Πιέζουν όντως οι ΗΠΑ την Ουκρανία να συνομιλήσει με τη Ρωσία;

Του Κώστα Ράπτη

Ανάμεσα στον τίτλο ενός δημοσιογραφικού άρθρου και το περιεχόμενό του, η απόσταση μπορεί συχνά να είναι πολύ μεγάλη. Και αυτό συνέβη με το άρθρο της Washington Post υπό τον τίτλο "Οι ΗΠΑ ζητούν ιδιωτικά από την Ουκρανία να εμφανισθεί ανοικτή σε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία”. Η εντύπωση που κυριάρχησε διεθνώς ήταν ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν πιέζει τον πρόεδρο Ζελένσκι να προχωρήσει σε ενός είδους συνθηκολόγηση.

Όμως το ίδιο το άρθρο στη δεύτερη μόλις παράγραφό του περιγράφει κάτι πολύ διαφορετικό: "Το αίτημα των Αμερικανών αξιωματούχων δεν αποβλέπει στο να εξωθηθεί η Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων... Περισσότερο αποκαλείται υπολογισμένη προσπάθεια να εξασφαλισθεί ότι η κυβέρνηση του Κιέβου διατηρεί την υποστήριξη άλλων κρατών που αντιμετωπίζουν εκλογικά σώματα επιφυλακτικά απέναντι στην τροφοδότηση ενός πολέμου για ακόμη πολλά χρόνια”.

Με άλλα λόγια, οι αμερικανικές "συστάσεις" προς την ουκρανική πλευρά δεν αφορούν κάποια επιθυμία τερματισμού της σύγκρουσης, αλλά την κατάλληλη διαχείριση των εντυπώσεων, ώστε η παράταση της σύγκρουσης να μην προσκρούσει στην κόπωση των δυτικών κοινωνιών - αρχής γενομένης, υποθέτει κανείς, από την αμερικανική, η οποία την Τρίτη προσέρχεται στις κάλπες των "ενδιάμεσων εκλογών", με τους οιωνούς για το κόμμα των Δημοκρατικών να είναι δυσμενείς.

Υπενθυμίζεται ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει υπογράψει διάταγμα με το οποίο απαγορεύει τη διεξαγωγή των συνομιλιών με τη ρωσική πλευρά, δεσμεύοντας έτσι τον εαυτό του σε μια "μάχη μέχρις εσχάτων".

Δεν ήταν πάντοτε έτσι τα πράγματα. Οι πρώτες εβδομάδες μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σημαδεύτηκαν από το παράδοξο θέαμα της διεξαγωγής, ενώ συνεχίζονταν οι εχθροπραξίες, συνομιλιών ανάμεσα στους αντιμαχομένους, αρχικά στην Λευκορωσία και κατόπιν, μετά την παρεμβολή στην τουρκικής διπλωματίας, στην Τουρκία. Υπήρξε συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας και της Ουκρανίας στις 10 Μαρτίου στην Αττάλεια, ιδιαίτερη πατρίδα του επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ενώ στα τέλη του ίδιου μηνός οι αντιπροσωπείες των δύο πλευρών έδειχναν να έχουν φτάσει στο περίγραμμα μιας συμφωνίας.

Όλα αυτά τερματίσθηκαν όταν στις 9 Απριλίου ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον επισκέφθηκε το Κίεβο κομίζοντας, σύμφωνα με την Ukrainska Pravda, το διπλό μήνυμα ότι "ο Πούτιν πρέπει να πιεσθεί και όχι να γίνει συνομιλητής” και ότι "ακόμη και αν το Κίεβο υπέγραφε κάποια συμφωνία, η Δύση δεν ήταν έτοιμη για κάτι τέτοιο”. Υπενθυμίζεται ότι το περίγραμμα συμφωνίας προέβλεπε, ως αντάλλαγμα για τη μη είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, την σύσταση ενός μηχανισμού δυνάμεων (προφανώς και Δυτικών) που θα λειτουργούσαν στο εξής ως εγγυήτριες της ασφάλειας της χώρας.

Είναι συνεπώς δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι, μόλις επτά μήνες μετά, η Δύση ευνοεί έναν τερματισμό των συγκρούσεων, όπως νόμισαν αρκετοί από παρερμηνεία του άρθρου της Washington Post.

Ωστόσο συνομιλίες κάποιου είδους διεξάγονται ήδη - διακριτικά και μεταξύ αυτών που πράγματι έχουν λόγο, δηλ. των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Αυτό προκύπτει από έτερο, όχι λιγότερο εντυπωσιακό, δημοσίευμα της Wall Street Journal, στο οποίο αναφέρεται ότι ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλλιβαν έχει εμπιστευτικές επαφές, και μάλιστα εδώ και μερικούς μήνες, με αξιωματούχους του Κρεμλίνου, συγκεκριμένα με τον προεδρικό σύμβουλο επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής Γιούρι Ουσάκοφ και τον πανίσχυρο γενικό γραμματέα του ρωσικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Νικολάι Πατρούσεφ.

Όμως και εδώ χρειάζεται προσοχή ώστε να μη νομισθεί ότι το αντικείμενο αυτών των κρούσεων έχει να κάνει με την τελική διευθέτηση του ουκρανικού ζητήματος. Κατά το δημοσίευμα, στόχος των δύο πλευρών είναι το να προφυλαχθούν από τα ρίσκα της κλιμάκωσης και να διατηρήσουν τα κανάλια επικοινωνίας ανοικτά.

Άλλωστε σε άλλο άρθρο της Wall Street Journal επισημαίνεται, με την επίκληση δυτικών διπλωματών, ότι η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της διακρίνουν πολύ μικρές προοπτικές να υπάρξει νωρίς συμφωνημένος τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία, δεδομένου του υψηλού διακυβεύματος για τη Μόσχα και το Πεκίνο και την πεποίθηση των δύο πλευρών ότι μπορούν να νικήσουν.

Με άλλα λόγια, οι επαφές του Σάλλιβαν δεν αφορούν την λήξη της σύγκρουσης, αλλά την οριοθέτησή της στο... φιλόξενο ουκρανικό έδαφος, σε μία φάση μάλιστα κατά την οποία εντείνεται η παροχή αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας, άρα και η παρουσία στρατιωτικού προσωπικού (εκπαιδευτών, χειριστών κτλ.) των ΗΠΑ στην Ουκρανία - και συνεπώς χρειάζεται η αποφυγή "ατυχημάτων” που θα έφερναν πιο κοντά μια απευθείας ρωσο-αμερικανική αναμέτρηση.