Πώς το Ισραήλ κερδίζει στις επενδύσεις και γίνεται μια παγκόσμια κυβερνοδύναμη

Αποστολή στο Τελ Αβίβ, Κώστας Κετσιετζής 

Τις τελευταίες ημέρες η διεθνής κοινότητας παρακολουθεί τις εξελίξεις γύρω από το πρόγραμμα υποκλοπών "Πήγασος” της ισραηλινής εταιρείας NSO και τις αποκαλύψεις για παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, ακτιβιστών και αντιφρονούντων. 

Η πραγματικότητα είναι όμως, πως ο συγκεκριμένος όμιλος δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά ένα πολύ μικρό κομμάτι μιας βιομηχανίας η οποία αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς στο Ισραήλ, παρουσιάζοντας σημαντικές ευκαιρίες αλλά -όπως φάνηκε και από το παράδειγμα της NSO- προκλήσεις με διεθνείς προεκτάσεις. 

Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά και δείχνουν πως η χώρα έχει καταστεί ως μια από τις παγκόσμιες υπερδυνάμεις στον κλάδο της κυβερνοασφάλειας. Το 2020 οι επενδύσεις σε εταιρείες κυβερνοτεχνολογίας του Ισραήλ ξεπέρασαν τα 2,9 δισ. δολάρια, περισσότερα απ’ οποιονδήποτε άλλο τεχνολογικό κλάδο. Το ποσό ρεκόρ αυτό, ξεπεράστηκε ήδη από το πρώτο μισό του 2021, όπου οι επενδύσεις έφτασαν τα 3,36 δισ. δολάρια. 

Περίπου το 41% των κεφαλαίων που επενδύθηκαν παγκοσμίως στην κυβερνοτεχνολογία το συγκεκριμένο διάστημα κατευθύνθηκαν στο Ισραήλ. Στους πρώτους έξι μήνες του έτους επτά νέες ισραηλινές εταιρείες έγιναν "μονόκεροι”, δηλαδή ξεπέρασαν σε αξία το 1 δισ. δολάρια, ενώ πλέον σχεδόν το ένα τρίτο των "μονόκερων” του κλάδου, είναι ισραηλινές εταιρείες.  Οι εξαγωγές κυβερνοτεχνολογίας από το Ισραήλ, ξεπερνούν πλέον σε αξία τις εξαγωγές αμυντικών συστημάτων. 

Η άμυνα και ο στρατός στο επίκεντρο 

Τι είναι αυτό που οδήγησε στη ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου στο Ισραήλ; Την απάντηση δίνει ο καθηγητής Ισαάκ Μπεν Ίσραελ, επικεφαλής του Διεπιστημονικού Κέντρου Ερευνών Κυβερνοτεχνολογίας (Interdisciplinary Cyber Research Center) στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, στρατηγός εν αποστρατεία και πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Κυβερνοασφάλειας του Ισραήλ.  

"Η ανάγκη δημιουργήθηκε από τις απειλές που έφεραν οι υπολογιστές και η ανάπτυξη του διαδικτύου προς το κράτους Ισραήλ”, σημείωσε ο κ. Μπεν-Ίσραελ στο περιθώριο του συνεδρίου Cyber Week 2021 που διοργανώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο Τελ Αβίβ με την συμμετοχή επαγγελματιών του κλάδου, ακαδημαϊκών και πολιτειακών παραγόντων απ’ όλο τον κόσμο. 

"Οι περισσότερες χώρες στην αρχή ανέπτυσσαν αυτές τις τεχνολογίες μυστικά, αποκλειστικά για χρήση από τις υπηρεσίες ασφαλείας, αλλά σύντομα ανακαλύψαμε ότι οι μέθοδοι αυτοί δεν είναι απλά εργαλεία πληροφοριών αλλά μπορούν να γίνουν και όπλα για κυβερνοεπιθέσεις εναντίων στρατηγικών υποδομών που ελέγχονται από υπολογιστές”, πρόσθεσε ο ίδιος. Έτσι, το Ισραήλ έγινε το 2002 μια από τις πρώτες χώρες που δημιούργησε μια εθνική υπηρεσία για προστασία από κυβερνοεπιθέσεις. 

Ο καθηγητής Μπεν-Ίσραελ θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους στον τομέα της κυβερνοτεχνολογίας και το 2010 του ζητήθηκε από τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου να δημιουργήσει ένα σχέδιο με στόχο να γίνει το Ισραήλ μια από τις κορυφαίες δυνάμεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας. Στο επίκεντρο αυτού του σχεδίου, που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση, ήταν ο πανεπιστημιακός κόσμος αλλά και η δημιουργία ισχυρών σχημάτων συνεργασίας δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με στόχο την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. 

"Ένας βασικός στόχος ήταν να αναπτύξουμε το ανθρώπινο κεφάλαιο. Πρότεινα να ξεκινήσουν προγράμματα κυβερνοτεχνολογίας σε όλα τα πανεπιστήμια αλλά και στα σχολεία”. Όμως σύμφωνα με τον ίδιο, δεν έφτανε αυτό. Έπρεπε να αναπτυχθούν και εταιρείες που θα εξέταζαν και θα ανέπτυσσαν όλες τις καινοτόμες εφαρμογές για την αντιμετώπιση της νέας απειλής, έτσι δόθηκαν κίνητρα για την δημιουργία startup εταιρειών. 

Σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση αλλά και στην ανάπτυξη κουλτούρας δημιουργίας νέων εγχειρημάτων παίζει και ο στρατός. Με την στρατιωτική θητεία στο Ισραήλ να είναι υποχρεωτική για τουλάχιστον τρία χρόνια στην ηλικία των 18 ετών, πολλοί νέοι κάνουν τα πρώτα τους βήματα υπηρετώντας σε ειδικά τμήματα κυβερνοασφάλειας και κυβερνοπολέμου. 

Μπερ Σεβά: Μια κυβερνοπόλη στη μέση της ερήμου 

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Ναφτάλι Μπένετ, στην ομιλία του στο Cyber Week έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη συνεργασία μεταξύ των διάφορων "παικτών” που διαμορφώνουν το οικοσύστημα, η οποία σύμφωνα με τον ίδιο δεν πρέπει να είναι μόνο επίσημη αλλά και καθημερινή. "Είναι αυτό που αποκαλώ η δύναμη του μεσημεριανού”, τόνισε ο κ. Μπένετ, "όταν βάζεις έναν λοχαγό του στρατού, έναν καθηγητή πανεπιστημίου, έναν νέο επιχειρηματία και έναν επενδυτή καθημερινά στο ίδιο τραπέζι, κάτι κάλο θα γίνει”. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της λογικής, είναι το τεχνολογικό πάρκο που δημιουργεί το κράτος του Ισραήλ στη Μπερ Σεβά, μια πόλη περίπου 250.000 κατοίκων στο νότιο μέρος της χώρας, μέσα στην έρημο του Νέγκεβ. H κυβέρνηση του Ισραήλ αποφάσισε ότι η Μπερ Σεβά θα γίνει η πρωτεύουσα της κυβερνοτεχνολογίας και έτσι ξεκίνησε ένα πολυετές πρότζεκτ με βασικό άξονα το Πανεπιστήμιο Ben-Gurion, το οποίο ήταν και το πρώτο στη χώρα που προσέφερε πτυχία και μεταπτυχιακά προγράμματα με ειδίκευση στην κυβερνοτεχνολογία.

Σύντομα ξεκίνησαν οι πρώτες διεθνείς συνεργασίες. H αρχή είχε γίνει από το 2006 με τη Deutsche Telekom η οποία άνοιξε τεχνολογικό εργαστήριο σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο, αλλά μετά το 2010 ακολούθησαν και άλλες μεγάλες εταιρείες όπως οι ΙΒΜ, PayPal, Oracle, και Lockheed Martin, καθώς πέρα από την συγκέντρωση ανθρώπινου δυναμικού, το κράτος του Ισραήλ προσέφερε και ειδικά φορολογικά κίνητρα. 

Το αποτέλεσμα; Πριν από οχτώ χρόνια οι μηχανικοί υπολογιστών και λογισμικού στην πόλη δεν ξεπερνούσαν τους 100. Σήμερα είναι πάνω από 2.000 και αυξάνονται συνεχώς, όλοι συγκεντρωμένοι στα τέσσερα μεγάλα κτίρια του τεχνολογικού πάρκου που δημιουργήθηκε δίπλα ακριβώς από την Πανεπιστημιούπολη του Ben – Gurion. 

Στο μείγμα πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων προστίθενται και οι κρατικοί οργανισμοί. Στο τεχνολογικό πάρκο της πόλης λειτουργεί η ομάδα κρούσης της ειδικής υπηρεσίας κυβερνοασφάλειας του Ισραήλ (Israeli Cyber Emergency Response Team- CERT) , η οποία παρακολουθεί 24 ώρες το 24ώρο τις στρατηγικές υποδομές της χώρας και αντιμετωπίζει τυχόν επιθέσεις. 

Για τον γενικό διευθυντή του Ισραηλινού CERT, Ερέζ Τιντχάρ η συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών και του ιδιωτικού τομέα έχει κομβική σημασία όχι μόνο στην μεταφορά γνώσης και την αξιοποίηση του ταλέντου, αλλά και στην αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων που αυξάνονται συνεχώς. 

"Πολλοί αναλυτές μας είναι φοιτητές στο πανεπιστήμιο. Δουλεύουν μαζί μας για 2-3 χρόνια και μετά πάνε στον ιδιωτικό τομέα ή ανοίγουν τις δικές τους επιχειρήσεις και έτσι δημιουργούμε δεσμούς με όλη τη βιομηχανία, που είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των απειλών”, σημείωσε ο ίδιος κατά την επίσκεψή μας στη Μπερ Σέβα. 

Επόμενο βήμα είναι η μεταφορά του τεχνολογικού κέντρου του ισραηλινών δυνάμεων στρατού στην περιοχή που θα προσθέσει στο δυναμικό της περιοχής δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και στρατιωτικούς που ειδικεύονται στην κυβερνοασφάλεια και τον κυβερνοπόλεμο. 

Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό κομμάτι του παζλ που δημιουργεί το οικοσύστημα της Μπερ Σεβά είναι οι startup εταιρείες, που δημιουργούνται είτε ως τεχνοβλαστοί του Πανεπιστημίου, είτε απευθείας από ιδιώτες. Και σ’ αυτό το κομμάτι η παρουσία του κράτους του Ισραήλ είναι αισθητή. 

Μετά από διαγωνισμό η κυβέρνηση της χώρας επέλεξε και χρηματοδότησε μια ΜΚΟ, την Tech7, για την ανάπτυξη του οικοσυστήματος και τη διασύνδεση των νέων επιχειρηματιών, με στελέχη της αγοράς και επενδυτές, παράλληλα συνεπενδύει με την επιχειρηματική θερμοκοιτίδα Labs/08 στα αρχικά βήματα επιχειρήσεων κυβερνοτεχνολογίας από την περιοχή. 

"Στόχος μας είναι η δημιουργία μιας λεωφόρου καινοτομίας, η οποία θα οδηγήσει όχι μόνο στην οικονομική αλλά και στην κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Νταν Μπλούμπεργκ, αντιπρόεδρος περιφερειακής και βιομηχανικής ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Ben-Gurion. 

Σύμφωνα με τον ίδιο, για το σκοπό αυτό θα πρέπει να συνεργαστούν όλα τα μέρη του οικοσυστήματος: Το πανεπιστήμιο, το ιατρικό κέντρο του πανεπιστημίου, η πόλη, το τεχνολογικό πάρκο, η κυβέρνηση και οι θερμοκοιτίδες επιχειρηματικότητας που λειτουργούν σε σύμπραξη με τον δημόσιο τομέα του Ισραήλ. 

kostaskets@capital.gr