Τρίτη, 26-Νοε-2024 08:20
Η Ευρώπη μπροστά σε μεγάλες αποφάσεις για την Ουκρανία - Η περιοδεία Ρούτε σε Άγκυρα και Αθήνα

Του Κώστα Ράπτη
Η επίσκεψη που πραγματοποιεί σήμερα στην Αθήνα ο Μαρκ Ρούτε, όπου θα συναντηθεί με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, είναι η πρώτη που πραγματοποιεί ο νέος Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, σε συνέχεια μιας περιοδείας που τον έφερε από διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και χθες την Άγκυρα μέχρι την έπαυλη Τραμπ στο Μαρ-α-Λάγκο της Φλόριντα όπου μετέβη εμπιστευτικώς για να βολιδοσκοπήσει τις διαθέσεις του αυριανού προέδρου των ΗΠΑ.
Οι προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζει η Ατλαντική Συμμαχία και άρα και η ατζέντα των συνομιλιών του Ρούτε έχουν μεγάλο εύρος – όμως ανάμεσά τους εξέχει όσο καμία άλλη το Ουκρανικό ζήτημα.
Το ΝΑΤΟ έχει πλέον την "ιδιοκτησία” του πολέμου στην Ουκρανία – όχι όμως και τον έλεγχο της έκβασής του. Επιχειρησιακές αλλά και πολιτικές εξελίξεις ρίχνουν βαριά σκιά στη συνέχιση της πολεμικής προσπάθειας του Κιέβου και των συμμάχων του.
Πολιτικά τα μεγαλύτερα ερωτήματα γεννά ακριβώς η εκλογική επικράτηση του Τραμπ, η οποία μοιάζει σαν να φέρνει στην καρδιά της ηγέτιδας της συμμαχίας τις ρωγμές που μέχρι τώρα εμφανίζονταν μόνο στο περιθώριο του πολιτικού σκηνικού των κρατών-μελών.
Προεκλογικά ο Τραμπ κόμπαζε ότι μπορεί να τελειώσει τον πόλεμο εντός 24 ωρών, ενώ η συνάντησή του με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι (τον οποίο είχε αποκαλέσει τον πιο επιτυχημένο πλασιέ του κόσμου) αποτύπωσε την μεταξύ τους προβληματική σχέση – βοηθούσης βέβαια και της ταύτισης του τελευταίου με την καμπάνια των Δημοκρατικών. Για τον Τραμπ πέρα από τις όποιες πολιτικές επιλογές το Ουκρανικό αποτελεί τμήμα της προσωπικής του βεντέτας με την οικογένεια Μπάιντεν, λόγω της επικερδούς εμπλοκής του υιού του απερχόμενου προέδρου με την ουκρανική εταιρεία Burisma.
Την ίδια στιγμή, η Μόσχα εκπέμπει δημοσίως διακριτικά μηνύματα ότι επενδύει σε μια καλύτερη συνεννόηση με τις ΗΠΑ επί των ημερών του Τραμπ, το επιτελείο του οποίου, όπως σημείωσε χθες ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, τουλάχιστον αναφέρεται ρητορικά στην ανάγκη ειρήνευσης.
Διακινείται στα δυτικά μέσα ενημέρωσης ο φόβος ότι ο Τραμπ πρόκειται να "κλείσει” το Ουκρανικό ερήμην του Κιέβου και να εγκαταλείψει την πολεμική προσπάθεια ή και την ίδια την συμμαχία. Όμως ακόμη και αν διαθέτει υπερφίαλες φιλοδοξίες είναι αμφίβολο εάν αυτές μπορούν να συναντηθούν με τις επιδιώξεις της Μόσχας, ώστε να προκύψει συμβιβασμός. Αυτό που είναι περισσότερο ανησυχητικό για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν είναι ό,τι δεν μπορεί να πράξει ο Τραμπ, αλλά ό,τι μπορεί: να μεταθέσει σχεδόν εξ ολοκλήρου το βάρος της διαχείρισης του Ουκρανικού, επιχειρησιακά και οικονομικά, στους συμμάχους, την ίδια στιγμή που θα τους απειλεί με κλοιό δασμών. Η Αμερική και ο Τραμπ δεν "φεύγουν” για πουθενά – θα έχουν όμως πολύ πιο απαιτητική στάση απέναντι σε όσους ο αυριανός πρόεδρος έχει αποκαλέσει "τζαμπατζήδες” (freeriders).
Σε επιχειρησιακό επίπεδο οι ρωσικές δυνάμεις καταγράφουν, ιδίως κατά το τελευταίο διάστημα που η διεθνής προσοχή έχει απορροφηθεί από την μεσανατολική κρίση, αργή πλην σταθερή πρόοδο σε όλο το εύρος του μετώπου, κατά τον ρυθμό που έχουν επιλέξει, ενώ το ουκρανικό προγεφύρωμα στην ρωσική επαρχία Κουρσκ (το οποίο θα αποτελούσε ένα διαπραγματευτικό χαρτί ανταλλαγής εδαφών) έχει συρρικνωθεί.
Κατά τον γνωστό Αμερικανό καθηγητή της "ρεαλιστικής σχολής” των διεθνών σχέσεων John Mearsheimer η γκάμα των πιθανών εκβάσεων του πολέμου κυμαίνεται από την "παγωμένη σύγκρουση” στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι την πυρηνική αναμέτρηση στην χειρότερη – και πάντως δεν διαφαίνεται πιθανότητα ήττας της ρωσικής πλευράς, η οποία έχει κάθε κίνητρο να συνεχίσει μέχρι να αποσπάσει και άλλα κρίσιμα εδάφη, καταλαμβάνοντας την ακτή της Μαύρης Θάλασσας, ώστε η υπολειπόμενη Ουκρανία να μην αποτελεί αξιοσημείωτο παίκτη.
Η δημόσια συζήτηση στη Δύση περιστρέφεται γύρω από τον ρυθμό και τον όγκο της εξοπλιστικής βοήθειας που μπορεί και πρέπει να προσφερθεί στο Κίεβο, εστιάζοντας μόνο σε έναν συντελεστή ισχύος, όταν το ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα της ουκρανικής πλευράς είναι η έλλειψη προσωπικού.
Συνδυαζόμενες οι πολιτικές και επιχειρησιακές εξελίξεις φέρνουν στο προσκήνιο της συζήτηση του επωμισμού μεγαλύτερων ευθυνών από τους Ευρωπαίους, ακόμη και της (φανερής) αποστολής δυνάμεων. Αλλά ακόμη και αν θεωρήσουμε ότι έχουν την ετοιμότητα για κάτι τέτοιο, το μήνυμα του Πούτιν, με την χρήση του υπερηχητικού πυραύλου Oreshkin την προηγούμενη εβδομάδα, είναι ότι δεν μπορούν να βαθύνουν την εμπλοκή τους εκ του ασφαλούς.