Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της συμπερίληψης της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ

Της Αναστασίας Βαμβακά

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε και επίσημα υπέρ της συμπερίληψης της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS). Σύμφωνα με τις χώρες της ΕΕ που θα υπογράψουν τους νέους κανονισμούς, οι πλοιοκτήτες θα κληθούν να πληρώσουν για δικαιώματα που καλύπτουν το 40% των εκπομπών από το επόμενο έτος, το 70% το 2025 και το 100% από το 2026.  

Με ανακοίνωση τους, οι Ευρωπαίοι εφοπλιστές (ΕCSA)  χαιρετίζουν την επίσημη έγκριση του νέου νόμου της ΕΕ για το EU ETS από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η δέσμευση περίπου 2 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα έσοδα του Ταμείου Καινοτομίας για τον ναυτιλιακό τομέα μπορεί να σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής για την απαλλαγή του κλάδου από τις ανθρακούχες εκπομπές.  

Ανακοίνωση εξέδωσε και η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών στα κοινωνικά δίκτυα. "Οι βασικές προτάσεις, που πρώτη και σταθερά υποστήριξε η ΕΕΕ από το 2021, περιλαμβάνονται στο τελικό κείμενο. Ειδικότερα:

- Επιβάλλεται η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει", καθιστώντας τον φορέα εμπορικής εκμετάλλευσης του πλοίου υπεύθυνο για το κόστος συμμόρφωσης.

- Προβλέπεται η δέσμευση μέρους των εσόδων του EU ETS από τη ναυτιλία για δράσεις απανθρακοποίησης του κλάδου.

Επόμενο βήμα, τώρα, είναι να αναγνωριστεί στην πράξη η στρατηγική σημασία της ναυτιλίας ώστε να προωθηθούν κατάλληλες λύσεις μέσω του Ταμείου Καινοτομίας, το οποίο θα διαχειριστεί τα δεσμευμένα έσοδα. Το Ταμείο Καινοτομίας πρέπει κατά προτεραιότητα να στηρίξει την ανάπτυξη και διάθεση εναλλακτικών και ασφαλών ναυτιλιακών καυσίμων σε προσιτές τιμές. Την ίδια στιγμή, είναι ανάγκη να διασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού και ισότιμη πρόσβαση στο Ταμείο για τις πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου" ανέφερε η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών. 

Το κοινοβούλιο  έδωσε το πράσινο φως να διαθέσει 20 εκατομμύρια δικαιώματα ETS, αξίας περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων από σήμερα. Ο εισηγητής του κοινοβουλίου για το ETS Peter Liese δήλωσε πως "είναι σημαντικό επίτευγμα η συμπερίληψη πλοίων στο EU ETS, διότι αυτό θα ενθαρρύνει τους πλοιοκτήτες και τους φορείς εκμετάλλευσης να χρησιμοποιούν την καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία και να καινοτομούν και αυτό όχι μόνο θα βοηθήσει το κλίμα αλλά και θα βελτιώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση σε πόλεις κοντά σε ποτάμια και τις ακτές".

Η μεταρρύθμιση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS) εγκρίθηκε με 413 ψήφους υπέρ, 167 κατά και 57 αποχές. Στόχος του ETS, είναι να μειωθούν οι εκπομπές κατά 62% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005. Επίσης, καταργεί σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα σε εταιρείες από το 2026 έως το 2034 και δημιουργεί ένα ξεχωριστό νέο ETS II για καύσιμα για οδικές μεταφορές και κτίρια που θα θέσει τιμή στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από αυτούς τους τομείς το 2027 (ή το 2028 εάν οι τιμές της ενέργειας είναι εξαιρετικά υψηλές).

Είναι σημαντικό ότι το κοινοβούλιο ψήφισε επίσης να συμπεριλάβει το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου εκτός από το διοξείδιο του άνθρακα στο πακέτο εκπομπών του, κάτι που δεν είχε συμπεριληφθεί στο παρελθόν.

Ως μέρος του ETS, όλες οι εκπομπές που εκπέμπονται από πλοία που καταπλέουν σε λιμάνι της ΕΕ για ταξίδια εντός της ΕΕ, καθώς και το 50% των εκπομπών από ταξίδια που ξεκινούν ή τελειώνουν εκτός ΕΕ και όλες οι εκπομπές σε ελλιμενισμό σε λιμένες της ΕΕ, θα συμπεριλαμβάνονται στο πακέτο. Συνιστάται στις εταιρείες με πλοία εντός του πεδίου εφαρμογής του EU ETS να κάνουν τις απαραίτητες ενημερώσεις στις συμβατικές ρυθμίσεις και να αρχίσουν να εξετάζουν τον τρόπο απόκτησης των απαραίτητων δικαιωμάτων εκπομπών.

Περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ βάσει της τρέχουσας τιμής άνθρακα του EU ETS, θα διατεθούν σε ναυτιλιακά έργα στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας.

"Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και η απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον άνθρακα δεν είναι ζήτημα του "αν" αλλά του "πώς". Η διάθεση μέρους των εσόδων από το EU ETS για τη ναυτιλία αποτελεί νίκη για την ενεργειακή μετάβαση του τομέα. Η ειδική στήριξη μέσω του Ταμείου Καινοτομίας είναι πράγματι το κλειδί για τη γεφύρωση του χάσματος τιμών με τα καθαρά καύσιμα", ανέφερε ο Σωτήρης Ράπτης, Γενικός Γραμματέας της ECSA.

Η ECSA χαιρετίζει επίσης τη διατήρηση της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" μέσω των υποχρεωτικών απαιτήσεων για τη μετακύλιση του κόστους του EU ETS της ΕΕ στους εμπορικούς φορείς εκμετάλλευσης των πλοίων. Η περίοδος σταδιακής εισαγωγής και η σταδιακή συμπερίληψη των εκπομπών από τη ναυτιλία σε μια τριετή περίοδο είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση μιας ομαλής μετάβασης για τον τομέα. Οι συννομοθέτες συμφώνησαν επίσης σε ειδικές διατάξεις για τα πλοία κατηγορίας πάγου, τα μικρά νησιά και τις εξόχως απόκεντρες περιοχές.

Ενώ το νέο EU ETS σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα για την απαλλαγή του κλάδου από τις ανθρακούχες εκπομπές, θα πρέπει να είναι διαθέσιμες επαρκείς ποσότητες καυσίμων χαμηλών και μηδενικών εκπομπών άνθρακα σε προσιτή τιμή, ώστε να διατηρηθεί η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα του προτεινόμενου νόμου για την καθαρή μηδενική βιομηχανία. Καθώς η ναυτιλία είναι ένας από τους πιο δύσκολα απεξαρτώμενους από τον άνθρακα κλάδους, η αναβάθμιση των οικονομικά προσιτών καυσίμων και τεχνολογιών χαμηλών και μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για τον κλάδο είναι καθοριστικής σημασίας.

"Καθώς η ναυτιλία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ενεργειακής ασφάλειας και της ασφάλειας της αλυσίδας εφοδιασμού της Ευρώπης, αυτό πρέπει να αντικατοπτρίζεται δεόντως στις στρατηγικές προτεραιότητες της νέας βιομηχανικής πράξης Net Zero Industry Act.  Για το λόγο αυτό, χαιρετίζουμε τη συμπερίληψη των υπεράκτιων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στον κατάλογο των στρατηγικών τεχνολογιών καθαρού μηδενικού κέρδους. Επιπλέον, τα ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης (RFNBOs) θα πρέπει να συμπεριληφθούν στον νόμο, ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα ειδική παραγωγική ικανότητα" πρόσθεσε ο Σωτήρης Ράπτης.

Τι είναι το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ;

Η ΕΕ είναι η τρίτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπής CO2 στον κόσμο και γι’ αυτό επιδιώκει τον πιο φιλόδοξο στόχο για το κλίμα: να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές έως το 2030 και να τις μειώσει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Το σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS), μέρος του πακέτου Fit for 55, που ξεκίνησε το 2005, είναι ένα από τα εργαλεία που έχει θέσει η ΕΕ για την επίτευξη αυτού του στόχου. 

Πώς λειτουργεί;

Το σύστημα εμπορίας εκπομπών, βασίζεται στην αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Η ΕΕ θα παρέχει ένα οικονομικό κίνητρο για να ρυπαίνεις λιγότερο: όσο λιγότερο ρυπαίνεις, τόσο λιγότερα θα πληρώνεις. Οι εταιρείες πρέπει να αγοράζουν τα δικαιώματα ρύπων (ΕTS) μέσω δημοπρασιών και η τιμή επηρεάζεται από τη ζήτηση και την προσφορά

Σε σύγκριση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής, οι ευρωβουλευτές ήθελαν πιο φιλόδοξους στόχους. Οι αλλαγές μετά τη συμφωνία μεταξύ του Κοινοβουλίου και των κυβερνήσεων της ΕΕ περιλαμβάναν και την επέκταση του καθεστώτος στις θαλάσσιες μεταφορές. Τα κείμενα πρέπει τώρα να εγκριθούν επίσημα από το Συμβούλιο. Στη συνέχεια θα δημοσιευθούν στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθούν σε ισχύ 20 ημέρες αργότερα.