Ανησυχία της ΕΚΤ για τα πορτοκαλί δάνεια των ευρωπαϊκών τραπεζών

Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Η περίοδος ανόδου των επιτοκίων από την ΕΚΤ σε συνδυασμό με την απότομη πτώση των τιμών στα ακίνητα σε όλη την Ευρώπη, έχει αφήσει "γρατσουνιές" και φαινόμενα αύξησης επισφαλειών, με "πορτοκαλί" δάνεια δεύτερου σταδίου, σε όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Είναι εν δυνάμει επικίνδυνα δάνεια σε καθυστέρηση που μπορεί να γίνουν Μη Εξυπηρετούμενα ή όπως λέμε στην Ελλάδα να γίνουν "κόκκινα". Κάποια από αυτά είναι ήδη Μη Εξυπηρετούμενα, με καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών.

Μπορεί να μοιάζει παράδοξο, αλλά πάντως από τα καθυστερούμενα δάνεια, φαίνεται ότι απειλούνται πολύ περισσότερο οι ευρωπαϊκές τράπεζες μέχρι στιγμής, παρά οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες πάντως, έχουν κι αυτές το ποσοστό τους σε καθυστερούμενα δάνεια.

Τα καθυστερούμενα δάνεια γενικώς χωρίζονται σε αυτά που χαρακτηρίζονται ως
Εξυπηρετούμενα και κάποια άλλα θεωρούνται Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια, με μεγάλες καθυστερήσεις, συνήθως άνω των 90 ημερών.

Οι εστίες τους σύμφωνα με την ΕΚΤ και τον επόπτη είναι δύο: Τα δάνεια των ΜμΕ
και τα δάνεια για εμπορικά ακίνητα οι τιμές των οποίων είχαν "φουσκώσει" το 2022-2023 στην Ευρώπη. Η πλέον επίφοβη κατηγορία θεωρείται ότι είναι τα εμπορικά ακίνητα που χαρακτηρίζονται ως commercial real estate.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΚΤ, οι τιμές των ακινήτων έχουν εξομαλυνθεί αρκετά τελευταία και ανεβαίνουν ξανά, με έμφαση ειδικά στα οικιστικά ακίνητα σε πρωτεύουσες των χωρών. Από αυτό, επωφελούνται οι υποθήκες των στεγαστικών δανείων κυρίως των ιδιωτών, αλλά ακολουθούν την τάση με σχετική απόσταση οι τιμές όλων των ακινήτων.

Ωστόσο όλο το 2024 και ειδικά το δεύτερο εξάμηνο, οι επόπτες και η ηγεσία της ΕΚΤ έχει περάσει με την αγωνία να ξεπερασθεί χωρίς σκοπέλους το πρόβλημα, καθώς η οικονομική στασιμότητα σε χώρες όπως η Γερμανία, έχει παίξει το ρόλο της, στο "ξεφούσκωμα" των τιμών. Σχετικές αναφορές έκαναν παρουσιάζοντας τα στοιχεία της ετήσιας επιθεώρησης του SSM στις τράπεζες, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τόσο η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, όσο και η επικεφαλής του εποπτικού οργάνου SSM Κλαούντια Μπους.

Τι δείχνουν τα στοιχεία του SSM

Η συνολική έκθεση των συστημικών ελληνικών τραπεζών σε κόκκινα δάνεια συν τα καθυστερούμενα δάνεια που δεν είναι ενήμερα, έχει περιοριστεί συνολικά σε 10.09 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του SSM. Η συνολική κάλυψή τους για
Εξυπηρετούμενα και Μη (που σε κάποιες μετρήσεις περιλαμβάνεται και σε άλλες όχι), φθάνει το 43%.

Τα Εξυπηρετούμενα Δάνεια με κάποια καθυστέρηση και οι Απαιτήσεις περιλαμβάνονται στη συνολική μέτρηση για το μέγεθος έκθεσης των τραπεζών.

Στην Ελλάδα καθυστερούμενα μεν, αλλά Εξυπηρετούμενα θεωρούνται δάνεια 4,04 δισ. ευρώ. Μη Εξυπηρετούμενα δάνεια σε καθυστέρηση είναι δάνεια 3,98 δισ. ευρώ. Η κάλυψή τους είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, με ποσοστό 49,03% έναντι μέσου όρου 36,15%.

Τα κόκκινα δάνεια στην Ευρώπη είναι 360 δισ. ευρώ, με ποσοστό 1,92% είπε η κ. Μπους στο Ευρωκοινοβούλιο, την περασμένη Πέμπτη. Αν μετρηθούν όμως και αυτά που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως μη εξυπηρετούμενα - καθυστερούμενα, το συνολικό ποσό στις συστημικές τράπεζες, ανεβαίνει στα 406,25 δισ. ευρώ.

Τα πιο πολλά καθυστερούμενα δάνεια είναι στη Γαλλία συνολικά 133,3 δισ. ευρώ, στην Ισπανία με 80,56 δισ. ευρώ και στη Γερμανία με 56 δισ. ευρώ. Ακολουθεί η Ιταλία, με 48,5 δισ. ευρώ και την πεντάδα κλείνει η Ολλανδία με 32,45 δισ. ευρώ.

Ως ποσοστό στην Ευρώπη, τα δάνεια δεύτερου σταδίου (περιλαμβάνουν εξυπηρετούμενα και μη που καθυστερούν), έφθασαν το 9,93% των δανείων στο τέλος του 2024 και η Γερμανία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό με 15,25%.

Ακολουθεί η Αυστρία με ποσοστό 13,43%, και το Λουξεμβούργο με 11,24%. Την πεντάδα συμπληρώνουν η Πορτογαλία με 11,07% και η Λετονία με 10,07%.

Στην Ελλάδα ίσως επειδή πολλά από αυτά "κοκκίνισαν" τελικά και μπήκαν στην άλλη λίστα, το ποσοστό των καθυστερούμενων δανείων είναι 7,45% δηλαδή 2,48% κάτω του μέσου όρου…

Θύλακες κινδύνου σύμφωνα με την κ. Μπους

Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η κ. Μπους, αποκάλυψε μια "συνεχή αύξηση του όγκου των ΜΕΔ κατά 13,9 δισ. ευρώ τους εννέα πρώτους μήνες του 2024. Ο συνολικός όγκος των ΜΕΔ στις συστημικές τράπεζες ανήλθε στα 360,5 δισ. ευρώ το 2024".

Ωστόσο, όπως είπε, "παρατηρήθηκαν θύλακες κινδύνου σε ορισμένα χαρτοφυλάκια, κυρίως από κλάδους πιο ευαίσθητους στις μεταβολές των επιτοκίων, όπως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) και τα δάνεια για εμπορικά
ακίνητα.

Τα δάνεια προς τις ΜμΕ παρουσίασαν αυξανόμενο αριθμό καθυστερήσεων πληρωμών και αθετήσεων, γεγονός που οδήγησε τον δείκτη ΜΕΔ των ΜμΕ στο 4,9%. Η αγορά εμπορικών ακινήτων συνέχισε να υφίσταται σημαντική διόρθωση τιμών. Αυτό, σε συνδυασμό με την αυξημένη πίεση στην ικανότητα των δανειοληπτών να αναχρηματοδοτήσουν δάνεια εμπορικών ακινήτων λόγω υψηλότερων επιτοκίων, οδήγησε σε αύξηση των ΜΕΔ σε ορισμένες χώρες.

Οι τράπεζες άρχισαν να αυξάνουν τις προβλέψεις για εταιρικά δάνεια, με το κόστος κινδύνου να αυξάνεται οριακά στο 0,5% το 2024, σε σύγκριση με 0,4% το 2023 σε ετήσια βάση. Ο δείκτης κάλυψης των εταιρικών ΜΕΔ έφτασε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα 42,1% το 2024, λόγω, μεταξύ άλλων, της διάθεσης των κληροδοτημένων (σ.σ. από παλαιότερα, όπως είναι η περίπτωση της Ελλάδας) ΜΕΔ.

Η πρόσφατη χαλάρωση των πιστωτικών προτύπων των τραπεζών για τα στεγαστικά δάνεια υποστήριξε την αύξηση των δανείων για κατοικίες, με σταθερούς δείκτες πιστωτικού κινδύνου και τον δείκτη ΜΕΔ (στα στεγαστικά δάνεια ιδιωτών) να διαμορφώνεται στο 1,6% το 2024 για τις συστημικές τράπεζες".

Με άλλα λόγια στο εξωτερικό το πρόβλημα των μη φερέγγυων για δανειοδότηση, είχαν οι ΜμΕ κι όχι τα νοικοκυριά. Τα μεγαλύτερα στεγαστικά δάνεια "έκρυψαν" το πρόβλημα των καθυστερήσεων σε άλλες κατηγορίες δανείων και ειδικά στα δάνεια εμπορικών ακινήτων…