Μετά τον Μιλέι και ο Έλον Μασκ με αλυσοπρίονο στο κράτος

Του Κώστα Ράπτη

Οι πιθανές επιπτώσεις της ανάληψης της αμερικανικής προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ στα ζητήματα του πολέμου και της ειρήνης είναι το ερώτημα που βρίσκεται σε όλα τα στόματα. Όμως οι φιλοδοξίες του Τραμπ που θα έχουν, εάν ευοδωθούν, τον μεγαλύτερο, πραγματικά ιστορικό, αντίκτυπο, καταρχάς εγχωρίως, αλλά εντέλει και διεθνώς, αφορούν την οικονομία και τη δημόσια διοίκηση.

Και στο επίκεντρο αυτών των σχεδιασμών βρίσκεται ο (κατά τους υπολογισμούς του "Forbes") πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου: ο ιδιοκτήτης του Χ, της Tesla και του Starlink, Έλον Μασκ.

Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο Τραμπ την Τρίτη, ο Μασκ πρόκειται να αναλάβει επικεφαλής του νεοσύστατου "Υπουργείου Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας", από κοινού με τον φαρμακοβιομήχανο (και άλλοτε διεκδικητή του χρίσματος των Ρεπουμπλικανών) Βίβεκ Ραμασουάμι.

"Μαζί, αυτοί οι δύο θαυμάσιοι Αμερικανοί θα χαράξουν τον δρόμο προκειμένου η κυβέρνησή μου να διαλύσει την κυβερνητική γραφειοκρατία, να περικόψει τους υπερβολικούς κρατικούς περιορισμούς, να περιστείλει τις άχρηστες κρατικές δαπάνες και να αναδιαρθρώσει τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες", ανέφερε ο νεοεκλεγείς πρόεδρος διά του μέσου κοινωνικής δικτύωσης Truth Social, διαβεβαιώνοντας πως οι δύο σύμμαχοί του θα προκαλέσουν "σοκ στο σύστημα" της δημόσιας διοίκησης.

Ποια τα όρια δημόσιου και ιδιωτικού;

Ότι δύο άτομα θα μοιράζονται μία θέση, με αντικείμενο τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, είναι έως και χαριτωμένο. Ότι πρόκειται για γενναιόδωρους υλικούς και πολιτικούς υποστηρικτές της καμπάνιας του Τραμπ, είναι συμβατό με τα αμερικανικά ήθη. Ότι όμως ο ένας θα είναι επικεφαλής ενός υπερυπουργείου στο οποίο θα αναφέρονται όλες οι κυβερνητικές υπηρεσίες, ενώ προφανώς ο ίδιος θα συνεχίζει και τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, είναι εξαιρετικά άβολο.

Ακόμα και το ακρωνύμιο του Department of Governement Efficiency παραπέμπει στο dogecoin, το κρυπτονόμισμα που λανσάρει ο Μασκ. Και τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα από το γεγονός ότι η νέα θέση των Μασκ και Ραμασουάμι θα έχει άτυπο χαρακτήρα (non-cabinet), δηλαδή δεν θα προϋποθέτει περιορισμούς συμφερόντων και έγκριση από τη Γερουσία. Τα όρια ιδιωτικού και δημόσιου τομέα θολώνουν, την ώρα που ο δεύτερος προορίζεται για ταχεία συρρίκνωση. 

Προσθέτοντας μια υπουργική θέση στο βιογραφικό του, ο Μασκ με τις "φουτουριστικές" φιλοδοξίες είναι πιθανό να δει την αξία των εταιρειών του να αυξάνεται ακόμα περισσότερο. "Είναι ξεκάθαρο ότι ο Μασκ θα έχει έναν τεράστιο ρόλο στον Λευκό Οίκο του Τραμπ, αποκτώντας πρόσβαση σε ολοένα και περισσότερες ομοσπονδιακές υπηρεσίες", εκτίμησε ο ειδικός σε θέματα χρηματιστηρίου Ντάνιελ Ιβς της Wedbuch Securities.

Αλλά το εγχείρημα έχει και ρίσκα, αν κρίνουμε από το κύμα αποχώρησης χρηστών από το Χ για πολιτικούς λόγους, καθώς και την απόφαση ευρωπαϊκών εφημερίδων ("Guardian", "La Vanguardia") να διακόψουν την παρουσία τους στο συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Όπως καταγγέλλει η κυβερνητική οργάνωση προάσπισης των δικαιωμάτων των καταναλωτών Public Citizen, "ο Μασκ όχι μόνο δεν γνωρίζει τίποτα για την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης και τις κανονιστικές αρχές, αλλά επίσης οι ίδιες του οι επιχειρήσεις έχουν συχνά αψηφήσει αυτούς τους κανόνες, εναντίον των οποίων θα είναι σε θέση να επιτεθεί από τη νέα του θέση ως "τσάρος”. Πρόκειται για την απόλυτη εταιρική διαφθορά".

Και με διπλωματικό ρόλο

Ήδη ο Μασκ πρόλαβε μετεκλογικά να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο με την Ιταλία, επικρίνοντας τις δικαστικές αποφάσεις που φρενάρουν τη μεταναστευτική πολιτική της Τζόρτζια Μελόνι, για να δεχθεί τις επικρίσεις του Ιταλού προέδρου, Σέρτζιο Ματαρέλα. Επιπλέον, σύμφωνα με προχθεσινό δημοσίευμα των "New York Times", ο Μασκ είχε τη Δευτέρα συνάντηση μίας ώρας σε μυστική τοποθεσία με τον πρεσβευτή του Ιράν στον ΟΗΕ, με στόχο την εκτόνωση των εντάσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης. Μάλιστα, ο συνομιλητής του προέτρεψε τον Μασκ να αναπτύξει επιχειρηματικές δραστηριότητες στο Ιράν, εξασφαλίζοντας εξαίρεση από τις αμερικανικές κυρώσεις...

"Έξω το κράτος από το πορτοφόλι σας"

Στη διάρκεια προεκλογικής εκδήλωσης του Τραμπ τον Οκτώβριο στο Μάντισον Σκουέρ Γκάρντεν, ο Μασκ είχε πει ότι ο ομοσπονδιακός Προϋπολογισμός θα μπορούσε να μειωθεί κατά τουλάχιστον 2 τρισ. δολάρια (επί συνόλου 6 τρισ.). "Θα κάνουμε την κυβέρνηση να σας αφήσει ήσυχους και θα τη βγάλουμε από το πορτοφόλι σας", είχε τονίσει χαρακτηριστικά.

Κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό χωρίς την κατάργηση ολόκληρων υπηρεσιών ή και υπουργείων. Και αυτήν ακριβώς την τύχη φαίνεται πως αναμένει, λ.χ., το υπουργείο Παιδείας (το οποίο ιδρύθηκε το 1979, έχοντας κυρίως προνοιακές λειτουργίες, όπως τη στήριξη της ειδικής αγωγής).

Μιλώντας σε δεξίωση στην έπαυλη Τραμπ στο Μαρ-α-Λάγκο την Πέμπτη, ο Ραμασουάμι, παραλληλίζοντας το έργο του νέου υπουργείου με την (αντι)μεταναστευτική πολιτική των Ρεπουμπλικανών, ευχαρίστησε τον Τραμπ "που διασφάλισε ότι Έλον Μασκ και εγώ θα είμαστε σε θέση να αρχίσουμε τη μαζική απέλαση εκατομμυρίων μη εκλεγμένων ομοσπονδιακών γραφειοκρατών από την Ουάσινγκτον". Επιπλέον, τόνισε για τον συνυπουργό του: "Δεν ξέρω αν τον ξέρετε, όμως ο Έλον δεν κουβαλά σκαρπέλο, αλλά αλυσοπρίονο".

Όταν ο "υπερφιλελεύθερος" Χαβιέρ Μιλέι διεξήγαγε την προεκλογική εκστρατεία που τον οδήγησε στην προεδρία της Αργεντινής, ποζάροντας με ένα αλυσοπρίονο, για να καταδείξει τις διαθέσεις του ως προς τις κρατικές δαπάνες, κανείς δεν φανταζόταν ότι αυτό θα γινόταν σύντομα η κυρίαρχη συνταγή και για την υπερδύναμη.

Από τον καιρό του εμφυλίου

Η επίθεση στο ομοσπονδιακό κράτος (αντιπαθές στο "βαθύ" εκλογικό σώμα του Τραμπ από... τον καιρό του αμερικανικού εμφυλίου) πρόκειται να λειτουργήσει ως ένα "σοκ" απίσχνανσης του ρυθμιστικού πλαισίου και περιορισμού των κοινωνικών δαπανών, δίνοντας αναμφίβολα νέα περιθώρια κερδοφορίας στις μεγάλες επιχειρήσεις. Το τι έχει να αποκομίσει ο "λαός του Τραμπ" από αυτό είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Και ασφαλώς αδυνατεί κανείς να αντιληφθεί εάν το κύμα των περικοπών θα αγγίξει έστω και κατ' ελάχιστον τον Βεεμώθ του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος.

Σίγουρα, πάντως, η απορρύθμιση θα δώσει στις ΗΠΑ συντριπτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι ιδίως της Ε.Ε., η οποία τα τελευταία χρόνια κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, της υιοθέτησης ενός όλο και πιο περίπλοκου ρυθμιστικού πλαισίου, ακόμα και για τεχνολογίες που δεν έχουν ριζώσει στο ευρωπαϊκό έδαφος (λ.χ. τεχνητή νοημοσύνη).

Με άλλα λόγια, οι διεθνείς συσχετισμοί ίσως κριθούν περισσότερο διά των οικονομικών μεταρρυθμίσεων παρά διά των όπλων.