Τηλεφώνημα Τραμπ-Πούτιν: Στρατηγική συμφωνία ή πολιτική αντίφαση για την Ουκρανία;

Από την αρχή, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε υποσχεθεί ότι λόγω της "ισχυρής προσωπικότητάς" του θα μπορούσε να πιέσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να αποδείξει ότι θέλει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ωστόσο, η πολυδιαφημισμένη τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Πούτιν τη Δευτέρα (19/05) φάνηκε να αποδεικνύει πόσο μακριά είναι οποιοδήποτε τέτοιο αποτέλεσμα.

Πέρα από αυτό, το σημαντικότερο ζήτημα είναι ότι αυτή η συζήτηση άνοιξε νέα ερωτήματα για το πόσο διατεθειμένος είναι ο Τραμπ να εμπλακεί και κατά πόσο οι διατλαντικές διαφορές για τον τερματισμό του πολέμου συνεχίζουν να διευρύνονται.

Η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι εταίροι της πιέζουν για μια 30ήμερη εκεχειρία που θα επιτρέψει το χρόνο για να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για μια μόνιμη ειρηνική συμφωνία. Από την άλλη, η Μόσχα αρνείται, επιμένοντας ότι οι συνομιλίες πρέπει να ξεκινήσουν αμέσως για μια τελική συμφωνία. Εφόσον αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μήνες, φαίνεται πως η Ρωσία χρησιμοποιεί αυτήν την άρνηση ως προκάλυμμα για να συνεχίσει τις επιθέσεις της, οι οποίες σκοτώνουν αθώους πολίτες.

Ανακοινώνοντας μετά τη συνομιλία του με τον Πούτιν ότι η Ουκρανία και η Ρωσία θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις "όπως μόνο εκείνες ξέρουν" για την εκεχειρία και, τελικά, τον τερματισμό του πολέμου, ενώ η μάχη συνεχίζεται, ο Τραμπ φάνηκε να παίρνει το μέρος του φίλου του στο Κρεμλίνο.

Επιπλέον, ο Τραμπ ενίσχυσε την αμφιβολία για τη διαδικασία ειρήνης τη Δευτέρα, καθώς δεν αντέκρουσε τις δηλώσεις του Αντιπροέδρου JD Vance, ο οποίος είχε υποστηρίξει ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να αποσυρθούν αν δεν υπάρξει πρόοδος. "Σας λέω, μεγάλοι εγωισμοί εμπλέκονται, αλλά πιστεύω ότι κάτι θα συμβεί. Αν δεν συμβεί, απλά θα αποσυρθώ και θα πρέπει να συνεχίσουν μόνοι τους", δήλωσε ο πρόεδρος στους δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο μετά τη συνομιλία.

Η απειλή για αποχώρηση αποτελεί κλασική τακτική διαπραγματευτή. Ωστόσο, δεδομένης της έντονης αμφιβολίας που εκφράζει η αμερικανική κυβέρνηση σχετικά με τη στήριξη προς την Ουκρανία, ίσως δεν πρόκειται απλώς για μπλόφα.

Ο Τραμπ άφησε επίσης την εντύπωση ότι οι ΗΠΑ θα παίξουν λιγότερο άμεσο ρόλο ενώ η Ρωσία και η Ουκρανία διαπραγματεύονται. Προώθησε τη θεωρία ότι το Βατικανό και ο νέος Αμερικανός Πάπας, Λέων, ίσως εμπλακούν στην ειρηνική διαδικασία. Ωστόσο, οι περισσότεροι παρατηρητές πιστεύουν ότι δεν θα υπάρξει ειρήνη, εκτός εάν οι ΗΠΑ ασκήσουν μέγιστη πίεση.

Η πρώην αντιπρόεδρος της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών, Beth Sanner, σχολίασε: "Μου φαίνεται ότι ο πρόεδρος ίσως δεν προσπάθησε πραγματικά να πιέσει τον Πούτιν. Είναι καλό που είχαν μια συνομιλία δύο ωρών, αλλά τι έχουμε από αυτό;" και συνέχισε λέγοντας ότι οι απαιτήσεις του Πούτιν παραμένουν πολύ μεγάλες και ότι η συμφωνία που συζητείται αφορά το "πλαίσιο για την μελλοντική ειρηνική συμφωνία" και ίσως μια εκεχειρία, μετά από συμφωνία για πολλά άλλα θέματα.

Αυτό το τηλεφώνημα, λοιπόν, φαίνεται να αποδεικνύει ότι ο Πούτιν απέσπασε ακριβώς ό,τι ήθελε από τη συζήτηση με τον Τραμπ.

Η Ρωσία φαίνεται ικανοποιημένη από την τηλεφωνική συνομιλία

Όπως πάντα, παραμένει μυστήριο η πλήρης έκταση της συνομιλίας μεταξύ του Τραμπ και του Πούτιν, στον οποίο ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει συχνά δείξει μεγάλη υποχωρητικότητα.

Οι εξωτερικοί παρατηρητές γνωρίζουν μόνο όσα το Κρεμλίνο και ο Λευκός Οίκος επιθυμούν να δημοσιοποιήσουν σχετικά με τη συζήτηση. Ωστόσο, Ρώσοι αξιωματούχοι έδωσαν ορισμένες ενδιαφέρουσες ενδείξεις για το κλίμα της τηλεφωνικής επικοινωνίας. "Θα σας πω ότι συνομιλίες τέτοιας διάρκειας είναι σπάνιες όταν κανένας από τους δύο προέδρους δεν ήθελε να τερματίσει τη συζήτηση και να κλείσει τη γραμμή", δήλωσε τη Δευτέρα ο βοηθός του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία στους επικριτές του Τραμπ, οι οποίοι τον θεωρούν εύκολο "θύμα" του Πούτιν.

Πριν από τη συνομιλία, η επικοινωνία της Δευτέρας έμοιαζε να σηματοδοτεί μια καμπή στην έως τώρα άκαρπη προσπάθεια των ΗΠΑ να τερματίσουν τον πόλεμο. Ο Τραμπ είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στο Fox News κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή ότι "ήρθε η ώρα να δράσουμε", δημιουργώντας προσδοκίες ότι θα ασκούσε σκληρή πίεση στον Πούτιν.

Την Κυριακή, ο απεσταλμένος του προέδρου, Στιβ Γουίτκοφ, δήλωσε στο ABC News ότι "ο πρόεδρος έχει μια προσωπικότητα μοναδική", προσθέτοντας ότι "πρέπει να μιλήσει με τον Πρόεδρο Πούτιν, κάτι που θα ξεμπλοκάρει την κατάσταση και θα μας φέρει εκεί που πρέπει να φτάσουμε. Πιστεύω ότι θα είναι μια πολύ επιτυχημένη συνομιλία".

Ωστόσο, ο Τραμπ δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα που διαθέτουν οι ΗΠΑ — όπως την αυστηροποίηση των κυρώσεων στη Ρωσία ή την αποστολή περισσότερων όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία.

Ερωτηθείς από δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο γιατί δεν θα επιβάλει νέες κυρώσεις, ο Τραμπ απάντησε: "Επειδή πιστεύω ότι υπάρχει πιθανότητα να πετύχουμε κάτι, και αν το κάνεις, μπορεί να το χειροτερέψεις πολύ". Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι "ίσως έρθει η στιγμή που αυτό θα συμβεί".

Χωρίς όμως να θέτει συγκεκριμένα χρονικά όρια, η απειλή του Τραμπ δεν έχει ισχύ. Φαίνεται περισσότερο ως μια φράση που στοχεύει στο να μειώσει την πίεση προς το πρόσωπό του παρά να τραβήξει την προσοχή του Πούτιν.

Παράλληλα, ο Τραμπ επανέλαβε τις θέσεις του για το υψηλό κόστος του πολέμου στην Ουκρανία, τονίζοντας ότι δεν σκοπεύει να ακολουθήσει την πολιτική στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο, την οποία έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση Μπάιντεν, επισημαίνοντας ότι χωρίς αυτή τη βοήθεια η Ουκρανία θα έχει σοβαρές δυσκολίες στην απώθηση των ρωσικών δυνάμεων. "Έχουμε δώσει τεράστια ποσά... είναι ντροπή", δήλωσε ο πρόεδρος.

Ο Ζελένσκι αντέτεινε ευγενικά τη θέση του Τραμπ

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ανέφερε στο X μετά τις συνομιλίες του ότι είχε επικοινωνήσει με τον Τραμπ δύο φορές τη Δευτέρα, μία πριν από την επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου με τον Πούτιν και μία ακόμα αργότερα, στο πλαίσιο μιας κοινής ενημέρωσης με Ευρωπαίους ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Δεδομένης της στρατηγικής ανάγκης του Ζελένσκι να αποφύγει νέες αντιπαραθέσεις με τον πρόεδρο μετά την έντονη διαφωνία τους στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, ο Ζελένσκι υιοθέτησε μια διπλωματική στάση. Ωστόσο, σε μια εκτενή δήλωσή του στο X, αντέτεινε τη στρατηγική του Τραμπ, καλώντας σε αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας εάν εκείνη συνεχίσει να σκοτώνει Ουκρανούς. Πρότεινε άμεσες διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, είτε στη Βατικανό, είτε στην Τουρκία ή στην Ελβετία, αλλά τόνισε ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις πρέπει να περιλαμβάνουν Ευρωπαίους και Αμερικανούς εκπροσώπους. Και προειδοποίησε: "Είναι κρίσιμο για όλους μας οι Ηνωμένες Πολιτείες να μην απομακρυνθούν από τις συνομιλίες και την επιδίωξη της ειρήνης, γιατί ο μόνος που θα ωφεληθεί από αυτό είναι ο Πούτιν."

"Αυτή είναι μια καθοριστική στιγμή. Ο κόσμος μπορεί τώρα να δει αν οι ηγέτες του είναι πραγματικά ικανοί να εξασφαλίσουν μια εκεχειρία και να επιτύχουν πραγματική και διαρκή ειρήνη", έγραψε ο Ζελένσκι, σε μια δήλωση που μπορεί να διαβαστεί είτε κυριολεκτικά, είτε ως κριτική προς τις προσπάθειες του Τραμπ.

Ο Τραμπ συχνά λέει ότι θέλει να αφιερώσει τη δεύτερη θητεία του στην επίτευξη της ειρήνης. Και αν είναι ειλικρινής, θα μπορούσε να αφήσει τον κόσμο σε καλύτερη κατάσταση.

"Όλη μου η ζωή είναι γεμάτη συμφωνίες, μία μεγάλη συμφωνία", δήλωσε ο Τραμπ τη Δευτέρα.

Πούτιν και Τραμπ "παίζουν το παιχνίδι"

"Πιστεύω ότι ο Πούτιν θέλει να το τελειώσει… αν πίστευα ότι ο Πρόεδρος Πούτιν δεν ήθελε να το τελειώσει, δεν θα μιλούσα καν γι’ αυτό", δήλωσε ο Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο.

Η σύγκρουση έχει καταστρέψει την οικονομία της Ρωσίας και έχει στοιχίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες νέους Ρώσους. Ωστόσο, στην επίσημη ανακοίνωση της Μόσχας, ο Πούτιν τόνισε ότι για να τελειώσει ο πόλεμος πρέπει να αντιμετωπιστούν οι "βαθύτερες αιτίες" του. Αυτό περιλαμβάνει αβάσιμες ισχυρισμούς ότι η Ουκρανία πρέπει να "αποναζιστεί" (δηλαδή ότι ο Ζελένσκι και η δημοκρατική διακυβέρνηση πρέπει να ανατραπούν) και να επιβληθούν αυστηροί περιορισμοί στην κυριαρχία, το πολιτικό σύστημα και το δικαίωμα της Ουκρανίας να αποφασίζει το μέλλον της.

Σίγουρα, ο Πούτιν θέλει ειρήνη, αλλά μόνο με όρους που θα ήταν αδύνατο για την Ουκρανία να αποδεχτεί χωρίς να χάσει την ανεξαρτησία της.

Με πληροφορίες από το CNN

Απόδοση - Επιμέλεια: Εύη Σιμοπούλου