Του Κώστα Ράπτη
Θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ο άνθρωπος που τερμάτιζε δεύτερος επί δεκαετρία ολόκληρα χρόνια. Ή ως αυτός που που βρισκόταν πάντα στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή – όπως, λ.χ., όταν η πρόσφατη καταδίκη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης που προκάλεσε αυθημερόν μια τεράστια διαδήλωση τον πέτυχε σε ταξίδι στη Γερμανία. Ωστόσο, ο αρχηγός του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) και πλέον κοινός υποψήφιος της τουρκικής αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έχει για πρώτη φορά ορατή την προοπτική να κυβερνήσει τη γείτονα.
Γεννημένος το 1948 στην επαρχία του Τούντζελι, ο Κιλιτσντάρογλου έχει "βεβαρημένη" καταγωγή. Το Τούντζελι είναι η μόνη από τις 81 επαρχίες της Τουρκίας, όπου ο πληθυσμός είναι ταυτοχρόνως κουρδικός (της εθνοτικής κοινότητας των Ζάζα που μιλά τη γλώσσα Ζαζακί) και κατά το θρήσκευμα αλεβιτικός, δηλ. αιρετικός στα μάτια των συντηρητικών σουνιτών. Μάλιστα η επαρχία μετονομάσθηκε, προκειμένου να σβηστεί από τη μνήμη το παλιό της όνομα, που αυτομάτως ανακαλούσε τη "Σφαγή του Ντέρσιμ", δηλ. την αγροτική εξέγερση της δεκαετίας του '30 που αντιμετωπίσθηκε από το κεμαλικό καθεστώς ακόμη και με αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Ο νυν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης σπούδασε οικονομικά και σταδιοδρόμησε ως στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών από το 1971 έως το 1999, φθάνοντας να καταλάβει τη θέση του γενικού διευθυντή του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Η είσοδός του στην πολιτική έγινε το 2002, τη χρονιά που σαρώθηκε το προηγούμενο πολιτικό σκηνικό και ήρθε στην εξουσία το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν, με την εκλογή του ως βουλευτή Κωνσταντινουπόλεως.
Η ανάδειξή του σε πρόεδρο του CHP πραγματοποιήθηκε με την ομόθυμη στήριξη της κομματικής βάσης και παρά τις επιθυμίες της έως τότε ηγετικής ομάδας το 2010, όταν ο προκάτοχός του Ντενίζ Μπαϊκάλ παραιτήθηκε μετά την εμπλοκή του σε σεξουαλικό σκάνδαλο με τη βοηθό του.
Το κόμμα που παρέλαβε ο Κιλιτσντάρογλου ήταν στην πραγματικότητα ένα αντιδραστικό απολίθωμα, το οποίο έδινε μάχη οπισθοφυλακής απέναντι στα μέτρα φιλελευθεροποίησης που λάμβαναν οι κυβερνώντες ισλαμιστές, συγκρουόμενοι με την κεμαλιστική στρατο-γραφειοκρατία.
Ως νέος ηγέτης του CHP o Κιλιτσντάρογλου έβγαλε από τις εκλογικές λίστες δεκάδες μέλη της "παλαιάς φρουράς" και προσέλκυσε στελέχη από τα άλλοτε ισχυρά κόμματα του Ορθού Δρόμου και της Μητέρας Πατρίδας, που είχε συρρικνώσει η ανάδυση του ΑΚΡ.
Στις εκλογές του 2011, το CHP αύξησε τα ποσοστά του από το 21% στο 26%, ωστόσο στις αναμετρήσεις του Μαΐου 2015 (όπου δεν επιτεύχθηκε αυτοδυναμία) και του επόμενου Νοεμβρίου, προσγειώθηκε στο 25%, κυρίως λόγω της τακτικής στροφής ψηφοφόρων του στη στήριξη του φιλοκουρδικού HDP, το οποίο προσπερνώντας το όριο του 10% άλλαξε το κοινοβουλευτικό τοπίο.
Τα αποτελέσματα, ωστόσο, των διπλών εκλογών του 2018 ήταν απογοητευτικά, με τον προεδρικό υποψήφιο Μουχαρέμ Ιντζέ να περιορίζεται στο 30% και το CHP στο 22,65%. Όμως σημαντικές ανακατατάξεις είχαν δρομολογηθεί.
Ο Κιλιτσντάρογλου είχε συγκατατεθεί μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 σε μέτρα όπως η κατάργηση ασυλίας των βουλευτών, που στοχοποιούσε το HDP. Όταν όμως στο πλαίσιο των εκκαθαρίσεων του Ερντογάν συνελήφθη ο βουλευτής του CHP, Ενίς Μπερμπέρογλου, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης τόλμησε να διοργανώσει το 2017 την "Πορεία για τη Δικαιοσύνη", περπατώντας τα 450 χιλιόμετρα που χωρίζουν την Άγκυρα από την Κωνσταντινούπολη. Επιπλέον, το 2018 πήρε την πρωτοβουλία της συγκρότησης αντιπολιτευτικής συμμαχίας, εκμεταλλευόμενος την ίδρυση του κόμματος της Μεράλ Άκσενερ μετά από διάσπαση των συμπολιτευόμενων εθνικιστών του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το συμμαχικό σχήμα έχει πλέον πάρει τη μορφή του "Τραπεζιού των Έξι", το οποίο τη Δευτέρα έδωσε στον Κιλιτσντάρογλου το χρίσμα για τις προεδρικές εκλογές.
Η κατοχύρωση της υποψηφιότητας Κιλιτσντάρογλου υπήρξε ως γνωστόν περιπετειώδης, αφού μόλις την περασμένη Παρασκευή η Άκσενερ είχε ουσιαστικά αποχωρήσει από το "Τραπέζι", επιμένοντας ότι μεγαλύτερες πιθανότητες εκλογικές επιτυχίες είχε ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου ή της Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς. Όμως η ειρωνεία του πράγματος έγκειται στο ότι και οι δύο αυτοί πέτυχαν την εκλογή τους το 2019 χάρη στη σιωπηρή στήριξη του HDP, το οποίο για την εθνικίστρια πολιτικό είναι "κόμμα τρομοκρατών".
Η αρχική αποχώρηση της Άκσενερ (μετά από συνάντησή της, όπως γράφτηκε, με τον υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ) και η κατοπινή της επανάκαμψη (χάρη στη μεσολάβηση του εκ των Έξι πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου και με τη φόρμουλα της κατονομασίας των δύο δημάρχων ως υποψήφιων αντιπροέδρων) φανερώνει τις αντιφάσεις του ετερόκλητου αντιπολιτευτικού μπλοκ, που κύρια συγκολλητική του ύλη έχει την φιλοδοξία επαναφοράς του προεδρευόμενου κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Αντιφάσεις που έγιναν οξύτερες όταν ο Κιλιτσντάρογλου υιοθέτησε μετά τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου σκληρότερη γλώσσα κατά της διαπλοκής, αλλά και άνοιξε διακριτικά τον δρόμο για μία εκλογική συνεννόηση με το HPD, που απειλείται με απαγόρευση λειτουργίας σε συνεδρίαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου προγραμματισμένη για τον Απρίλιο. Η πυγμή με την οποία ο αρχηγός του CHP αντιμετώπισε τη "σιδηρά κυρία" οδήγησε ήδη σε μεγάλη πτώση τις δημοσκοπικές επιπτώσεις του κόμματός της.
Όμως το μετασεισμικό ρήγμα στις διαθέσεις της τουρκικής κοινής γνώμης ευνοεί τον Κιλιτσντάρογλου: έρευνα της εταιρείας ALF τον φέρει νικητή των εκλογών με ποσοστό 55,1% έναντι 44,9% για τον Ερντογάν, ενώ κατά την εταιρεία ORC τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 56,8% έναντι 43,2 %. Η διαφορά μοιάζει μη αντιστρεπτή – και η Τουρκία έτοιμη για μία εναλλαγή που δεν την έχει ζήσει εδώ και δύο δεκαετίες.
Τι είδους πρόεδρος θα μπορούσε να είναι ο Κιλιτσντάρογλου; Το στυλ του είναι πολύ λιγότερο αντιπαραθετικό από αυτό του Ερντογάν, αλλά η ικανότητα λήψης δύσκολων αποφάσεων δεν του λείπει. Μία νέα κυβέρνηση θα είχε σε πρώτη φάση το βλέμμα της αρκούντως στραμμένο προς το εσωτερικό (και στην προοπτική μείωσης του συριακού προσφυγικού πληθυσμού), ενώ η προοπτική βελτίωσης των σχέσεων με τη Δύση είναι ορατή. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι κατευθύνσεις της Τουρκίας και οι διεθνείς φιλοδοξίες της για μία ενισχυμένη και περισσότερο αυτόνομη παρουσία προκύπτουν λιγότερο από το όνομα του ενοίκου του "Παλατιού" και περισσότερο από μακροπρόθεσμες κοινωνικές, οικονομικές, στρατηγικές και δημογραφικές εξελίξεις. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για τα μεγάλα προβλήματά της, αρχής γενομένης από το Κουρδικό, που κάποτε επεχείρησε να λύσει ο Ερντογάν και τώρα βρίσκει ήδη μπροστά του ο Κιλιτσντάρογλου.
Στο πεδίο των ελληνοτουρκικών, όμως, δεν μπορεί παρά να εμπνέει προβληματισμό το γεγονός ότι το μέτωπο της τουρκικής αντιπολίτευσης συνδυάζει παραδοσιακά κεμαλιστικές αλλά και εθνικιστικές δυνάμεις, απέναντι στις οποίες ο Ερντογάν (εγγυητής μιας δεκαπενταετίας "ήρεμων νερών" μέχρι περίπου το 2016) φαντάζει ως ο προτιμότερος "διάβολος που γνωρίζουμε". Διόλου τυχαία η φιλολογία περί "νησιών παρανόμως κατεχομένων από την Ελλάδα" υπήρξε αρχικά ένα αντιπολιτευτικό εφεύρημα του CHP, στο οποίο ο Κιλιτσντάρογλου επανήλθε την εβδομάδα αυτή.
Το συνέδριο αναμένεται να διαμορφώσει τη στρατηγική του κόμματος.
Αυτή την εβδομάδα ο πρώην δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης καλείται να λογοδοτήσει ξανά σε τουρκικό δικαστήριο. Θα είναι το τέλος της πολιτικής του σταδιοδρομίας;
Ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Οζγκιούρ Οζέλ επικρίνει δριμύτατα την τουρκική Δικαιοσύνη και την κυβέρνηση, κάνοντας λόγο για απειλή κατά της δημοκρατίας στη χώρα.
Τα τελευταία χρόνια, ασιατικά κράτη αποκτούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη που παράγονται σε αυτές τις δύο χώρες.
Επιβράδυνση μεν, υψηλότερα των προβλέψεων δε.
"Το CHP δέχεται επίθεση από όλες τις πλευρές", καταγγέλλει.
Εκείνη την ημέρα λήγει ο διαγωνισμός για την εκχώρηση δύο θαλάσσιων οικοπέδων στην περιοχή της Κρήτης, με το ενδιαφέρον να στρέφεται στο αν η Chevron θα καταθέσει προσφορά.
Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στο περιθώριο της συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης.
Στο 0,7% αναθεωρήθηκε η ανάπτυξη για το α΄ τρίμηνο.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας δίνει ξανά το παρών στη Σύνοδο Κορυφής της Σαγκάης.
Αιχμηρή ανάρτηση από τον Πρόεδρο της Τουρκίας.
