13:03 06/09
Τουρκία: Στο εδώλιο και πάλι ο Ιμάμογλου
Αυτή την εβδομάδα ο πρώην δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης καλείται να λογοδοτήσει ξανά σε τουρκικό δικαστήριο. Θα είναι το τέλος της πολιτικής του σταδιοδρομίας;
Ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Μαχίρ Ουνάλ ανακοίνωσε την παραίτησή του από τη θέση του στο κόμμα στις 31 Οκτωβρίου, αφού τα σχόλιά του κατά των πρώιμων δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων προκάλεσαν συζήτηση. Στην πραγματικότητα, η έδρα του Ουνάλ άρχισε να κλονίζεται όταν ο αρχηγός του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), ηγέτης των Γκρίζων Λύκων και κυβερνητικός εταίρος του AKP στη "Λαϊκή Συμμαχία", Ντεβλέτ Μπαχτσελί έκανε ένα σχόλιο πιο σκληρό εναντίον του ακόμα και από τους εκπροσώπους του κόμματος της αντιπολίτευσης. Ήταν επειδή ο Ουνάλ επέκρινε τις πρώιμες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και ισχυρίστηκε ότι η μετάβαση από τα αραβικά γράμματα στο λατινικό αλφάβητο τερμάτισε τα τουρκικά και κατέστησε αδύνατη μια γλώσσα σκέψης. Αυτό έβαζε το δικό του γκολ. Ο Μπαχτσελί αντέδρασε έντονα, λέγοντας ότι τα σχόλιά του ήταν "ένα ατυχές, ανείπωτο και αβάσιμο λάθος".
Ήταν ο εκπρόσωπος Τύπου του AKP Ομέρ Τσελίκ που ανέλαβε τελικά την ευθύνη να σώσει τη μέρα. Είπε, επικαλούμενος τον Ατατούρκ, ότι "η τουρκική δημοκρατία και η δημοκρατία γενικώς θα παραμείνουν για πάντα ζωντανές", υπονοώντας ότι η θέση του Μαχίρ Ουνάλ δεν θα υποστηριχθεί.
Αυτό εξόργισε ακόμη περισσότερο τον πρόεδρο και ηγέτη του AKP, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο θυμός του Ερντογάν δεν ήταν επειδή δεν συμφωνούσε με αυτά που είπε ο Ουνάλ· είχε ήδη πει πολλές φορές ότι επικρίνει την αλλαγή από το αραβικό αλφάβητο στο λατινικό αλφάβητο. Ένας από τους λόγους για τον θυμό του ήταν η χρονική στιγμή της ασυνήθιστης εμφάνισης της πνευματικής του κλίσης με αυτόν τον τρόπο από τον Ουνάλ. Οι προετοιμασίες για μια σημαντική εκστρατεία δημοσίων σχέσεων από το AKP επισκιάστηκαν.
Στις 28 Οκτωβρίου, ο Ερντογάν επρόκειτο να ανακοινώσει έργα για να αγκαλιάσει όλα τα τμήματα της κοινωνίας -ποιος ξέρει πόσες φορές- με μία εκστρατεία που ονομάστηκε "Αιώνας της Τουρκίας" και θα έκανε ένα είδος πρόωρης νικηφόρας ομιλίας. Την επόμενη μέρα, το πρώτο TOGG, το πρώτο εγχώριο ηλεκτρικό όχημα της Τουρκίας, το οποίο κατασκευάστηκε με το σύνθημα "το πρώτο εγχώριο και εθνικό αυτοκίνητο", επρόκειτο να βγει από το εργοστάσιο με μια εορταστική εκδήλωση. Η εκμετάλλευση του γεγονότος από τον Ερντογάν κατέστη άμεσα εμφανής στο πολιτικό σκηνικό.
Εκεί όμως υπήρξε η αντίδραση του Μπαχτσελί. Ήταν γνωστό ότι ο Μπαχτσελί είχε μερίδιο στην "απομάκρυνση" του υπουργού Δικαιοσύνης Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ, ο οποίος είχε προηγουμένως συγκρουστεί με τον υπουργό Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, τον Ιανουάριο. Ομοίως, είχε μερίδιο στο ότι ο Μπουλέντ Αρίντς, ένας από τους "ιδρυτές" του ΑΚΡ, "εξαιρέθηκε" από το Ανώτατο Συμβουλευτικό Συμβούλιο της Προεδρίας. Όταν ο Σοϊλού παραιτήθηκε το 2020, ο Μπαχτσελί δήλωσε επίσης ότι "πρέπει να μείνει" και τον κράτησε.
Τα λόγια του Ουνάλ έφεραν τον Ερντογάν σε δύσκολη θέση απέναντι στον Μπαχτσελί για άλλη μια φορά.
Επιπλέον, ο Μπαχτσελί ήταν αυτός που βοήθησε τον αρχηγό της εγκληματικής οργάνωσης Aλαατίν Τσακιτζί να επωφεληθεί από τις αποφυλακίσεις λόγω της πανδημίας COVID-19, αν και η κατάστασή του δεν ήταν εφαρμόσιμη για τη χάρη.
Αν πάμε λίγο πίσω, όταν το AKP έχασε την πλειοψηφία του στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας στις εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 και το HDP εισήλθε στο Κοινοβούλιο, ήταν ο Μπαχτσελί που ζήτησε πρόωρες εκλογές εκείνο το βράδυ και εξασφάλισε ότι ο Ερντογάν θα ανακτήσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις επαναληπτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 2015.
Στην υποτιθέμενη απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, η πλειοψηφία του πλήθους που υποδέχτηκε τον Ερντογάν στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης το πρωί της 16ης Ιουλίου δεν ήταν από το AKP αλλά από το MHP. Με την υποστήριξη του Μπαχτσελί, ο Ερντογάν μπόρεσε να κάνει αποδεκτό το Σύνταγμα του Προεδρικού Κυβερνητικού Συστήματος το 2017 και κατόπιν αιτήματος του ηγέτη του MHP, μπόρεσε να πάει στις εκλογές του 2018 και να επιτύχει τη μετάβαση στο "Προεδρικό Σύστημα Τουρκικού Τύπου, όπως είπε ο Μπαχτσελί, ένα χρόνο μετά.
Από το 2002 που λέει ο Μπαχτσελί εκλογές γίνονται εκλογές, όταν λέει δημοψήφισμα γίνεται δημοψήφισμα. Όταν ο Μπαχτσελί θέλει κάποιον να βγει από τη φυλακή, αυτό το άτομο βγαίνει από τη φυλακή· όποιον θέλει να μείνει στο υπουργικό συμβούλιο μένει, και όποιον θέλει να φύγει, φεύγει.
Το να μην ληφθεί υπόψη η αντίδραση Μπαχτσελί σχετικά με την αποχώρηση του Μαχίρ Ουνάλ από τη θέση του αναπληρωτή προέδρου της κοινοβουλευτικής ομάδας του AKP θα ήταν πολιτική μυωπία.
Τόσο πολύ που, στις 30 Οκτωβρίου, ο Ουνάλ προσπάθησε να διορθώσει την κατάσταση με λόγια που επαινούσαν τον Κεμάλ στον λογαριασμό του στο Twitter, τονίζοντας ότι δεν θεώρησε πρέπον να κάνει μια δήλωση πριν από τα πανηγυρικά για την κυβέρνηση Ερντογάν εγκαίνια της εκστρατείας του "Αιώνα της Τουρκίας" και του TOGG. Ωστόσο, μετά τη συνεδρίαση της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής υπό την προεδρία του Ερντογάν στις 31 Οκτωβρίου, δημοσίευσε ένα μήνυμα ότι "ήθελε να απαλλαγεί από τα καθήκοντά του", μια επιθυμία που έγινε αποδεκτή από τον Ερντογάν.
Η Οζλέμ Ζενγκίν, μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου του AKP που διαδέχθηκε τον Ουνάλ, βρισκόταν σε αυτή τη θέση στο παρελθόν. Σε μια από τις ομιλίες της είπε ότι το δικαίωμα των γυναικών να εκλέγουν και να εκλέγονται στην Τουρκία παραχωρήθηκε από τον Ερντογάν.
Πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο Μπαχτσελί είναι ο πιο επιτυχημένος από άποψη τακτικής που έχει περάσει από την τουρκική πολιτική σκηνή ως σήμερα.
Χρησιμοποιώντας το (κυμαινόμενο) εκλογικό ποσοστό του (περίπου 10%) ως διαπραγματευτικό χαρτί, έχει λόγο σε όλα σχεδόν τα στρατηγικά ζητήματα που αφορούν τις πολιτικές και το προσωπικό της κυβέρνησης του AKP όταν είναι απαραίτητο.
Αυτό το πέτυχε με την υποστήριξη που έδωσε στον Ερντογάν στις πιο δύσκολες στιγμές του και κάνοντάς τον να αποδεχθεί το σύστημα "50 + 1" στις προεδρικές εκλογές και δεσμεύοντας τον πρόεδρο με το MHP και τον εαυτό του. Ο Μπαχτσελί έχει μια αδιαμφισβήτητη ειδική βαρύτητα έναντι της κυβέρνησης του AKP.
Επτά μήνες πριν από τις εκλογές, οι νέοι λαγοί που θα βγουν από το καπέλο του Μπαχτσελί φαίνεται να κρατούν τον Ερντογάν στο έλεός του.
Πέτρος Κράνιας
* Σφίγγει τη θηλιά γύρω από τα ΜΜΕ της Τουρκίας ο Ερντογάν όσο πλησιάζουν οι εκλογές