Η μείωση των επιτοκίων αυτή την εβδομάδα αποτελεί ορόσημο για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σημειώνει το πρακτορείο Bloomberg σε ανάλυσή του. Για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μπορέσουν να ξεκινήσουν έναν κύκλο νομισματικής χαλάρωσης χωρίς να τους αναγκάσει μια οικονομική έκτακτη ανάγκη. Αντιθέτως, οι επενδυτές δείχνουν εμπιστοσύνη για την ευρωζώνη.
Όμως, παρά την επιφανειακή ηρεμία, η οικονομία έχει αρχίσει να βλέπει τις συνέπειες προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες. Ολοένα και περισσότερο επισκιασμένη από τον "οικονομικό δυναμισμό" των ΗΠΑ και την άνοδο της Κίνας, η ευρωζώνη αποδυναμώνεται με αναιμική ανάπτυξη, χαμηλή παραγωγικότητα, φτωχά δημογραφικά στοιχεία και διογκωμένα δημόσια οικονομικά σε βασικές χώρες.
Οι ευνοϊκές αγορές και η ανάκαμψη της οικονομίας προσφέρουν στις Βρυξέλλες και τις εθνικές πρωτεύουσες σπάνια περιθώρια ανάσας για να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις. Εάν οι πολιτικοί - που θα διεξαγάγουν ευρωεκλογές αυτή την εβδομάδα - δεν προχωρήσουν σύντομα σε μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη και θα αποκαταστήσουν τα δημόσια οικονομικά, η περιοχή κινδυνεύει να διολισθήσει ακόμη περισσότερο και να πληγεί ο ρόλος της στα διεθνή οικονομικά.
"Χωρίς μια σημαντική ώθηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνει μια πολύ μειωμένη παγκόσμια δύναμη, αφήνοντας τις ΗΠΑ να μάχονται με την Κίνα για την οικονομική υπεροχή", δήλωσε ο Jamie Rush, επικεφαλής Ευρωπαίος οικονομολόγος του Bloomberg Economics.
Η αίσθηση του σημείου καμπής για την περιοχή του ευρώ αυτή τη στιγμή είναι αισθητή. Η μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ έρχεται καθώς η χειρότερη κρίση πληθωρισμού στην ιστορία του νομίσματος φαίνεται να έχει σε μεγάλο βαθμό ξεπεραστεί και μια ήπια ύφεση μόλις έληξε με μια απροσδόκητη αύξηση της ανάπτυξης.
Το spread μεταξύ των ιταλικών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών μειώθηκε νωρίτερα το 2024 σε χαμηλό διετίας. Ενώ οι αποδόσεις έχουν αυξηθεί κάπως, καθώς οι επενδυτές αξιολογούν πόσο ακριβώς μπορεί να μειώσει τα επιτόκια η ΕΚΤ, δεδομένης μιας πιο ανθεκτικής από ό,τι αναμενόταν οικονομίας, δεν υπάρχουν ενδείξεις των φόβων κατακερματισμού που καταδίωκαν την αγορά πριν από την πρώτη αύξηση το 2022.
"Η Ευρώπη είναι μια χαμένη ιστορία - είναι το μόνο που συνήθως ακούγαμε" από επενδυτές εκτός της περιοχής, δήλωσε ο Roger Hallam, υψηλόβαθμο στέλεχος της Vanguard Asset Management. "Τώρα δεν το ακούτε αυτό".
Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από ένα πιο συνεκτικό πλαίσιο πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο, το οποίο περιλαμβάνει το προηγουμένως αδιανόητο πρόγραμμα ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο της πανδημίας - το Ταμελιο Ανάκαμψης NextGenEU - το οποίο περιλαμβάνει και τα νέα εργαλεία καταπολέμησης της κρίσης που παρουσίασε η ΕΚΤ για την παροχή κινήτρων και τη συγκράτηση των αγορών ομολόγων.
Η ανθεκτικότητα της περιοχής αποδείχθηκε πέρυσι, όταν ο πανικός των επενδυτών οδήγησε σε κατάρρευση τραπεζών στις ΗΠΑ και την Ελβετία. Δεν υπήρξαν τέτοιες ζημιές στη ζώνη του ευρώ, η οποία θα συμπληρώσει μια δεκαετία ενιαίου καθεστώτος εποπτείας αργότερα φέτος.
Και όμως, τα μακροπρόθεσμα προβλήματα της περιοχής φαίνονται πιο δυσοίωνα από ποτέ.
"Ενώ η Ευρώπη τα πηγαίνει καλύτερα τώρα, βαθιές διαρθρωτικές προκλήσεις - γήρανση, κλιματική αλλαγή και παγκόσμιος κατακερματισμός - περιμένουν στη γωνία", προειδοποίησε τον Μάιο ο Alfred Kammer, ανώτερος αξιωματούχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Η αδύναμη παραγωγικότητα - και μαζί της η χαμηλή δυνητική ανάπτυξη - αποτελούν ένα τέτοιο πρόβλημα. Η ΕΕ στο σύνολό της έχει σταθερά χειρότερες επιδόσεις από τις ΗΠΑ από την αρχή του αιώνα που διανύουμε. Η βραδύτερη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και η "μείωση της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος" είναι το αποτέλεσμα, ανέφερε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας σε μελέτη του τον Μάιο.
Το χάσμα μεταξύ των οικονομιών της Ευρώπης και των ΗΠΑ από το 2000 και μετά έφτασε περίπου το 18% του δυνητικού ΑΕΠ το 2023 - που ισοδυναμεί με περισσότερα από 3 τρισ. ευρώ, σύμφωνα με το Bloomberg Economics, το οποίο εκτιμά ότι το έλλειμμα θα φτάσει σχεδόν το 40% μέχρι το 2050.
"Είναι στο χέρι μας ως Ευρωπαίοι να κάνουμε περισσότερα", δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ στους δημοσιογράφους στην Ιταλία τον περασμένο μήνα, σε μια συνάντηση με ομολόγους του που επικεντρώθηκε στη διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Ένα άλλο μείζον πρόβλημα είναι η γήρανση του πληθυσμού, η οποία ενισχύει τη χαμηλή δυνητική ανάπτυξη και τις ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους, δεδομένου ότι οι συντάξεις σε όλη την περιοχή χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από το δημόσιο από τα τρέχοντα φορολογικά έσοδα.
"Το ποσοστό γεννήσεων είναι πολύ χειρότερο από το αναμενόμενο", δήλωσε ο Oliver Rakau, οικονομολόγος στην Oxford Economics. "Αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα σε δύο, τρία ή πέντε χρόνια, αλλά αποτελεί μεγάλο πρόβλημα μακροπρόθεσμα".
Το πιο πιεστικό είναι η επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών στις χώρες που ήδη δυσκολεύονται να επιβάλουν δημοσιονομικό περιορισμό. Η Ιταλία θα έχει το μεγαλύτερο σωρό δανείων στην Ευρώπη σε μόλις τρία χρόνια, σύμφωνα με την Scope Ratings.
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ δείχνουν ότι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται εκεί, καθώς και στη Γαλλία και το Βέλγιο - με ελλείμματα πολύ πάνω από το ανώτατο όριο του 3% που επιδιώκει να επιβάλει η ΕΕ.
Αργά την Παρασκευή, η S&P Global Ratings υποβάθμισε τη Γαλλία κατά μία βαθμίδα στο AA-, τονίζοντας ότι η κυβέρνηση έχασε τους στόχους της στα σχέδια για τη συγκράτηση του δημοσιονομικού χάσματος μετά τις τεράστιες δαπάνες κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού και της ενεργειακής κρίσης.
Ενώ οι αγορές ομολόγων δείχνουν ότι οι επενδυτές δεν ανησυχούν, η προηγούμενη αναταραχή της περιοχής προσφέρει χρήσιμα μαθήματα για το πόσο γρήγορα μπορεί να αλλάξει το κλίμα.
"Οι κίνδυνοι αυξάνονται", δήλωσε ο Moritz Kraemer, επικεφαλής οικονομολόγος της LBBW και πρώην ανώτερος αναλυτής αξιολογήσεων της S&P Global Ratings. "Νομίζω ότι δεν υπάρχει αρκετή ανησυχία στην αγορά".
Παρά τις προσπάθειες που μπορεί να καταβάλουν οι κυβερνήσεις για να θέσουν υπό έλεγχο τα ελλείμματα χρέους μέσω περικοπών δαπανών ή αυξήσεων της φορολογίας, οι καλύτερες προοπτικές για την αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών μακροπρόθεσμα θα είναι η επίτευξη καλύτερης οικονομικής ανάπτυξης.
Αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο οι ιδέες σε επίπεδο ΕΕ ενισχύονται σήμερα.
Στα μέσα Απριλίου ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα παρουσίασε έκθεση σχετικά με το μέλλον της ενιαίας αγοράς του μπλοκ. Μεταξύ άλλων, προέτρεψε την ενοποίηση των τηλεπικοινωνιακών φορέων και την περαιτέρω ενοποίηση των αγορών ενέργειας.
Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι θα δημοσιεύσει σύντομα μια πολυαναμενόμενη έκθεση για το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, η οποία θα αποτελέσει μια έκκληση για "ριζική αλλαγή" που θα μπορούσε να περιλαμβάνει - μεταξύ άλλων - μαζικές επιδοτήσεις. "Χωρίς στρατηγικά σχεδιασμένες και συντονισμένες δράσεις πολιτικής, είναι λογικό ότι ορισμένες από τις βιομηχανίες μας θα κλείσουν την παραγωγική τους ικανότητα ή θα μετεγκατασταθούν εκτός ΕΕ", δήλωσε τον Απρίλιο.
Εν τω μεταξύ, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ακολουθεί μια δική του ατζέντα που περιλαμβάνει την προώθηση της μεγαλύτερης ολοκλήρωσης των κεφαλαιαγορών για να μιμηθεί την επιτυχία των ΗΠΑ στη δημιουργία τεράστιων δεξαμενών χρηματοδότησης. "Η ανησυχία μου δεν αφορά μόνο τη Γαλλία, αλλά την Ευρώπη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα", δήλωσε στο Bloomberg τον περασμένο μήνα. "Η πρώτη μου προτεραιότητα είναι να έχουμε μια ευρωπαϊκή πολιτική που να λέει ότι πρέπει να είμαστε πολύ πιο καινοτόμοι, πρέπει να δημιουργήσουμε μια πολύ πιο αποτελεσματική κεφαλαιαγορά, πρέπει να επενδύσουμε πολύ περισσότερο από έναν κοινό προϋπολογισμό ως Ευρωπαίοι και από τον ιδιωτικό τομέα".
Υπάρχει αναμφισβήτητα μεγαλύτερη δυναμική από ό,τι συνήθως στην προσπάθεια της ΕΕ για αυτοβελτίωση, παρόλο που το μπλοκ ποτέ δεν υστέρησε σε ιδέες.
"Είμαι αισιόδοξος ότι, τόσο με την έκθεση Λέτα και την επερχόμενη έκθεση Ντράγκι όσο και με τις ευρωεκλογές να λειτουργούν ως ένα είδος καταλύτη, υπάρχει μια ευκαιρία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να επικεντρωθούν σε αυτά που έχουν σημασία", δήλωσε ο Paul Hollingsworth, επικεφαλής Ευρωπαίος οικονομολόγος της BNP Paribas.
Ωστόσο, ο Konstantin Veit, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στην Pimco, σημειώνει ότι το ιστορικό της Ευρώπης δεν είναι σπουδαίο. "Τέτοιες εκθέσεις περιέχουν πολλά σωστά πράγματα, αλλά, αν η ιστορία είναι οδηγός, μάλλον ελάχιστα θα εφαρμοστούν πραγματικά", δήλωσε.
Οι μεγάλες εκθέσεις και πρωτοβουλίες αποτελούσαν έναν πιο συνηθισμένο τρόπο για να προχωρήσει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όπως αποδεικνύεται από την προσπάθεια της δεκαετίας του 1980 για τη δημιουργία μιας από τις επιτυχίες της, της ενιαίας αγοράς.
Αλλά οι πιο πρόσφατες καινοτομίες, όπως η δημιουργία από τον Ντράγκι ενός εργαλείου ηρεμίας της αγοράς το 2012 και το μέτρο του ταμείου ανάκαμψης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, γεννήθηκαν μέσα από την αναταραχή.
"Θα ήθελα πολύ να δω ένα NextGeneration EU 2.0 ή ακόμη και ένα μόνιμο, σε συνδυασμό με την ένωση κεφαλαιαγορών", δήλωσε η Michala Marcussen, επικεφαλής οικονομολόγος του ομίλου της Societe Generale. "Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να περάσουμε άλλη μια κρίση για να προχωρήσουμε".
Αλλά "δεν βρισκόμαστε σε μια προκαθορισμένη πορεία", σημείωσε.
Ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% της παγκόσμιας ζήτησης.
Αυξήθηκε κατά 7% στα 819 δισ. ευρώ.
Η κυβέρνηση της Νορβηγίας επενδύει στη θαλάσσια καινοτομία με την ίδρυση ενός εθνικού κέντρου εφαρμοσμένης τεχνητής νοημοσύνης.
Ούτε η Ρωσία ούτε η Κίνα θα παραμείνουν παθητικοί παρατηρητές.
Σε ετήσια βάση, τα στεγαστικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 27,4%.
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να συγκλίνει με την Ευρώπη και το 2029 με ρυθμό ανάπτυξης υψηλότερο από τον μέσο όρο.
Από το 2021 η ισπανική οικονομία έχει την υψηλότερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη.
Το κόστος μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα προς τη Βόρεια Ευρώπη έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο.
Παράθυρο ευκαιρίας στην Ευρώπη για αναστροφή του brain drain.
Σύμφωνα με το Reuters.
