Σάββατο, 15-Οκτ-2022 11:40
Handelsblatt: Οι ισχυρισμοί του Σι Tζινπίνγκ περί παντοδυναμίας αποτελούν καταστροφή για τις επιχειρήσεις της Ευρώπης

Το συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος αρχίζει αυτό το Σαββατοκύριακο - και αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για περισσότερες θητείες για το σημερινό κράτος και τον ηγέτη του κόμματος Σι, σημειώνει η Handelsblatt.
Για δεκαετίες, κανένας Κινέζος ηγέτης δεν ήταν πιο ισχυρός από αυτόν -αλλά είτε πρόκειται για την πολιτική για τον κορονοϊό, είτε για την κρίση των ακινήτων, είτε για τα προβλήματα υψηλής τεχνολογίας, το ερώτημα είναι: Η Κίνα αντιμετωπίζει χρόνια κρίσης ή είναι τόσο καλά κυβερνημένη που μπορεί να απομακρύνει τα προβλήματα;
Αυτό είναι ένα πρόβλημα για ολόκληρο τον κόσμο - και ιδιαίτερα για τη Γερμανία. Οι γερμανικές εταιρείες εξαρτώνται περισσότερο από την Κίνα από ό,τι από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Τώρα αναζητούν απαντήσεις στην πρόκληση.
Για έναν άνθρωπο που έχει εμμονή με τον έλεγχο, το 2022 ήταν εκπληκτικά ανεξέλεγκτο. Όταν ο κρατικός και κομματικός ηγέτης της Κίνας Σι Τζινπίνγκ θα μιλήσει ενώπιον των 2300 αντιπροσώπων του Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας την Κυριακή, 30 εκατομμύρια Κινέζοι θα βρίσκονται υπό πλήρη ή μερικό αποκλεισμό από τον κορονοϊό. Οι αγοραστές ακινήτων σε όλη τη χώρα βρίσκονται "στα οδοφράγματα", καθώς οι κατασκευαστικές εταιρείες αδυνατούν να ολοκληρώσουν εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια λόγω έλλειψης κεφαλαίων.
Για πρώτη φορά εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου θα μπορούσε να αναπτυχθεί φέτος πιο αργά από την υπόλοιπη αναδυόμενη Ασία. Ο επιθετικός πόλεμος του γείτονά του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία έθεσε τον Σι ενώπιον μιας νέας πρόκλησης εξωτερικής πολιτικής. Και την Πέμπτη, παρά την επιτήρηση στη σύγχρονη Κίνα, ένας διαδηλωτής κατάφερε να ξεδιπλώσει ένα πανό από μια γέφυρα αυτοκινητόδρομου στο βορειοανατολικό Πεκίνο: "Κάτω ο δικτάτορας και προδότης Σι Τζινπίνγκ", έγραφε με μεγάλα κόκκινα γράμματα πριν ο άνδρας συλληφθεί.
Αλλά παρ' όλα αυτά, σχεδόν κανείς δεν αμφιβάλλει ότι το 20ό Συνέδριο του Κόμματος θα ενισχύσει τον Σι στην εξουσία του. Είναι πιθανό οι σύντροφοι του να επιβεβαιώσουν τον 69χρονο όχι μόνο για τρίτη θητεία ως Γενικό Γραμματέα, αλλά ακόμη και για ισόβια. Αυτό θα μπορούσε να ακολουθηθεί την επόμενη άνοιξη από το Λαϊκό Κογκρέσο, το οποίο επίσης θα χορηγήσει στον Σι μια τρίτη θητεία ως αρχηγός του κράτους. Αυτό θα τον καθιστούσε τον πρώτο πρόεδρο από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας που θα υπηρετούσε περισσότερα από δέκα χρόνια στην εξουσία - ούτε ο ιδρυτής του κράτους, ο Μάο, δεν το κατάφερε αυτό.
Θα γίνει λοιπόν ο Σι Τζινπίνγκ ο Σι Παντοδύναμος; Ο ηγέτης μιας μεγάλης δύναμης που τρέχει από οικονομική επιτυχία σε οικονομική επιτυχία. Το Σι θα τονίσει το ίδιο. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης πανηγυρίζουν ήδη για τη "δυναμική δεκαετία" υπό την ηγεσία του, επισημαίνοντας την οικονομία που αναπτύχθηκε κατά μέσο όρο 6,5% ετησίως κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Και υπάρχουν παρατηρητές που συμμερίζονται αυτή την εντύπωση. Για παράδειγμα, ο κορυφαίος διπλωμάτης της Ινδίας Κισόρε Μαμπουμπάνι, ο οποίος λέει: "Αυτό που διαθέτει σήμερα η Κίνα είναι μια αρμοδιότητα που δεν έχει σημασία στις συζητήσεις: η χρηστή διακυβέρνηση".
Υπάρχει όμως και η άλλη προοπτική. Εκείνη που βλέπει την πεισματική προσήλωση της Κίνας στην πολιτική μηδενικού κινδύνου. Σύμφωνα με την ίδια άποψη υπάρχει ανησυχία για την ατελείωτη κρίση των ακινήτων, καθώς και για την όλο και πιο σκληρή ρυθμιστική λαβή. Η ίδια πλευρά βλέπει πως η εξωτερική πολιτική της Κίνας, η οποία υποστηρίζει διπλωματικά τον πολέμαρχο Πούτιν και απειλεί με στρατιωτική βία τη γείτονα Ταϊβάν, θα μπορούσε τελικά να γίνει οικονομικό πρόβλημα.
Ο Αμερικανός οικονομολόγος Κένεθ Ρογκόφ για παράδειγμα, επισημαίνει την " επιζήμια συγκέντρωση εξουσίας, τα εντελώς υποτιμημένα προβλήματα στην αγορά ακινήτων - η Κίνα έχει τεράστια προβλήματα".
Η οικονομική κατάσταση είναι "επισφαλής εδώ και πολύ καιρό", τονίζει ο Κέρι Μπράουν, καθηγητής στο King's College του Λονδίνου. Η Κίνα αντιμετωπίζει τις "δυσκολότερες προκλήσεις των τελευταίων δεκαετιών", προειδοποιεί ο Νις Γκρινμπεργκ του think tank, Merics. Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση είναι ζοφερή, λέει, και η κατάσταση κρίσης έχει γίνει η νέα κανονικότητα. Μια κανονικότητα στην οποία η οικονομία αναπτύσσεται, αλλά δεν εμπνέει πια- το κόμμα κυβερνά τον λαό, αλλά δεν τον πείθει πια.
Αλλά αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση μόνο μια εσωτερική κινεζική υπόθεση. Η νέα κανονικότητα της Κίνας σημαίνει επίσης ότι η χώρα αυτή δεν είναι πλέον πιθανό να αποτελέσει την ατμομηχανή της ανάπτυξης και της ευημερίας για τον κόσμο γενικά και τη Γερμανία ειδικότερα, όπως ήταν στο παρελθόν. Ή, όπως το θέτει ο Ρογκόφ: "Μια οικονομική κατάρρευση της Κίνας δεν θα είχε μόνο σοβαρές γεωπολιτικές συνέπειες, αλλά και καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία".
Είναι αλήθεια ότι οι γερμανικές εξαγωγές προς την Κίνα εξακολουθούν να αυξάνονται, κατά σχεδόν 5% μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αλλά "η φήμη της Κίνας ως τόπος επενδύσεων υπονομεύεται", λέει ο Γιεργκ Βούτκε, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα. Σε τοπικό επίπεδο, με τον σημαντικότερο εμπορικό τους εταίρο, οι γερμανικές εταιρείες επανεπενδύουν πλέον μόνο τα κέρδη που παράγονται σε τοπικό επίπεδο. "Κανένα πραγματικό χρήμα δεν εισρέει στη χώρα", λέει ο Βούτκε.
Νέες εταιρείες από την Ευρώπη δεν έχουν επιχειρήσει να εισέλθουν στη Λαϊκή Δημοκρατία από τα τέλη του 2020. Στη Γερμανία διεξάγεται εδώ και καιρό μια πολιτική συζήτηση σχετικά με το πόσο θα πρέπει να υπολογίζει κανείς στην Κίνα ως εμπορικό εταίρο. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία απαντήσεων σε αυτό το ερώτημα.
Το ποια άποψη θα είναι σωστή εξαρτάται επίσης από το πώς η Κίνα θα διαχειριστεί την εξισορρόπηση μεταξύ των συνεχιζόμενων σταθερών μεγεθών ανάπτυξης και των αυξανόμενων προβλημάτων.
Με εκατό κανονιοβολισμούς και μια πομπώδη παρέλαση με δεκάδες χιλιάδες πολίτες και στρατιωτικούς, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα γιόρτασε την εκατονταετηρίδα του στην πλατεία Τιενανμέν το καλοκαίρι του 2021. Ο Σι ανακοίνωσε με υπερηφάνεια ότι ο "στόχος του αγώνα των πρώτων εκατό ετών" είχε εκπληρωθεί: Η οικοδόμηση μιας κοινωνίας με "μέτρια ευημερία στο κινεζικό έδαφος" και η "ιστορική λύση του προβλήματος της απόλυτης φτώχειας".
Η κινεζική οικονομία είχε ανακάμψει χάρη στον γρήγορο περιορισμό της πρώτης επιδημίας του κορονοϊού στο Βουχάν. Το 2020, ήταν η μόνη μεγάλη οικονομία που σημείωσε άνοδο. Το 2021, αυξήθηκε κατά 8,1%, ο ταχύτερος ρυθμός της τελευταίας δεκαετίας. Το μερίδιό της στην παγκόσμια οικονομία αυξήθηκε στο 18,6%. Η ζήτηση από την Κίνα έβγαλε και άλλους από την κρίση του κορονοϊού. Οι Γερμανοί εξαγωγείς, και κυρίως οι αυτοκινητοβιομηχανίες, χάρηκαν.
Ακόμα και τώρα, μια "αίσθηση επίτευξης" κυριαρχεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, τονίζει ο Σκοτ Κένεντι της αμερικανικού think tank, Center for Strategic and International Studies (CSIS). Αυτό το συναίσθημα, παρά τα τεράστια διαρθρωτικά και συστημικά προβλήματα, μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο από όσους αναπολούν την εποχή πριν από το 18ο Συνέδριο του Κόμματος το 2012. Όταν ο Σι ανέλαβε τα καθήκοντά του εκείνη την εποχή, ήταν επικεφαλής ενός αναστατωμένου Κ.Κ. που ήταν γεμάτο διαφθορά και απειλούνταν με αποσύνθεση.
Εκείνη την εποχή, συνομιλητές στο Πεκίνο υπέθεταν ακόμη και με δυνατές φωνές σε δημόσιους χώρους ότι το 18ο Συνέδριο του Κόμματος θα μπορούσε να είναι το τελευταίο. Στην αρχή δεν ήταν σαφές τι αντιπροσώπευε ο Σι. Ένας μεταρρυθμιστής, πολλοί στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ήλπιζαν. Κάποιος που θα καταπολεμούσε τη διαφθορά, επιθυμούσαν οι Κινέζοι. Κάποιος που θα ένωνε το κόμμα και θα εδραίωνε την εξουσία του, ονειρεύονταν οι σύντροφοι του.
Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, οι οποίοι κατέστησαν δυνατή τη ραγδαία οικονομική άνοδο της Κίνας χαλαρώνοντας επίσης τον έλεγχο του Κόμματος στην οικονομία και την κοινωνία, ο Σι έχει δεσμευτεί για τον απόλυτο έλεγχο του Κόμματος σε όλες τις σφαίρες της ζωής.
Η Κίνα πρέπει να λάβει "βαθιά" διδάγματα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, προειδοποίησε. Ο βαθμός στον οποίο το Κόμμα ανησυχούσε για την απώλεια της εξουσίας εκείνη την εποχή φαίνεται από το υποχρεωτικό διάβασμα που λέγεται ότι υπήρχε για τα ηγετικά στελέχη εκείνη την εποχή: Το έργο του Alexis de Tocqueville "L' Ancien Régime et la Révolution" (σ.σ. "Το αρχαίο καθεστώς και η επανάσταση, Αλέξις Τοκβιλ) σχετικά με τα αίτια της Γαλλικής Επανάστασης, η οποία έριξε το απολυταρχικό καθεστώς.
Στο επίκεντρο της πολιτικής του Σι βρίσκεται η "διατήρηση της εθνικής ασφάλειας", τονίζουν οι εμπειρογνώμονες της Merics, Κατια Ντρινχάουζενκαι Έλενα Λεγκάρντα. Η κομματική ηγεσία του Σι καθοδηγείται από την ανησυχία ότι "εσωτερικές ή εξωτερικές δυνάμεις θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη θέση τους στην εξουσία". Τα τελευταία δέκα χρόνια, έχει εκκαθαρίσει, ενοποιήσει και ενισχύσει το Κ.Κ. - και έχει εξαλείψει πολλούς αντιπάλους με μια εκστρατεία κατά της διαφθοράς.
Αφού ο Σι εξασφάλισε την εξουσία του στο εσωτερικό, αποκατέστησε επίσης την πρωτοκαθεδρία του κόμματος στο εξωτερικό. Εκφοβίζει ή συλλαμβάνει επικριτές, δικηγόρους και δημοσιογράφους. Ο Σι υπήρξε ιδιαίτερα σκληρός στη δυτική κινεζική επαρχία Xinjiang, όπου η κρατική ηγεσία καταπιέζει βάναυσα μουσουλμανικές πληθυσμιακές ομάδες όπως οι Ουιγούροι.
Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έκανε λόγο για "σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων". Το Πεκίνο κατέστειλε επίσης το κίνημα της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ με αστυνομική βία το 2019.
Και το Κόμμα πως αντέδρασε σε όλα αυτά; Εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για την αυστηρή αυτή προσπάθεια. Σε αναγνώριση των προσόντων του, ο Σι επιτρέπεται να αποκαλείται "Εξαιρετικός Ηγέτης" από το 2018. Εκτός από ηγέτης του κόμματος και του κράτους, ο Σι είναι αρχιστράτηγος του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού και πρόεδρος πολλών άλλων επιτροπών. Αυτό τον τοποθετεί πάνω από το Κρατικό Συμβούλιο, την κυβέρνηση της Κίνας. "Πρόεδρος των πάντων", τον αποκαλούν ορισμένοι.
Πολλοί στο κόμμα δεν θέλουν να δουν τα προβλήματα της χώρας, λέει κάποιος με επαφές στην κυβέρνηση. Μιλάει για "άρνηση της πραγματικότητας". Για παράδειγμα, τα εμπορικά επιμελητήρια διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών δέχθηκαν πιέσεις να μην δημοσιεύσουν έρευνες που αποκάλυπταν την κακή διάθεση των επιχειρήσεων-μελών τους, ενόψει των δυσοίωνων οικονομικών προοπτικών πριν από το συνέδριο του κόμματος.
Το Ευρωπαϊκό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Κίνα έλαβε ακόμη και προειδοποίηση. Πρόσφατα είχε επικρίνει σε ένα έγγραφο θέσεων ότι οι πολιτικές που καθοδηγούνται όλο και περισσότερο από την ιδεολογία διαταράσσουν την οικονομία.
Το πόσο στενά δικτυωμένη έχει γίνει η επιτήρηση στην Κίνα μπορεί να φανεί στο πολυσύχναστο εμπορικό μίλι Xidan στα δυτικά του Πεκίνου. Οι επισκέπτες πρέπει να σκανάρονται στην είσοδο κάθε εμπορικού κέντρου καθώς και πριν από την είσοδο σε κάθε κατάστημα. "Εντελώς ενοχλητικό", σφυρίζει μια νεαρή γυναίκα στη φίλη της καθώς περιμένουν έξω από το δημοφιλές ιαπωνικό κατάστημα Muji. Αλλά ένας ειδικά εντεταλμένος υπάλληλος προειδοποιεί με αυστηρό βλέμμα: "Όλοι πρέπει να σκανάρουν."
Όσοι βρίσκονται σε λάθος μέρος τη λάθος στιγμή, για παράδειγμα επειδή στο κατάστημα ή το εστιατόριο εισέρχεται λίγο αργότερα κάποιος που έχει μολυνθεί από την Corona, αντιμετωπίζουν δύο εβδομάδες καραντίνας σε μια κεντρική εγκατάσταση, ανεξάρτητα από το αν οι ίδιοι έχουν θετικό τεστ. Το ταξίδι γίνεται παιχνίδι ρουλέτας.
Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι Κινέζοι προτίμησαν να περάσουν τη "Χρυσή Εβδομάδα" μετά την Εθνική Ημέρα της Κίνας την 1η Οκτωβρίου, μια από τις περιόδους αιχμής των ταξιδιών, στον τόπο διαμονής τους. Σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να διακινδυνεύσουν να βρεθούν σε κατάσταση αποκλεισμού.
Κατά τα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας, η αυστηρή πολιτική μηδενικής μόλυνσης από τον κορονοϊό θεωρήθηκε επιτυχής. Αλλά με το πρώτο ξέσπασμα της εύκολα μεταδιδόμενης παραλλαγής όμικρον, αυτό άλλαξε. Η σχεδόν δίμηνη συλλογική απαγόρευση κυκλοφορίας για τα 25 εκατομμύρια κατοίκους της οικονομικής μητρόπολης της Σαγκάης την άνοιξη αποκάλυψε τις οικονομικές, αλλά και κοινωνικές παράπλευρες απώλειες της στρατηγικής μηδενικής ανοχής.
Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες δεν αναμένουν σύντομα απομάκρυνση από τη στρατηγική μηδενικής ανοχής. Όσοι ελπίζουν σε μια γρήγορη χαλάρωση μετά το συνέδριο του κόμματος θα βρεθούν προ μιας "δυσάρεστης έκπληξης", προβλέπει ο Σεχζάντ Κάζι, διευθυντής του αμερικανικού οίκου αναλύσεων China Beige Book.
Υπήρξε θεμελιώδης κριτική στο εσωτερικό του κόμματος, λέει ο Κρίστοφερ Τζόνσον, πρώην εμπειρογνώμονας της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών CIA για την Κίνα, ο οποίος τώρα εργάζεται για διάφορα think tanks. Όμως, σε μια συνεδρίαση στις αρχές Μαΐου, η ανώτατη ηγεσία, η Διαρκής Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου, επιβεβαίωσε την προσέγγιση αυτή.
Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στην Κίνα του Σι Τζινπίνγκ αυτή τη στιγμή είναι γιατί οι αρχές δεν προωθούν μια εκστρατεία ενίσχυσης. Τα ξένα εμβόλια mRNA, όπως αυτό της εταιρείας Biontech με έδρα το Mainz, δεν έχουν ακόμη εγκριθεί στην ηπειρωτική Κίνα.
Οι ελπίδες εναποτίθενται τώρα στα εγχώρια εμβόλια mRNA, όπως το ARCoV, το οποίο έλαβε έγκριση έκτακτης ανάγκης στην Ινδονησία στα τέλη Σεπτεμβρίου. Εάν εμβολιαστεί επίσης σε εθνικό επίπεδο στην Κίνα, μια κρίσιμη μάζα του πληθυσμού θα μπορούσε να έχει ανοσοποιηθεί επαρκώς σε έξι έως εννέα μήνες.
Μέχρι τότε, οι αρχές βασίζονται σε ένα όλο και πιο στενά συνδεδεμένο δίκτυο ψηφιακών ελέγχων και σε μια εθνική στρατηγική δοκιμών, το κόστος της οποίας η ιαπωνική επενδυτική τράπεζα Nomura υπολογίζει σε έως και 1,8% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Στην πρωτεύουσα Πεκίνο, για παράδειγμα, πρέπει να προσκομίζεται ένας πράσινος υγειονομικός κώδικας με αποτέλεσμα PCR τεστ όχι παλαιότερο των τριών ημερών για να αποκτήσει κανείς πρόσβαση σε σούπερ μάρκετ, εστιατόρια, ακόμη και στην οικιακή πολυκατοικία.
Στην πόλη Zhengzhou της κεντρικής Κίνας, οι αρχές προσπάθησαν να αποτρέψουν την επιδρομή των μελανών αποταμιευτών χειραγωγώντας χιλιάδες κωδικούς υγείας, ώστε να μεταπηδήσουν στο κόκκινο. Ενώ οι υπεύθυνοι τιμωρήθηκαν, το παράδειγμα δείχνει πόσο εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σύστημα ως μέσο πολιτικού ελέγχου.
Το Κόμμα μπόρεσε να κυβερνήσει την Κίνα τόσο απεριόριστα μέχρι τώρα, επειδή τήρησε το μέρος της συμφωνίας του με τον κινεζικό λαό. Οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο πλούσιοι, αλλά σε αντάλλαγμα μένουν έξω από την πολιτική. Αυτό το ανεπίσημο κοινωνικό συμβόλαιο φτάνει πλέον στα όριά του. Το γεγονός ότι το κόμμα θυσιάζει την οικονομική ανάπτυξη εμμένοντας στη στρατηγική του μηδενικού ποσοστού είναι το πιο ορατό σημάδι.
Κακόβουλες γλώσσες υποστηρίζουν ακόμη ότι το συνέδριο του κόμματος πραγματοποιείται το συντομότερο δυνατό, ώστε να μην γίνει ακόμη πιο εμφανής η κατάσταση της κινεζικής οικονομίας - και να μην πληγεί η φήμη του Σι ως εκσυγχρονιστή. Τα στοιχεία για την ανάπτυξη του τρίτου τριμήνου θα δημοσιευθούν στις 18 Οκτωβρίου.
Το δεύτερο τρίμηνο, η κινεζική οικονομία ήταν σχεδόν στάσιμη με μίνι ανάπτυξη 0,4%. Το πάγωμα της παγκόσμιας οικονομίας και η μείωση της παγκόσμιας ζήτησης απειλούν τις εξαγωγές ως τον τελευταίο πυλώνα της κινεζικής οικονομίας.
Ο Φόλκερ Στάντσελ, πρώην πρέσβης της Γερμανίας στην Κίνα, πιστεύει ότι ένας από τους κύριους στόχους του Σι θα είναι η καθιέρωση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Ένα συμβόλαιο στο οποίο η υπόσχεση της ευημερίας δεν θα πείθει πλέον τους Κινέζους. Αλλά μάλλον η πίστη στη μεγάλη εικόνα. Μιλάει για μια "ιδεολογικοποίηση της κοινωνίας", η οποία αποτελεί τη βάση της εξουσίας του Κ.Κ.
Η ιδεολογία που ανέπτυξε ο Σι, με αρχές όπως η απόλυτη υπεροχή της ηγεσίας του κόμματος, έχει ήδη συνταγματικό καθεστώς και αποτελεί μέρος της σχολικής διδακτέας ύλης για τα παιδιά από πέρυσι. Και εδώ, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης χρησιμεύει ως προειδοποιητικό παράδειγμα για τον Σι. Η ανάπτυξη παραμένει ένας από τους στόχους του Σι, επειδή η Κίνα υποτίθεται ότι θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ οικονομικά, τεχνολογικά και στη δύναμη να θέτει τους παγκόσμιους κανόνες.
Αλλά το υποτάσσει στην ιδεολογία και στην απαίτηση για έλεγχο - σε μια φάση που το κατά κεφαλήν εισόδημα της Κίνας είναι το ένα τέταρτο των ΗΠΑ και το ένα τρίτο της Ευρώπης. Διότι γνωρίζει ότι τα οικονομικά προβλήματα θα καταστήσουν τα μελλοντικά κέρδη ευημερίας πιο δύσκολα από ό,τι πριν.
Για να συγκαλύψουν τα υπαρξιακά τους προβλήματα, οι προβληματικοί κατασκευαστές ακινήτων της Κίνας καταφεύγουν τώρα σε όλο και πιο ασαφείς μεθόδους. Όπως δείχνουν τα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια εταιρεία στο Χενάν προσέλαβε ερασιτέχνες ηθοποιούς για να προσποιηθούν την πρόοδο της κατασκευής όταν μέλη της τοπικής κυβέρνησης επιθεωρούσαν ένα εργοτάξιο.
Εξοπλισμένοι με κράνη και φτυάρια, οι μεσήλικες άνδρες και γυναίκες λαμβάνουν οδηγίες για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται. "Παίρνετε 50 ανά άτομο, σωστά; Θα σας το στείλω αργότερα", λέει ο προϊστάμενος. Τα 50 ρενμίνμπι ισοδυναμούν με λίγο περισσότερο από επτά ευρώ. Όταν συνειδητοποιεί ότι τον βιντεοσκοπούν, γίνεται βίαιος.
Τον Ιούλιο, διαμαρτυρίες από απογοητευμένους αγοραστές κατοικιών που περίμεναν επί χρόνια την ολοκλήρωση των ήδη πληρωμένων κατοικιών τους είχαν προκαλέσει αναταραχές. Απείλησαν να σταματήσουν τις δόσεις των στεγαστικών τους δανείων. Οι πολιτικοί υποσχέθηκαν λύσεις. Από τότε, τα πράγματα έχουν ησυχάσει. Αλλά όπως δείχνει ο ιστότοπος ανοικτού κώδικα Github "WeNeedHome", ο αριθμός των κατασκευαστικών έργων στα οποία οι αγοραστές συμμετέχουν στην απεργία υποθηκών συνέχισε να αυξάνεται πρόσφατα.
Τα τελευταία χρόνια, εκτιμάται ότι ο κλάδος των ακινήτων έχει συμβάλει άμεσα και έμμεσα στο ένα τρίτο της οικονομικής παραγωγής της Κίνας. Από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, οι μαζικές επενδύσεις σε ακίνητα και υποδομές συγκάλυπταν την αδύναμη ανάπτυξη της κινεζικής πραγματικής οικονομίας.
Ο Ρολαντ Ρόντε της ομοσπονδιακής γερμανικής εταιρείας Gesellschaft für Außenwirtschaft und Standortmarketing (gtai) περιγράφει την κινεζική αγορά ακινήτων ως ένα "τεράστιο σύστημα Ponzi". Για χρόνια, λέει, οι Κινέζοι αγόραζαν διαμερίσματα ως επενδύσεις και συνταξιοδοτικές προβλέψεις και στη συνέχεια τα πωλούσαν με κέρδος μετά από λίγα χρόνια.
Από την αποτυχία του ομίλου ακινήτων Evergrande το 2021, "υπήρξε μια καθοδική πορεία" που ανέπτυξε σημαντική ταχύτητα το 2022, λέει ο Ρόντε. Ο Χονγκ Χάο, επικεφαλής οικονομολόγος του hedge fund Grow Investment Group, αναφέρει κυρίως διαρθρωτικούς λόγους γι' αυτό: Καθώς ο πληθυσμός της Κίνας συρρικνώνεται λόγω των χαμηλών ποσοστών γεννήσεων, η ανάγκη για οικιστικά ακίνητα μειώνεται επίσης. Σε κάθε περίπτωση, το 90% όλων των κινεζικών νοικοκυριών κατέχουν ήδη τουλάχιστον ένα ακίνητο. Αυτό περιορίζει τη μελλοντική ζήτηση.
Κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους, οι επιχειρήσεις με νέα ακίνητα κατέρρευσαν σχεδόν κατά το ήμισυ, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων China Real Estate Information Corp (CRIC). Ο ηγέτης του κόμματος Σι προωθεί τη μετάβαση από τη χρηματοδοτούμενη από το χρέος "πλασματική ανάπτυξη" στην "πραγματική ανάπτυξη", την οποία ζητούν εδώ και καιρό οι οικονομολόγοι. Αλλά αυτή η αλλαγή θα είναι επώδυνη.
Από τα τέλη του 2020, η κρατική ηγεσία έχει αναλάβει μεγαλύτερο έλεγχο του εγχώριου τεχνολογικού τομέα. Η αβεβαιότητα στον άλλοτε σίγουρο κλάδο είναι αισθητή. Αν επισκεφθείτε εταιρείες όπως η Baidu ή η JD.com, είναι ιδιαίτερα πρόθυμες να τονίσουν τη συμβολή τους στην πραγματική οικονομία εδώ και αρκετό καιρό.
Σε μια παρουσίαση, ο διαδικτυακός όμιλος λιανικής πώλησης και εφοδιαστικής JD.com περιγράφει τον εαυτό του ως μια ψηφιακή εταιρεία με χαρακτηριστικά της πραγματικής οικονομίας. Ένας εκπρόσωπος της εταιρείας τονίζει ότι η εταιρεία ενισχύει "τους εταίρους του κλάδου κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού". Αυτό βοηθά ιδιαίτερα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Αυτό είναι σημαντικό για την ανάπτυξη στην Κίνα.
Οι εταιρείες τεχνολογίας πασχίζουν να διατηρήσουν την εικόνα τους επειδή η κρατική ηγεσία επεκτείνει εδώ και δύο χρόνια τον έλεγχό της επί της μέχρι πρότινος de facto ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των εταιρειών τεχνολογίας. Ήδη από τον Νοέμβριο του 2020, έβαλε με σκληρό τρόπο τον γίγαντα του διαδικτύου Alibaba στη θέση του. Λίγο νωρίτερα, ο ιδρυτής της εταιρείας Jack Ma είχε επικρίνει δημοσίως τη "νοοτροπία του ενεχυροδανειστή" των ρυθμιστικών αρχών.
Ως αποτέλεσμα, οι χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές σταμάτησαν την ΑΜΚ της θυγατρικής της Alibaba στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών Ant. Ακολούθησε ένα πρόστιμο ρεκόρ ύψους 2,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη μητρική εταιρεία Alibaba, επειδή φέρεται να καταχράστηκε τη δύναμη του διαδικτυακού λιανοπωλητή στην αγορά.
Στη συνέχεια, τον Ιούλιο του 2021, ο πάροχος υπηρεσιών ταξί Didi τέθηκε υπό τον έλεγχο της κινεζικής ρυθμιστικής αρχής διαδικτύου CAC. Την κατηγόρησαν ότι έθεσε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της Κίνας δημοσιοποιώντας την στις ΗΠΑ. Ακολούθησαν και άλλα χτυπήματα κατά εταιρειών διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών, εταιρειών διαδικτυακής διδασκαλίας και χρηματοπιστωτικών εταιρειών.
Σε συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου τον Απρίλιο, ο Σι ανακοίνωσε ότι η εποπτεία του τεχνολογικού τομέα θα τυποποιηθεί περισσότερο για να στηρίξει την "υγιή ανάπτυξη" των τεχνολογικών εταιρειών. Το Πολιτικό Γραφείο είναι το ανώτατο όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ως αποτέλεσμα, δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν περικοπεί στον τομέα.
Ο αριθμός των νέων προσλήψεων μειώθηκε δραστικά. Αυτό επιδεινώνει την κρίση στην αγορά εργασίας, ιδίως για τους νέους. Η καταστολή του Σι και η κατάληψη της παγκόσμιας εξουσίας έχουν επίσης παραλύσει τους δεσμούς με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη - και αυτό κοστίζει στην ανάπτυξη.
Τον Φεβρουάριο του 2012, ο Σι Τζινπίνγκ, τότε ακόμη αντιπρόεδρος, στέκεται στο ξενοδοχείο Marriott Wardman Park στην Ουάσινγκτον. Καλεσμένος από τον Τζο Μπάιντεν, τότε επίσης αντιπρόεδρο, πραγματοποιεί περιοδεία στις ΗΠΑ με αντιπροσωπεία. Μπροστά στα μέλη του Οικονομικού Συμβουλίου ΗΠΑ-Κίνας, ο Σι λέει από τη σκηνή: "Μόλις ανοίξει, η πόρτα των τοπικών ανταλλαγών και της συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας δεν μπορεί να κλείσει από καμία δύναμη. Αντιθέτως, θα ανοίγει όλο και πιο πολύ". Μεταξύ άλλων, ζητά περισσότερες εξαγωγές τεχνολογίας από τις ΗΠΑ προς την Κίνα.
Το Marriott Wardman Park είναι κλειστό από το 2020. Το ίδιο και οι πόρτες των ανταλλαγών μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ σε κάποιο βαθμό. Οι ΗΠΑ μόλις επέκτειναν τον απαγορευμένο κατάλογο των εξαγωγών τεχνολογίας. Και τέσσερις ημέρες πριν από το συνέδριο του κόμματος στο Πεκίνο, ο Μπάιντεν ρίχνει δημοσίως το γάντι στο Πεκίνο.
Η Κίνα είναι "η μόνη χώρα που έχει την πρόθεση να αλλάξει τη διεθνή τάξη και, ταυτόχρονα, όλο και περισσότερο την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη για να προωθήσει αυτόν τον στόχο", γράφει ο Μπάιντεν σε μια 48σέλιδη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη. Περισσότερο από τη Ρωσία, ο Αμερικανός πρόεδρος ανησυχεί για τις κινήσεις της Κίνας να "επιστρώσει αυταρχικό έλεγχο με μια αναθεωρητική εξωτερική πολιτική".
Οι δύο αντίπαλες μεγάλες δυνάμεις βρίσκονται σε συγκρουσιακή πορεία, λέει ο πολιτικός σύμβουλος Σκοτ Κένεντι. Τόσο στο Πεκίνο όσο και στην Ουάσιγκτον υπάρχει η πεποίθηση ότι αυτό είναι αναπόφευκτο. Η επίσκεψη της Νάνσι Πελόζι, Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, στην Ταϊβάν και η επακόλουθη επίδειξη στρατιωτικής δύναμης ανέδειξαν τον κίνδυνο σύγκρουσης.
To Koμμουνιστικό Κόμμα Κίνας θεωρεί το αυτοδιοικούμενο, δημοκρατικά διοικούμενο νησί μέρος της επικράτειάς του. Και οι ειδικοί της Κίνας είναι σίγουροι: στη λίστα των πολιτικών στόχων του Σι που δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί είναι η "επανένωση" με την Ταϊβάν.
Η κρατική ηγεσία, η οποία γίνεται όλο και πιο επιθετική στην εξωτερική της πολιτική, αναστατώνει όλο και περισσότερο ακόμη και τους άλλοτε καλοπροαίρετους εμπορικούς εταίρους, όπως η Γερμανία. Για πρώτη φορά, η γερμανική κυβέρνηση θέλει να υιοθετήσει μια στρατηγική για την Κίνα που θα ρυθμίζει τις συναλλαγές με το κομμουνιστικό καθεστώς. Ειδικότερα, τα υπουργεία Οικονομικών και Εξωτερικών, υπό την ηγεσία των Πρασίνων, επιμένουν σε μια πιο σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα.
Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς είναι λίγο πιο προσεκτικός, μιλώντας για μια αναγκαία "διαφοροποίηση". Ο Σολτς θα ταξιδέψει πιθανότατα στην Κίνα με επιχειρηματική αντιπροσωπεία τον Νοέμβριο, πριν από τη συνάντηση των ηγετών της G20 στο Μπαλί στα μέσα Νοεμβρίου. Η επιλογή της ημερομηνίας τόσο σύντομα μετά το συνέδριο του κόμματος δεν είναι αδιαμφισβήτητη στο Βερολίνο. Μοιάζει πολύ με "business as usual" στην πολιτική της Γερμανίας για την Κίνα. Υψηλόβαθμοι κύκλοι στο Βερολίνο είναι πεπεισμένοι ότι το Πεκίνο θα είναι πιο επιθετικό πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά στην τρίτη θητεία του Σι από ό,τι πριν.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο εθνικισμός που τροφοδοτείται από το Κ.Κ. χρησιμεύει επίσης για να αποσπάσει την προσοχή από τα αυξανόμενα οικονομικά προβλήματα στο εσωτερικό. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η αυξανόμενη αντιπαράθεση με τη Δύση και η αυξανόμενη αποδέσμευση επιδεινώνουν τα προβλήματα της κινεζικής οικονομίας.
Εν τω μεταξύ, η κρατική ηγεσία γιορτάζει τις επιτυχίες της βιομηχανικής της πολιτικής: στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Σι εξήρε την ανάπτυξη του κινεζικού επιβατικού αεροσκάφους μεσαίων αποστάσεων C919 από την κατασκευάστρια εταιρεία Comac ως ορόσημο για την προσπάθεια της χώρας του για αυτοδιάθεση. Ζήτησε να καταβληθεί επίμονη προσπάθεια για την επίτευξη σημαντικών ανακαλύψεων στις βασικές τεχνολογίες, ώστε να εκπληρωθεί το κινεζικό όνειρο της αναζωογόνησης της Κίνας.
Ωστόσο, με μια πιο προσεκτική εξέταση, το C919 αποδεικνύεται ότι είναι "ένα αμερικανικό αεροπλάνο στο εσωτερικό και ένα κινεζικό αεροπλάνο στο εξωτερικό", σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα της CSIS Kennedy. Η ανάπτυξη του ανταγωνιστή της Airbus και της Boeing είχε καθυστερήσει σημαντικά λόγω των αμερικανικών ελέγχων των εξαγωγών.
Τον Μάιο του 2014, ο αρχηγός του κράτους Σι φωτογραφήθηκε στο πιλοτήριο ενός μοντέλου C919 κατά τη διάρκεια επίσκεψης στον κατασκευαστή. "Κάθισε δύο φορές στην καμπίνα επιβατών για να αισθανθεί πόσο άνετο είναι το κάθισμα", αναφέρει η ιστοσελίδα της εταιρείας.
Ο Κένεντι χαρακτηρίζει τις επιτυχίες, για παράδειγμα στην ηλεκτροκίνηση, "εντυπωσιακές". Αλλά έχουν δαπανηθεί τεράστια χρηματικά ποσά για επιδοτήσεις. Η Κίνα εξακολουθεί να είναι ένας "χοντρός τεχνολογικός δράκος", με άλλα λόγια: παρόλο που η Κίνα είναι καινοτόμος, σπαταλάει ένα εκπληκτικό ποσό πόρων κατά τη διαδικασία. Κατά συνέπεια, η συμβολή των καινοτομιών στην αύξηση της παραγωγικότητας είναι αρκετά περιορισμένη.
Για να μην αναφέρουμε την απόλυτη αυτοδυναμία: "Είναι σαν να περιμένεις τον Γκοντό", λέει ο Kennedy, "δεν πρόκειται να συμβεί". Αυτό ισχύει για όλες τις χώρες, παρεμπιπτόντως: Κανείς δεν μπορεί να καινοτομήσει με επιτυχία μόνος του. Η Κίνα δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτή την οικονομική βαρύτητα.
Ο Σι θεωρείται δεξιοτέχνης του σχολαστικού σχεδιασμού. Ως εκ τούτου, οι ειδικοί της Κίνας δεν αναμένουν απότομες ανατροπές μετά το Συνέδριο του Κόμματος. Η Παγκόσμια Τράπεζα υπολογίζει: Με ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις της αγοράς, το κατά κεφαλήν εισόδημα στη Λαϊκή Δημοκρατία θα μπορούσε να αυξηθεί από 12.556 δολάρια ΗΠΑ σε περισσότερα από 55.000 δολάρια ΗΠΑ μέχρι το 2050, ενώ με περιορισμένες μεταρρυθμίσεις μόνο σε περίπου 33.700 δολάρια. "Είναι πραγματικά έτοιμη η Κίνα να θυσιάσει 22.000 δολάρια κατά κεφαλήν εισόδημα;", διερωτάται ο κ. Wuttke από το Εμπορικό Επιμελητήριο της ΕΕ.
Σε αυτό το σημείο μπαίνει και ο Αμερικανός οικονομολόγος Rogoff. Η Κίνα, εξηγεί, εξακολουθεί να ενεργεί ως ορθολογικός παράγοντας, σε αντίθεση με τη Ρωσία: "Η Λαϊκή Δημοκρατία εξαρτάται από τις μεγάλες αγορές της Δύσης και εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για την παγκόσμια συνεργασία. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας".
Για τον Σι, στα 69 του χρόνια, το πιο σημαντικό πράγμα είναι τώρα να εργαστεί για την πολιτική του κληρονομιά.
Όμως οι συνέπειες της πολιτικής πορείας θα γίνουν αισθητές στο σύνολό τους μόνο την επόμενη δεκαετία. Το αν ο Σι, 69 ετών σήμερα, θα είναι ακόμη επικεφαλής τότε, μένει να το δούμε.
Η Kerry Brown του King's College του Λονδίνου επικρίνει την εξουσία του ΣΙ. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι ο ηγέτης "δεν ακούει πλέον τις συμβουλές".
Κανείς δεν θα μπορέσει να τον συγκρατήσει. "Κανείς δεν θα μπορεί να φρενάρει", λέει ο Μπράουν. Επειδή το κόμμα έχει συνδέσει το καλό και το κακό του με το πρόσωπο του Σι Τζινπίνγκ.