Το κατά Ρούμπιο ευαγγέλιον για την Κίνα

Του Κώστα Ράπτη

"Ιέρακας", αλλά με επίγνωση των πραγματικών συσχετισμών και διακυβευμάτων. Ο Μάρκο Ρούμπιο, του οποίου, επιβεβαιώθηκε ο διορισμός από τον Ντόναλντ Τραμπ στη θέση του επόμενου υπουργού Εξωτερικών, έχει, όπως και όλοι οι Ρεπουμπλικανοί, σκληρές θέσεις έναντι της Κίνας. Είναι όμως ένας από τους λίγους πολιτικούς που έχουν ασχοληθεί με τη συστηματική ανάλυση της οικονομικής ανάδυσης του κύριου ανταγωνιστή των ΗΠΑ, όπως καταδεικνύει η 60σέλιδη έκθεση, που δημοσίευσε τον Σεπτέμβριο, υπό τον τίτλο "Ο κόσμος που έπλασε η Κίνα”. (The World China Made). Φαντάζεται κανείς ότι η τοποθέτησή του στο πηδάλιο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει και με αυτή τη μελέτη.

Κατά τον Ντέιβιντ Γκόλντμαν των Asia Times (σε άρθρα του οποίου παραπέμπει ο Ρούμπιο), ο 53χρονος γερουσιαστής από τη Φλόριντα φέρνει στην προσέγγιση της Κίνας μια καλοδεχούμενη δόση ρεαλισμού. Και αυτό, διότι δεν παρασύρεται από τον συρμό να αντιμετωπίζει, από ιδεολογικό ζήλο, τις υπαρκτές αντιφάσεις της Κίνας ως προάγγελο επικείμενης κατάρρευσής της.

Νεοσυντηρητικοί όπως ο Νταν Μπλούμενταλ, δημοφιλείς δημοσιολόγοι όπως οι Γκόρντν Τσανγκ και Πίτερ Ζέιχαν και αληθινοί "πιστοί", όπως ο άλλοτε υπουργός Εξωτερικών και διευθυντής της CIA Μάικλ Πομπέο, θεωρούν ότι η Κίνα πρόκειται να καταρρεύσει και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επισπεύσουν την πτώση αντιμετωπίζοντας στρατιωτικά την Κίνα και οικονομικά.

Από την άλλη πλευρά, οι ρεαλιστές, μπορεί να απεχθάνονται την Κίνα και να την κατηγορούν για κακή συμπεριφορά, αλλά αναγνωρίζουν ότι η Κίνα έχει σημειώσει αξιοσημείωτα επιτεύγματα στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας στο εσωτερικό και στο παγκόσμιο εμπόριο. Ο Ρούμπιο είναι ο καλύτερα ενημερωμένος μεταξύ των ρεαλιστών και απορρίπτει το ουτοπικό όραμα στο συμπέρασμα της έκθεσής του:

"Ο σχολιασμός για την οικονομία της Κίνας ταλαντεύεται αγρίως μεταξύ δύο άκρων. Από τη μία πλευρά, η κινεζική οικονομία συχνά παρουσιάζεται ως βαθιά προβληματική, ίσως ακόμη και στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Οι ιστορίες σε αυτό το πνεύμα τονίζουν το πολύ υψηλό χρέος της Κίνας, την επιβράδυνση της ανάπτυξης, την προβληματική αγορά ακινήτων και τη γήρανση του πληθυσμού - όλα πραγματικά προβλήματα. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επανέλαβε μια εκδοχή αυτού του επιχειρήματος σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time τον Ιούνιο, όπου δήλωσε ότι η οικονομία της Κίνας βρίσκεται "στο χείλος του γκρεμού".

Μπορεί το μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας με προσανατολισμό τις εξαγωγές και τη μεταποίηση να ήταν αρκετά επιτυχημένο, ώστε να προωθήσει την Κίνα στην τεχνολογική πρωτοπορία βραχυπρόθεσμα, αλλά όχι αρκετά επιτυχημένο για να βοηθήσει τη χώρα να ξεπεράσει τα διαρθρωτικά της προβλήματα μακροπρόθεσμα. Αυτή είναι σίγουρα η αφήγηση που προτιμούν πολλοί στην Ουάσιγκτον, καθώς θυμίζει τη νίκη μας στον Ψυχρό Πόλεμο: οι καινοτόμες, δυναμικές και καπιταλιστικές Ηνωμένες Πολιτείες θριάμβευσαν έναντι ενός αντιπάλου με μια γεροντοκρατική και δυσλειτουργική πολιτική τάξη και ένα κομμουνιστικό οικονομικό μοντέλο ανίκανο να διαχειριστεί τη μετάβαση στην εποχή της πληροφορίας.

Είναι δελεαστικό να πιστεύουμε ότι ένας παρόμοιος θρίαμβος είναι πλέον εξασφαλισμένος επειδή το έθνος μας ήταν τόσο επιτυχημένο στο παρελθόν. Εμείς κερδίζουμε, αυτοί χάνουν. Αλλά η ακατανίκητη πίστη στη δική σου επιτυχία είναι μια συνταγή εφησυχασμού. Και όλο και περισσότερο, αυτή η πεποίθηση έρχεται σε αντίθεση με τα στοιχεία που έχουμε μπροστά μας. 

Εάν αυτή η έκθεση μεταφέρει κάποιο μήνυμα, ας είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να εφησυχάζουν ως προς την κομμουνιστική Κίνα. Οι μελετητές και οι οικονομολόγοι των δεξαμενών σκέψης ενδέχεται να επενδύουν στην επερχόμενη κατάρρευση της Κίνας. Το Πεκίνο παίρνει την άλλη πλευρά αυτού του στοιχήματος. Πιστεύει ότι η μεταποίηση, οι εξαγωγές και οι "παραγωγικές δυνάμεις νέας ποιότητας" είναι τα κλειδιά για την επιβίωση του καθεστώτος και μάλιστα για τη "μεγάλη αναζωογόνηση του κινεζικού έθνους". Πιστεύει ότι η τεχνολογία και η παραγωγή θα της επιτρέψουν να διατηρήσει το κομμουνιστικό της σύστημα ενώ θα γίνει μια πλούσια χώρα.

Μέχρι στιγμής, η Κίνα έχει καταφέρει να διανοίξει αυτό το εναλλακτικό αναπτυξιακό μονοπάτι. Αλλά ας υποθέσουμε ότι σήμερα η Κίνα άγγιξε ήδη το ανώτερο σημείο της δύναμής της. Ακόμη και σε ένα τόσο αισιόδοξο σενάριο, το Κομμουνιστικό Κόμμα θα εξακολουθεί να παρουσιάζει μια πραγματική, υπαρξιακή απειλή για την αμερικανική βιομηχανία και τους εργαζόμενους για τα επόμενα χρόνια. Και η κομμουνιστική Κίνα θα εξακολουθεί να είναι ένας τρομερότερος αντίπαλος από οποιονδήποτε άλλον που έχουν αντιμετωπίσει οι Ηνωμένες Πολιτείες στα χρονικά. Σε αυτό το σημείο, το βάρος της απόδειξης εναπόκειται σε όσους επιμένουν ότι το έργο του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι καταδικασμένο να αποτύχει".

Άλλα σημεία από την έκθεση του Ρούμπιο που αξίζουν προσοχής:

- Η Κίνα ηγείται παγκοσμίως στις εγκαταστάσεις βιομηχανικών ρομπότ και το 2022 εγκατέστησε περισσότερα ρομπότ από ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος μαζί.

- Η πυκνότητα των ρομπότ της Κίνας ξεπέρασε αυτή των ΗΠΑ το 2021, επίτευγμα εντυπωσιακό, δεδομένου του μεγέθους του εργατικού δυναμικού και των μισθών της Κίνας σε σύγκριση με το αμερικανικό.

- Η κινεζική "έξυπνη” μεταποίηση ενεργοποιείται από το τεράστιο δίκτυο τηλεπικοινωνιών 5G, που αποτελείται από περισσότερους από 3,5 εκατομμύρια σταθμούς βάσης.

- Οι εγχώριες κινεζικές εταιρείες βοηθούν την Κίνα να σταματήσει την εξάρτησή της από εισαγόμενα ρομπότ και εργαλειομηχανές. Παρά τις εγκαταστάσεις ρεκόρ, οι εισαγωγές βιομηχανικών ρομπότ από την Κίνα έχουν μειωθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό οφείλεται στη σταθερά αυξανόμενη δραστηριότητα των κινεζικών εταιρειών, οι οποίες εκτιμάται ότι είχαν μερίδιο 35,5% στην εγχώρια αγορά το 2022, από 17,5% πριν από μια δεκαετία. Η θέση της Κίνας στην εξαιρετικά κατακερματισμένη αγορά εργαλειομηχανών είναι ακόμη ισχυρότερη, με τους Κινέζους παραγωγούς να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής το 2022.

- Οι κινεζικές εταιρείες δημιουργούν παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, οι οποίες περιλαμβάνουν εξελιγμένα εργοστάσια που θα τους επιτρέψουν να εισέλθουν σε ξένες αγορές και να περιορίσουν την κριτική για τις εξαγωγικές τους πρακτικές.

Το μήνυμα του Ρούμπιο είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να καταβάλουν εξαιρετικές προσπάθειες για να παραμείνουν μπροστά από την Κίνα και δεν πρέπει να αυταπατώνται ότι μια κίνηση του χεριού μπορεί να συγκρατήσει αυτό το τεχνολογικό μεγαθήριο.

Ποιά γραμμή εξωτερικής πολιτικής προκύπτει από μια τέτοια ανάλυση;

Μερικοί σχολιαστές εικάζουν ήδη ότι η επιλογή ενός "ιέρακα”, όπως ο Ρούμπιο θα μπορούσε να προετοιμάσει μια μεγάλη συμφωνία με την Κίνα, όπως το ταξίδι του Νίξον στο Πεκίνο το 1972.

Ένας αξιόπιστος αντικομμουνιστής όπως ο Νίξον μπορούσε να οδηγηθεί σε συμφωνία με την Κίνα χωρίς κατηγορίες για ξεπούλημα. Ως υπουργός Εξωτερικών, ο Ρούμπιο θα μπορούσε να επαναλάβει το πείραμα άσκηση, σύμφωνα με αυτή τη γραμμή σκέψης.