Μέση Ανατολή: Τα δεδομένα και οι πιθανότητες κλιμάκωσης

Του Κώστα Ράπτη

Στον δεύτερο μήνα της εισήλθε η νέα (και αιματηρότερη όλων των προηγουμένων) ανάφλεξη της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης και τα βλέμματα στρέφονται στο ενδεχόμενο, όλο και πιθανότερο πλέον, μιας διεύρυνσης των εχθροπραξιών σε περιφερειακό επίπεδο.

Τα στοιχεία του παζλ που θα πρέπει να συνδεθούν είναι τα εξής:

Η μεσανατολική περιοδεία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν υπήρξε άκαρπη, καθώς ο μεν Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου απέρριψε το σενάριο της ανθρωπιστικής εκεχειρίας, οι δε Άραβες συνομιλητές του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υποδέχθηκαν ψυχρά την ιδέα να αναλάβουν το βάρος της διαχείρισης της Λωρίδας της Γάζας την επόμενη μέρα. Μάλιστα ο 87χρονος Μαχμούντ Αμπάς (τον οποίο για πρώτη φορά αυτό τον μήνα συνάντησε ο Μπλίνκεν) δήλωσε ότι η Παλαιστινιακή Αρχή προθυμοποιείται να αναλάβει τη διοίκηση του θύλακα μόνο στο πλαίσιο μιας συνολικής πολιτικής επίλυσης του Παλαιστινιακού με λήξη της κατοχής του "Παλαιστινιακού Κράτους".

Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο Dwight Eisenhower βρίσκεται πλέον στην ανατολική Μεσόγειο, όπως και το Gerald Ford, σε ένα προφανές μήνυμα ανάσχεσης της Χεζμπολλάχ και της Δαμασκού, ενώ οι ΗΠΑ αποστέλλουν επίσης πυρηνοκίνητο υποβρύχιο στον Περσικό Κόλπο, στοχοποιώντας το Ιράν. Παράλληλα, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει αποστείλει από την Κυριακή στη Μέση Ανατολή τον διευθυντή της CIA Ουίλιαμ Μπερνς και συνεχίζει την εξοπλιστική βοήθεια προς το Ισραήλ.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν αγιατολλάχ Αλί Χαμενεϊ έκανε γνωστό ότι δέχθηκε στην Τεχεράνη τον Ισμαήλ Χανίγιε, ηγέτη της Χαμάς, με την οποία στο πρόσφατο παρελθόν τον χώριζε αντιπαλότητα λόγω του συριακού ζητήματος. Παράλληλα, ο ηγέτης της Χεζμπολλάχ  (και σύμμαχος του Ιράν) Χασάν Νασράλλα προαναγγέλλει νέο διάγγελμά του το Σάββατο, ημέρα, παρεμπιμπτόντως, συνεδρίασης του Αραβικού Συνδέσμου.

Οι υπουργοί Εξωτερικών του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας είχαν νέα τηλεφωνική επικοινωνία, ενώ την Κυριακή συγκαλείται έκτακτη συνάντηση του Οργανισμού Αραβικής Συνεργασίας στο Ριάντ, το οποίο και ασκεί την προεδρία. Οι μέχρι πρότινος ισχυρές διαιρέσεις που διαπερνούσαν τον ισλαμικό κόσμο δείχνουν να παραμερίζονται, ενώ η ιρανο-σαουδαραβική συμφιλίωση κατόπιν κινεζικής μεσολάβησης τον περασμένο Μάρτιο ξεδιπλώνει τη δυναμική της.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο, συνεχίζονται οι ανταλλαγές πυρών μεταξύ ισραηλινού στρατού και Χεζμπολλάχ στα σύνορα Ισραήλ και Λιβάνου, ενώ εκατέρωθεν των συνόρων οι άμαχοι εγκαταλείπουν τις εστίες τους. Συνεχίζονται επίσης τα (κατά βάση προειδοποιητικά) πλήγματα των Σιιτών πολιτοφυλάκων της "Ιρακινής Αντίστασης" σε θέσεις του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ και την βορειοανατολική Συρία, ενώ την εμφάνισή της έχει κάνει από την προηγούμενη εβδομάδα με εκτοξεύσεις πυραύλων προς την κατεύθυνση του νοτίου Ισραήλ και η Υεμένη (όπου δεσπόζει η οργάνωση Ανσαρουλάχ). Όλες αυτές οι σύμμαχες του Ιράν οργανώσεις εκτιμάται ότι διαθέτουν ισχυρότερες οπλικές δυνατότητες από αυτές που έχουν ήδη αποκαλύψει.

Ο ρόλος της Ε.Ε. στην εξίσωση είναι αμελητέος. Η Ρωσία, πάλι, προχωρά την φιλοαραβική στροφή της σε ρητορικό επίπεδο και δράττεται της ευκαιρίας να συμφωνήσει με τον στρατάρχη Χάφταρ τη δημιουργία ναυτικής βάσης στην ανατολική Λιβύη.

Στο ίδιο το Ισραήλ, το κόστος των χερσαίων επιχειρήσεων, που δεν αναμένεται να λήξουν σύντομα, αλλά και το πολιτικό αδιέξοδο που συνεπάγεται τυχόν λήξη των εχθροπραξιών σε μια κατάσταση οιονεί "ισοπαλίας" δεν ευνοεί παρά μία "φυγή προς τα εμπρός", η οποία άλλωστε επιφυλάσσει την δυνατότητα να εθνοκαθαρθεί η Λωρίδα της Γάζας (προσφέροντας στο Ισραήλ και τον έλεγχο των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων της, αλλά κυρίως ανακουφίζοντάς το από τον επιδεινούμενο εις βάρος του δημογραφικό συσχετισμό στο σύνολο της υπό τον έλεγχό του περιοχής), αλλά και να συρθούν οι ΗΠΑ, όπως επιδιώκεται ήδη από τις αρχές του αιώνα σε μία άμεση σύγκρουση με το Ιράν.