Οι δύο δρόμοι που ανοίγονται μετά τις επιθέσεις στην Υεμένη

Του Κώστα Ράπτη

Ο λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ, με τη συνέργεια της Βρετανίας, προχώρησαν σήμερα τα ξημερώματα σε πυραυλικά πλήγματα εναντίον της Υεμένης, ομολογείται ρητά στη σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου.

Η ζαϊδιτική σιιτική οργάνωση Ανσαρουλλάχ (γνωστή δημοσιογραφικώς ως "αντάρτες Χούθι”) η οποία ελέγχει την κυβέρνηση και τις ένοπλες δυνάμεις της Σαναά, κλιμάκωσε τις ενέργειές της στην Ερυθρά Θάλασσα τις τελευταίες ημέρες κατά τρόπο ο οποίος συνιστούσε ευθεία πρόκληση προς την αμερικανική στρατιωτική παρουσία: με τη χρήση για πρώτη φορά στα διεθνή χρονικά βαλλιστικών πυραύλων εναντίον πλοίων και με τη στοχοποίηση στις 9 Ιανουαρίου πολεμικού πλοίου των ΗΠΑ, στη μεγαλύτερη μέχρι τώρα επίθεση των Υεμενιτών.

Εξ ου και προέβαλε ως αναγκαία για την Ουάσιγκτον κάποια κίνηση αποκατάστασης του γοήτρου της – όπερ κάθε άλλο παρά ταυτίζεται πάντως με μια ξεκάθαρη στρατηγική για τη συνέχεια.

Οι δρόμοι που ανοίγονται είναι δύο: είτε η αποκλιμάκωση, εφόσον το αποσταλέν μήνυμα κρίνεται επαρκές, είτε η γενίκευση των εχθροπραξιών με επαπειλούμενη εμπλοκή και άλλων μερών. Όμως η επιλογή εναπόκειται στην ίδια την Ανσαρουλλάχ, η οποία, όπως έδειξαν τα γεγονότα των προηγούμενων ημερών, διαθέτει την "κυριαρχία κλιμάκωσης” (escalation dominance).

Η υεμενική οργάνωση δεν θα αποφασίσει μόνη της: ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες φέρουν τον ηγέτη της, Άμπντελ Μάλικ αλ Χούθι να έχει μεταβεί μέσω Ομάν στην Τεχεράνη.

Επιπλέον, οι εξελίξεις δεν δείχνουν να την έχουν αιφνιδιάσει, καθώς σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal φέρει την Ανσαρουλλάχ να έχει μετακινήσει τις προηγούμενες μέρες τις δυνάμεις και τα βαλλιστικά της συστήματα από τις προηγούμενες, γνωστές θέσεις τους.

Σε κάθε περίπτωση, η πλευρά της Υεμένης εισέρχεται στη νέα φάση της σύγκρουσης με το πλεονέκτημα του ότι αποτελεί έναν εν πολλοίς τακτικό στρατό (ενδεχομένως καλύτερα εξοπλισμένο λ.χ. από τη Χεζμπολλάχ του Λιβάνου) ο οποίος υπερίσχυσε της Σαουδικής Αραβίας και των συμμάχων της κατά τον σκληρότατο πόλεμο της προηγούμενης οκταετίας, ενώ η αγγλοαμερικανική πλευρά δεν δείχνει έτοιμη (ή πρόθυμη) να προχωρήσει σε χερσαίες επιχειρήσεις, που θα μπορούσαν να επιφέρουν πραγματικά την ανατροπή.

Ερμηνεύεται έτσι εκ των υστέρων η στάση εκείνων των χωρών (π.χ. Γαλλία, Ισπανία) που υπαναχώρησαν –προφανώς από τον φόβο παγίδευσής τους σε αγγλο-αμερικανικά τετελεσμένα– από τη συμμετοχή τους στην πολυεθνική αποστολή "Φρουρός της Ευημερίας” που είχαν ανακοινώσει οι ΗΠΑ για την Ερυθρά Θάλασσα. Την ίδια στιγμή, η Μόσχα (με το νου στραμμένο μάλλον στο πώς αξιοποιήθηκε από τη Δύση η λευκή ψήφος της το 2011 στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη Λιβύη) καταγγέλλει ήδη την "εκμετάλλευση” και "διαστροφή του νοήματος” του περί Υεμένης τελευταίου ψηφίσματος του ίδιου σώματος, που υιοθετήθηκε με αποχή Ρωσίας και Κίνας.

Παράλειψη συμφραζομένων

Το ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου εμφανίζει τα πλήγματα κατά της Υεμένης ως μέτρο για την αποκατάσταση της ασφάλειας της ναυσιπλοϊας σε μία από τις σημαντικότερες θαλάσσιες οδούς του κόσμου. Παραλείπει ωστόσο ορισμένα κρίσιμα συμφραζόμενα: όπως το ότι η δράση της Ανσαρουλλάχ αποτελεί παρέμβαση στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση (για την οποία το ανακοινωθέν δεν κάνει την παραμικρή μνεία) στοχοποιώντας πλοία ισραηλινών συμφερόντων προκειμένου να επιτύχει άρση της πολιορκίας της Γάζας, ενώ ο διάπλους της Ερυθράς Θάλασσας (που πραγματοποιούνταν το προηγούμενο διάστημα με ευφάνταστες λύσεις, π.χ. με την εκπομπή από τα ενδιαφερόμενα πλοία σινιάλων του τύπου "Καμία σχέση με Ισραήλ” ή "Κινεζικών συμφερόντων”) καθίσταται τώρα πραγματικά αδύνατος – με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη διεθνή οικονομία.

Η κλιμάκωση οδηγεί σε πραγματικό αδιέξοδο ιδίως την Αίγυπτο, η οποία στηρίζεται στα τέλη διελεύσεως της Διώρυγας του Σουέζ, με αποτέλεσμα να καθίσταται περισσότερο ευάλωτη στις πιέσεις να δεχθεί στο έδαφός της, με οικονομικά ανταλλάγματα, πρόσφυγες από τυχόν εθνοκάθαρση της Λωρίδας της Γάζας.

Σε δυσχερή θέση βρίσκεται και η Σαουδική Αραβία, καθώς οι Χούθι χαρακτηρίζουν αιτία πολέμου ενδεχόμενη διάθεση του σαουδαραβικού εναέριου χώρου για τις αγγλοαμερικανικές επιχειρήσεις. Κινδυνεύει έτσι το Ριάντ να επανεμπλακεί σε έναν πόλεμο από τον οποίο είχε βγει ταπεινωμένο, αλλά και να ανατινάξει την επανασυμφιλίωση με το Ιράν, η οποία επιτεύχθηκε κατόπιν κινεζικής μεσολαβήσεως μόλις τον περασμένο Μάρτιο.

Η Σαουδική Αραβία βρίσκεται στην ιδιόμορφη θέση να διακηρύσσει ότι ενδιαφέρεται να επανεκκινήσει, με το τέλος των εχθροπραξιών, τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ και ταυτόχρονα να περιλαμβάνεται στις χώρες που συνυπογράφουν την προσφυγή της Νοτίου Αφρικής κατά του εβραϊκού κράτους.

Πρόκειται για στάση ελαφρώς σχιζοφρενική όχι όμως περισσότερο από αυτή των ΗΠΑ, που από τη μία αποστέλλουν τον Άντονι Μπλίνκεν για άλλη μία φορά στη Μέση Ανατολή προκειμένου να επιτύχει μια σχετική αποκλιμάκωση, και από την άλλη ανοίγουν ένα νέο πολεμικό μέτωπο.

Προφανώς για τη Ουάσιγκτον είναι ευπρόσδεκτος ο πολεμικός περισπασμός τόσο από την ιστορική διαδικασία αυτών των ημερών στο Διεθνές Δικαστήριο, όσο και από τα ερωτήματα που γεννά η απουσία από το προσκήνιο του (φερόμενου ως νοσηλευόμενου) Αμερικανού υπουργού Άμυνας, Λόιντ Όστιν.

Επιπλέον, είναι διπλά ευπρόσδεκτη η άσκηση πίεσης προς εκείνους τους παραδοσιακούς συμμάχους του "σουνιτικού κόσμου” που έχουν μόλις προσχωρήσει στην Ομάδα BRICS και δραστηριοποιούνται εσχάτως για μια εκεχειρία στη Γάζα σε συνδυασμό με τη συμφιλίωση Χαμάς και Φάταχ.

Όλα αυτά, ωστόσο, εξακολουθούν να μην περιγράφουν κάποια μακρόπνοη στρατηγική. Μοιάζουν έτσι να δικαιολογούνται οι ευφυολόγοι που παραφράζουν τον Κλάουζεβιτς, ορίζοντας τον πόλεμο ως "συνέχιση της έλλειψης πολιτικής με άλλα μέσα”.