Κυριακή, 13-Νοε-2022 12:00
Άτολμη και στάσιμη η Ευρώπη στο πλαφόν για το φυσικό αέριο

Του Χάρη Φλουδόπουλου
Απογοητευτική είναι η πρόοδος που έχει συντελεστεί τις τελευταίες εβδομάδες στις Βρυξέλλες γύρω από τα κρίσιμα θέματα της αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης και των επιπτώσεών της στην οικονομία, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Ευρώπης.
Παρά το γεγονός ότι η τελευταία Σύνοδος Κορυφής αλλά και το συμβούλιο υπουργών Ενέργειας κατέληξαν σε μια συμφωνία επί της αρχής για τα κομβικά ζητήματα της κρίσης, μεταξύ των οποίων και για την επιβολή πλαφόν στο φυσικό αέριο, εντούτοις οι αποφάσεις που ελήφθησαν προέβλεπαν την εξειδίκευση από πλευράς Κομισιόν των συγκεκριμένων μέτρων και δράσεων με στόχο τη διαμόρφωση καλύτερων τιμών στην αγορά του φυσικού αερίου και εν γένει στην αγορά ενέργειας.
Ωστόσο, όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές, στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος και ουσιαστικά οι αποφάσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης παραμένουν μετέωρες.
"Η Ευρώπη παραμένει άτολμη, δεν προχωρά το πλαφόν στο αέριο, τα αντανακλαστικά που επιδεικνύονται είναι απογοητευτικά", αναφέρουν αρμόδιες πηγές σχολιάζοντας τη μέχρι στιγμής ανύπαρκτη πρόοδο στις εκκρεμότητες που άφησε η Σύνοδος Κορυφής της 21ης Οκτωβρίου αλλά και το συμβούλιο υπουργών Ενέργειας που ακολούθησε.
Υπογραμμίζεται ότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν, υπό την έννοια ότι έχει προσδιοριστεί νέο έκτακτο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας για τις 24 Νοεμβρίου, στο οποίο θα πρέπει η Επιτροπή να παρουσιάσει τις νέες προτάσεις για μια σειρά από ανοιχτά ζητήματα, όπως οι κοινές αγορές φυσικού αερίου αλλά και η καθιέρωση αξιόπιστων δεικτών τιμών για την αγορά του φυσικού αερίου. Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε δύο εβδομάδες πριν από τη σύνοδο, δεν υπάρχει καμία εξέλιξη.
Η μόνη μεταρρύθμιση που έχει να επιδείξει αυτήν τη στιγμή η Ευρώπη είναι η υιοθέτηση του ελληνικού μηχανισμού στη χονδρεμπορική αγορά για την ανάκτηση των υπερεσόδων των παραγωγών ηλεκτρισμού, σημειώνουν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές, που προσθέτουν ότι δεν θα είναι έκπληξη εάν η Ε.Ε. τελικά καταλήξει να υιοθετήσει το ελληνικό μοντέλο και για τη φορολόγηση των έκτακτων κερδών και στην αγορά προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής, η σύνοδος των υπουργών και η Κομισιόν καλούνται να υποβάλουν μέχρι τις 24 Νοεμβρίου συγκεκριμένες προτάσεις για τα ακόλουθα μέτρα και προτάσεις της Επιτροπής:
α) Εθελοντική κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για ποσότητα που ισοδυναμεί με το 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, και επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με αξιόπιστους εταίρους για την αναζήτηση αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων με την εκμετάλλευση του βάρους της συλλογικής αγοράς της Ένωσης και με πλήρη χρήση της Ενεργειακής Πλατφόρμας της Ε.Ε., η οποία είναι ανοιχτή επίσης για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους.
β) Νέος συμπληρωματικός δείκτης αναφοράς έως τις αρχές του 2023, που αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά φυσικού αερίου.
γ) Προσωρινός δυναμικός διάδρομος τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για τον άμεσο περιορισμό των "επεισοδίων" υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις διασφαλίσεις που ορίζονται στο άρθρο 23 παρ. 2 του Σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου που προτάθηκε τη 18η Οκτωβρίου 2022.
δ) Προσωρινό πλαίσιο σε επίπεδο Ε.Ε. για τον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με ανάλυση κόστους και οφέλους, χωρίς τροποποίηση της αξιολογικής κατάταξης (merit order), αποτρέποντας παράλληλα την αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις χρηματοδότησης και διανομής και τις επιπτώσεις του στις ροές πέρα από τα σύνορα της Ε.Ε.
ε) Βελτιώσεις στη λειτουργία των αγορών ενέργειας για την αύξηση της διαφάνειας της αγοράς, την άμβλυνση της κρίσης ρευστότητας και την εξάλειψη των παραγόντων που ενισχύουν τη μεταβλητότητα των τιμών του φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας·
στ) Ταχεία παρακολούθηση της απλούστευσης των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη ΑΠΕ και των δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 της ΣΛΕΕ (σ.σ. Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε.).
ζ) Μέτρα ενεργειακής αλληλεγγύης σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, ελλείψει διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης.
η) Αυξημένες προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας.
θ) Κινητοποίηση συναφών εργαλείων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Ταυτόχρονα, άμεση προτεραιότητα είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων στις κοινωνίες μας. Η διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ένωσης είναι επίσης σημαντική. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλα τα σχετικά εργαλεία σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των οικονομιών μας, διατηρώντας παράλληλα την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και διατηρώντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς.
Σε ό,τι αφορά την αποσύνδεση των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από τη χρηματιστηριακή τιμή του φυσικού αερίου (TTF), δηλαδή την υιοθέτηση του περίφημου ιβηρικού μοντέλου, αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελευταία σύνοδο προτάθηκε μια παραλλαγή του μοντέλου από τη Γαλλία.
Με βάση το ιβηρικό μοντέλο, τίθεται πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή και με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η μείωση των τιμών του ηλεκτρισμού συνολικά για όλη την αγορά χωρίς να υπάρχει εξάρτηση από επιδοτήσεις των λιανικών τιμών του ρεύματος. Ωστόσο, όπως παραδέχεται και η ίδια η Κομισιόν, ο μηχανισμός αυτός πρέπει να είναι σωστά δομημένος, ώστε να μην οδηγεί σε αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Η γαλλική πρόταση διαφοροποιείται ως προς τον τρόπο διαμόρφωση της τιμής του πλαφόν του αερίου, ο οποίος θα είναι τέτοιος ώστε να μην οδηγούμαστε σε αύξηση της κατανάλωσης αερίου