Bloomberg: Καλύτερα προετοιμασμένη η Κίνα για τον Τραμπ

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε για πρώτη φορά έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα το 2018, το Πεκίνο αιφνιδιάστηκε και δεν ήταν σίγουρο πώς να απαντήσει. Αυτή τη φορά ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είναι καλύτερα προετοιμασμένος για έναν αγώνα, παρόλο που έχει περισσότερα να χάσει, σημειώνει σε σημερινό του δημοσίευμα το Bloomberg. 

Ο Τραμπ, ο οποίος κέρδισε μια δεύτερη θητεία ως πρόεδρος στις εκλογές της Τρίτης, έχει απειλήσει να επιβάλει δασμούς έως και 60% στα κινεζικά προϊόντα, ένα επίπεδο που σύμφωνα με το Bloomberg Economics θα αποδεκατίσει το εμπόριο μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Αυτό μάλιστα θα ακολουθήσει τους ελέγχους που έχουν ήδη επιβληθεί σε εξαγωγές προϊόντων προηγμένης τεχνολογίας που η κυβέρνηση Μπάιντεν απλώς αυστηροποίησε από τότε που ο Τραμπ άφησε την εξουσία.

Στο μεταξύ, η Κίνα έχει ήδη κάνει στρατηγικά βήματα για να διασφαλίσει ότι είναι πιο ανθεκτική και σε καλή θέση για να αντεπιτεθεί. Κλειδί για αυτό ήταν η επέκταση της εργαλειοθήκης της, η οποία περιλαμβάνει πλέον ελέγχους εξαγωγών σε κρίσιμες πρώτες ύλες, εκτός από τους δασμούς σε αγροτικά προϊόντα και μια λίστα οντοτήτων που μπορεί να βάλει στο στόχαστρο μεγάλες αμερικανικές εταιρείες. 

"Η Κίνα, μιλώντας ψυχολογικά, είναι πολύ πιο έτοιμη να τον αντιμετωπίσει" αναφέρει ο Zhou Bo, ένας απόστρατος συνταγματάρχης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού και ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής του Πανεπιστημίου Tsinghua.

Ωστόσο, ο Σι θα προτιμούσε πολύ να αποφύγει μια μάχη για τους δασμούς που κινδυνεύει να αποδειχθεί πολύ πιο καταστροφική από τον πρώτο γύρο. Η Κίνα έχει βασιστεί στις εξαγωγές αγαθών όπως ηλεκτρικά οχήματα και μπαταρίες για να ενισχύσει την οικονομία της που πλήττεται από αποπληθωριστικές πιέσεις και επίμονους κλυδωνισμούς στον κλάδο των ακινήτων.

Εάν ο Τραμπ ακολουθήσει τις απειλές του για δασμούς, οι κινεζικές αρχές θα χρειαστεί να κάνουν πολύ περισσότερα για να βοηθήσουν την οικονομία. Η Goldman Sachs Group Inc. εκτίμησε σε ανάλυση της την προηγούμενη εβδομάδα ότι οι αυστηρότεροι εμπορικοί περιορισμοί στην Κίνα θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον Σι να ενισχύσει την εγχώρια κατανάλωση, κάτι που το Κομμουνιστικό Κόμμα παραδοσιακά προσπαθεί να αποφύγει.

Το γουάν σήμερα αποδυναμώθηκε το περισσότερο σε δύο χρόνια και οι κινεζικές μετοχές υποχώρησαν, δίνοντας στους επενδυτές μια γεύση της αστάθειας που ενδεχομένως να επικατήσει καθώς ο Τραμπ οδεύει για την προεδρία. Το γουάν υποχώρησε έως και 1,3% έναντι του δολαρίου, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τον Οκτώβριο του 2022. Οι κινεζικές μετοχές στο Χονγκ Κονγκ γνώρισαν τις μεγαλύτερες πιέσεις με τον δείκτη Hang Seng να κλείνει 2,6% χαμηλότερα.

"Η Κίνα δύσκολα μπορεί να ανταποδώσει δασμούς 60%", δήλωσε η Alicia Garcia Herrero, επικεφαλής οικονομολόγος Ασίας-Ειρηνικού στη Natixis SA. "Αυτό που θα κάνει η Κίνα είναι να ανακοινώσει ένα μεγαλύτερο πακέτο τόνωσης, για να αντισταθμίσει, ώστε η αγορά να μην τιμωρήσει την Κίνα".

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, περίπου δύο χρόνια απειλών, δασμών και συνομιλιών κατέληξαν σε μια συμφωνία που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2020 που περιλάμβανε μια υπόσχεση από την Κίνα να αγοράσει αμερικανικά αγαθά αξίας 200 δισ. δολ. προκειμένου να περιοριστεί η εμπορική ανισορροπία με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, το ξέσπασμα του Covid περίπου την ίδια εποχή επιδείνωσε γρήγορα τις σχέσεις μεταξύ των χωρών και η Κίνα δεν έφτασε ποτέ κοντά στην επίτευξη των στόχων, καθώς οι κινεζικές εξαγωγές εκτινάχθηκαν στα ύψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ένας νέος εμπορικός πόλεμος απειλεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά στο παγκόσμιο εμπόριο. Πέρυσι, κινεζικές εταιρείες εξήγαγαν 500 δισ. δολ. σε αγαθά στις ΗΠΑ, ή περίπου το 15% της αξίας όλων των εξαγωγών τους. Εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν υψηλούς δασμούς σε όλα ή πολλά από αυτά τα προϊόντα, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βουτιά τις πωλήσεις, πλήττοντας τις εταιρείες αυτές που ήδη αντιμετωπίζουν μια αδύναμη εγχώρια οικονομία και πτώση των τιμών.

Αν και οι Κινέζοι αξιωματούχοι δεν θέλουν να αντιδράσουν υπερβολικά στις νέες δασμολογικές απειλές του Τραμπ, δεν θα θέλουν επίσης να φανούν αδύναμοι, σύμφωνα με τον Scott Kennedy, ανώτερο σύμβουλο στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών με έδρα την Ουάσινγκτον, ο οποίος ταξιδεύει συχνά στην Κίνα. Οι πιθανές επιλογές για την κυβέρνηση Σι, προσθέτει, περιλαμβάνουν τη στόχευση αμερικανικών εταιρειών με μεγάλα συμφέροντα στην Κίνα, την πώληση αμερικανικών ομολόγων, την υποτίμηση του γιουάν και η ενίσχυση των εμπορικών δεσμών σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική.  

"Έχουν σιχαθεί να τους φέρονται σαν πινιάτα και θέλουν να αντεπιτεθούν", αναφέρει ο Kennedy για την Κίνα και προσθέτει: "Είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τον Τραμπ και να πολεμήσουν τη φωτιά με φωτιά αν χρειαστεί".

Ένα άγνωστο στοιχείο για τις σχέσεις της Κίνας με τον Τραμπ είναι η εμφάνιση του Έλον Μασκ ως βασικού υποστηρικτή της εκστρατείας του Τραμπ για την προεδρία. Ο δισεκατομμυριούχος διευθύνων σύμβουλος της Tesla έχει εκτεταμένα επιχειρηματικά συμφέροντα στην Κίνα, κατι που ενισχύει την πιθανότητα να υποστηρίξει μια πιο ήπια προσέγγιση. 

Αν όμως ξεσπάσει εμπορικός πόλεμος, η Κίνα θα είναι έτοιμη να αντεπιτεθεί – και οι αμερικανικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων μπορεί να είναι και πάλι ο πρώτος στόχος. Από την πρώτη θητεία του Τραμπ, η Βραζιλία ενίσχυσε τη θέση της ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής σόγιας στην Κίνα και τώρα είναι επίσης η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών καλαμποκιού, αντικαθιστώντας τη μεγάλη άνοδο των εξαγωγών των ΗΠΑ στην Κίνα ως μέρος της εμπορικής συμφωνίας του 2020. Το 2016, οι ΗΠΑ παρείχαν περισσότερο από το 40% των κινεζικών εισαγωγών σόγιας, αλλά αυτό είχε μειωθεί σε λιγότερο από 18% τους πρώτους εννέα μήνες του τρέχοντος έτους.

Η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας δίνει επίσης στο Πεκίνο κάποια περιθώρια, καθώς η ζήτηση για χοιρινό - καθώς και καλαμπόκι και σόγια - έχει υποχωρήσει. Αυτό σημαίνει ότι εξαρτάται λιγότερο από τις εισαγωγές και μπορεί πιο εύκολα να μεταφέρει τις αγορές από τις ΗΠΑ σε άλλες χώρες.

"Δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία για τα αντίποινα της Κίνας", δήλωσε στο Bloomberg ο Zhou Xiaoming, ερευνητής σε μια δεξαμενή σκέψης στο Πεκίνο και πρώην αναπληρωτής εκπρόσωπος στην αποστολή της Κίνας στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη πριν από μια δεκαετία. "Οι εύκολοι στόχοι περιλαμβάνουν καλαμπόκι και σόγια. Η χώρα είναι σε καλύτερη θέση από το 2018 να λάβει αντίμετρα, καθώς η Κίνα έχει αναπτύξει τη Βραζιλία ως αξιόπιστη εναλλακτική πηγή προμηθειών και μπόρεσε να μειώσει τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ".

Την ίδια στιγμή όμως η η Κίνα έχει λιγότερους προφανείς στόχους να χτυπήσει. Οι εισαγωγές της χώρας από τις ΗΠΑ μειώθηκαν από το 2021 και το Πεκίνο δεν έχει υπογράψει σύμβαση για την αγορά νέων αεροσκαφών Boeing Co. εδώ και χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι έχει μια λιγότερη απειλή που μπορεί να χρησιμοποιήσει.  Εκτός από την αποδυνάμωση των εμπορικών σχέσεων, οι δεσμοί άμεσων επενδύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας συρρικνώνονται επίσης: Το απόθεμα των κινεζικών επενδύσεων στις ΗΠΑ πέρυσι μειώθηκε κατά 28% από το υψηλό του 2019, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.

Αυτό αυξάνει την πιθανότητα η Κίνα να επιδιώξει να υποτιμήσει το νόμισμά της, καθιστώντας τις εξαγωγές της φθηνότερες. Ενώ η τελευταία επίσημη υποτίμηση της Κίνας ήταν το 2015, κατά τη διάρκεια της πρώτης εμπορικής διαμάχης, από τα μέσα του 2018 έως τα μέσα του 2019, οι αρχές επέτρεψαν στο γιουάν να πέσει σχεδόν στο 7,2 ανά δολάριο, καθιστώντας τις εξαγωγές φθηνότερες και παρέχοντας κάποιο μαξιλάρι στους δασμούς του Τραμπ. 

Το κινεζικό νόμισμα βρίσκεται επί του παρόντος περίπου στο ίδιο επίπεδο, αλλά εάν του επιτραπεί να υποχωρήσει πολύ περισσότερο, κινδυνεύει να προκαλέσει εκνευρισμό και σε άλλους εμπορικούς εταίρους σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι θα μπορούσαν με τη σειρά τους να επιβάλουν δικούς τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα.

Ένα σημαντικό νέο εργαλείο για τον Σι είναι οι έλεγχοι των εξαγωγών, τους οποίους οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει συχνά κατά της Κίνας. Πέρυσι, το Πεκίνο περιόρισε τις πωλήσεις γαλλίου και γερμανίου στο εξωτερικό, δύο μετάλλων που χρησιμοποιούνται ευρέως στην κατασκευή τσιπ, στον εξοπλισμό επικοινωνιών και στην αμυντική βιομηχανία. Η Κίνα μπορεί τώρα να επιδιώξει να επιβάλει περιορισμούς σε κρίσιμες πρώτες ύλες που χρειάζονται οι ΗΠΑ για στρατηγικές τεχνολογίες, όπως το αντιμόνιο, το οποίο χρησιμοποιείται σε ορισμένες συσκευές ημιαγωγών.

Η Κίνα έχει επίσης τώρα μια πιο επίσημη διαδικασία για την επιβολή κυρώσεων σε ξένες εταιρείες. Οι αρχές τον Σεπτέμβριο δήλωσαν ότι η Κίνα θα ξεκινήσει έρευνα για την PVH Corp., τη μητρική εταιρεία των Tommy Hilfiger και Calvin Klein, επειδή δεν χρησιμοποιούσε βαμβάκι από τη δυτική περιοχή του Xinjiang, όπου οι ΗΠΑ ωστόσο περιόρισαν το εμπόριο λόγω ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Πεκίνο έχει επίσης επιβάλει κυρώσεις σε μια αμερικανική εταιρεία μη επανδρωμένων αεροσκαφών για τις προμήθειες της στην Ταϊβάν, εμποδίζοντάς της να αγοράζει ανταλλακτικά στην Κίνα, σύμφωνα με τους Financial Times. 

Τελικά, η Κίνα θα προτιμούσε να συνάψει μία συμφωνία με τον Τραμπ. Ο επερχόμενος πρόεδρος έχει σηματοδοτήσει ότι θα είναι ανοιχτός σε κινεζικές επενδύσεις στις ΗΠΑ, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτελέσουν τη βάση για κάποιου είδους συμφωνία, σύμφωνα με τον Henry Wang Huiyao, ιδρυτή της ερευνητικής ομάδας Κέντρου για την Κίνα και την Παγκοσμιοποίηση στο Πεκίνο.

"Ο Τραμπ είναι ένας ρεαλιστής πολιτικός που επικεντρώνεται στην επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων", δήλωσε ο Γουάνγκ. "Η Κίνα έχει μεγάλο προβάδισμα στα ηλεκτρικά οχήματα και την πράσινη τεχνολογία", πρόσθεσε. "Υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία που οι κινεζικές εταιρείες μπορούν να βοηθήσουν να γίνει η Αμερική σπουδαία ξανά".

Ωστόσο, στο Πεκίνο έχουν καταλήξει πως η Κίνα πρέπει να ελπίζει για το καλύτερο και να προετοιμαστεί για το χειρότερο.

"Έχουμε μιλήσει πολύ για το τι μπορεί να κάνει η Κίνα για να προετοιμαστεί για αυτό το σενάριο, αλλά τελικά δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν για να προετοιμαστούν", δήλωσε ο Tu Xinquan, πρώην σύμβουλος του υπουργείου Εμπορίου της Κίνας που είναι τώρα καθηγητής και πρύτανης του Κινεζικού Ινστιτούτου Σπουδών του ΠΟΕ στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Επιχειρήσεων και Οικονομικών στο Πεκίνο. "Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις", πρόσθεσε. "Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα μόνο όταν έρθει".