονούσε μέσα στην οικογένεια. Εάν είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό λοιπόν, αυτό ήταν η σιωπή μέσα στην οποία μεγάλωσαν και χρειάστηκαν δεκαετίες για να μιλήσουν. Όταν επιτέλους κατάφεραν να σπάσουν τη σιωπή τους και να μιλήσουν για όλο αυτό το βάρος που κουβαλούσαν εξαιτίας μια αθέλητης κληρονομιάς, κατάφεραν σε ένα μεγάλο βαθμό να βρουν ανακούφιση και λύτρωση.

Δεν αντιμετωπίζουν βέβαια όλοι με τον ίδιο τρόπο το βαρύ φορτίο. Για παράδειγμα ο Αλέξανδρος Γιοσμάς , γιος του περιβόητου "φον Γιοσμά" συνυπεύθυνου για τη δολοφονία Λαμπράκη, δηλώνει υπερήφανος που ο πατέρας του εξόντωσε ιδεολογικούς αντιπάλους. Όσοι όμως επεξεργάστηκαν το ναζιστικό παρελθόν της οικογένειάς τους με τρόπο έντιμο και ειλικρινή πρόθεση να μάθουν, ίσως να αποτελούν ένα πολύτιμο παράδειγμα επεξεργασίας της ιστορίας.

Και μάλιστα το πιο πολύτιμο από αυτά τα παραδείγματα να το δίνει ο γερμανικός σύλλογος με τα αρχικά ΡΑΚΗ, μέλη του οποίου είναι απόγονοι δραστών και θυμάτων του Ναζισμού. Ίδρυσαν έναν σύλλογο και έχτισαν μια γέφυρα, εκεί όπου ο διάλογος έμοιαζε ανέφικτος. Κάποιες φορές ο διάλογος γίνεται πράγματι εξαιρετικά δύσκολος και μοιάζει αδύνατος. Είναι όμως ο μόνος δρόμος για να ανοίξει ο δύσβατος δρόμος της επούλωσης του τραύματος. Και η Ελλάδα γνωρίζει πολύ καλά από ιστορικά τραύματα. Δεν είναι μόνο ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αλλά και ο Εμφύλιος στη συνέχεια, και η Χούντα.

Στη χώρα μας η επεξεργασία της ιστορίας δεν έχει προχωρήσει σε βάθος.Στη Γερμανία σε μεγάλο βαθμό έγινε. Εφόσον λοιπόν κατέστη δυνατόν στη χώρα των δραστών γιατί να μην είναι δυνατόν και στην Ελλάδα; Το βιβλίο του ιστορικού Μενέλαου Χαραλαμπίδη "Οι Δωσίλογοι" που έγινε μπεστ σέλερ καταδεικνύει την ανάγκη να μάθουμε, να ακούσουμε και να μιλήσουμε με ψυχραιμία για το πιο δύσκολο ίσως κεφάλαιο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Εάν δεν το κάνουμε όμως αυτό, η σιωπή θα συνεχίσει να πονάει...

Πηγή: Deutsche Welle