Πώς η Ρωσία επέστρεψε, χάριν του Ερντογάν, στη συμφωνία εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών

Του Κώστα Ράπτη

Το "επ' αόριστον” δεν κράτησε πολύ. Η απόφαση που ανακοίνωσε η Ρωσία το περασμένο Σάββατο να αποσυρθεί (λόγω της πρόσφατης επίθεσης με εναέρια και υποβρύχια drones στον ναύσταθμο της Σεβαστούπολης) από τη συμφωνία για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών δεν πρόλαβε να έχει έμπρακτα αποτελέσματα.

Ενώ τα προγραμματισμένα δρομολόγια πλοίων προς και κυρίως από την Ουκρανία πραγματοποιήθηκαν την Δευτέρα και την Τρίτη κανονικά, οι εντατικές διπλωματικές προσπάθειες των ίδιων ημερών οδήγησαν χθες, Τετάρτη, στην επάνοδο της ρωσικής πλευράς στη συμφωνία, όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας.

Πρωταγωνιστής των εξελίξεων υπήρξε για άλλη μία φορά η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, όπως άλλωστε είχε συμβεί και κατά την αρχική σύναψη της συμφωνίας τον περασμένο Ιούλιο. Η μεταστροφή της ρωσικής πλευράς επιτεύχθηκε μετά από τηλεφωνική επικοινωνία του Ερντογάν με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος δεν είχε λόγους να μην προσφέρει στον συνομιλητή του μία εύκολη διπλωματική επιτυχία.

Το αποτέλεσμα ήταν να δεχθεί ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας ευχαριστήριο τηλεφώνημα του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώ ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε την ικανοποίησή του και ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Άντονι Μπλίνκεν επικοινώνησε με τον επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Την άρση του αδιεξόδου διευκόλυνε η διαβίβαση από την Τουρκία στην Ρωσία γραπτών εγγυήσεων της Ουκρανίας ότι δεν πρόκειται να μεταχειριστεί για διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων τον ασφαλή διάδρομο ναυσιπλοϊας που έχει δημιουργήσει η συμφωνία του Ιουλίου.

Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία αυτή προβλέπει πως τα πλοία που παραλαμβάνουν σιτηρά από την Οδησσό και δύο γειτονικούς λιμένες ακολουθούν δρομολόγια που εγκρίνει ο ΟΗΕ, συνοδεύονται από μικρά ουκρανικά σκάφη για τον φόβο τυχόν ναρκών και επιθεωρούνται (προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν μεταφέρουν απαγορευμένο, ήτοι πολεμικό φορτίο) σε κοινό κέντρο επιχειρήσεων που έχει συγκροτηθεί στην Κωνσταντινούπολη από ειδικούς του ΟΗΕ, της Τουρκίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας.

Αδιευκρίνιστο παραμένει ποιες άλλες εγγυήσεις ενδεχομένως έδωσε η Τουρκία στην Ρωσία, προκειμένου να επιτύχει την επιστροφή της τελευταίας στη συμφωνία μεταφοράς ουκρανικών σιτηρών. Ούτως ή άλλως αυτή έχει αρχική διάρκεια 120 ημερών, συνεπώς εκπνέει στις 29 Νοεμβρίου και θα χρειαστεί επαναδιαπραγμάτευση της επέκτασής της. Στο θέμα, πάντως, το οποίο κατεξοχήν απασχολούσε τη ρωσική πλευρά και της έδινε κίνητρα να αποσυρθεί, δηλαδή την υφιστάμενη στασιμότητα ως προς την εξαγωγή σιτηρών και λιπασμάτων από τη Ρωσία, η Τουρκία αναγνώρισε δια του Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι θα πρέπει "να γίνουν συγκεκριμένα βήματα”.

Όπως εξήγησε ο ίδιος, μολονότι τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα δεν αποτελούν αντικείμενο κυρώσεων, τα πλοία που θα τα μετέφεραν στη διεθνή αγορά εξακολουθούν να μην μπορούν να ασφαλιστούν ή να λάβουν πληρωμές.

Από την πλευρά του ο Πούτιν έδωσε προφορικές διαβεβαιώσεις στον Ερντογάν ότι αν χώρα του εγκαταλείψει εκ νέου τη συμφωνία, διότι θεωρεί ότι παραβιάζονται οι όροι της, η εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία θα μπορεί να συνεχισθεί (χωρίς την παρουσία Ρώσων στο κοινό κέντρο επιθεωρήσεων της Κωνσταντινούπολης), δεδομένου του ουδέτερου μεσολαβητικού ρόλου της Τουρκίας.

Αποκαλύπτει έτσι όχι μόνο το άμεσο ενδιαφέρον του να μην δοθούν επιχειρήματα στη Δύση (ιδίως ενόψει της Συνόδου Κορυφής της G20) ότι η Ρωσία οδηγεί τις διατροφικά εξαρτημένες χώρες στον λιμό, αλλά και το συμφέρον του να αναδείξει τις υπηρεσίες που προσφέρει η Τουρκία. Σύμφωνα με το Eurointelligence, το υπόρρητο μήνυμα προς τις χώρες του ΝΑΤΟ είναι: μην πιέζετε την Τουρκία να συνταχθεί μαζί σας εναντίον μας, διότι τότε δεν θα έχει απομείνει κανένας μεσολαβητής και όλα τα ενδεχόμενα θα είναι ανοιχτά.