Το παρασκήνιο της αναβολής λήψης νέων μέτρων από την ΕΚΤ, βαθύτατη ανησυχία για ευρώ-δολάριο

Του Γ. Αγγέλη 

Στη δημόσια δήλωση της κας Λαγκάρντ, με την οποία επιβεβαιώνεται ότι η επιβράδυνση της οικονομίας μετά το τρίτο τρίμηνο στην Ευρωζώνη, θα είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που είχε προβλεφθεί, κρύβεται η μισή αλήθεια για το εύρος των προβληματισμών που επικρατούν στο ΔΣ της ΕΚΤ. 

Προβληματισμοί που οδήγησαν στην προαναγγελία επέκτασης της παρέμβασής της τον Δεκέμβριο. 

Η άλλη μισή αλήθεια αφορά τη βαθιά ανησυχία που επικρατεί "οριζόντια” στους κεντρικούς τραπεζίτες για το ευρώ σε συνάρτηση με το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών και τις αντιδράσεις των αγορών σε αυτό. 

Για το πρώτο μίλησε η κα Λαγκάρντ δημόσια μετά τη συνάντηση του ΔΣ, για το δεύτερο μίλησαν αλλά όχι δημόσια οι κεντρικοί τραπεζίτες στη διάρκεια του ΔΣ. 

Χαρακτηριστικό είναι ότι παρά τις εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ "σκληρών” και "χαλαρών” στο ΔΣ της Πέμπτης, υπήρξε συμφωνία για την αναβολή της παρέμβασης μέχρι να διαμορφωθεί μία περισσότερο συγκεκριμένη εκτίμηση για τη διεθνή κυρίως κατάσταση και κυρίως για το τι θα ακολουθήσει την εκλογή του αμερικανού προέδρου την ερχόμενη εβδομάδα στις αγορές συναλλάγματος...
Και ο λόγος είναι απόλυτα συγκεκριμένος. 

Το επόμενο πακέτο παρέμβασης της ΕΚΤ που τυπικά έχει προαγγελθεί για τον Δεκέμβριο, αλλά τίποτα –όπως διευκρίνισε η κα Λαγκάρντ– δεν εμποδίζει το ΔΣ σε έκτακτη απόφασή του να το ενεργοποιήσει ανά πάσα στιγμή εφόσον χρειασθεί, θα είναι σε... ευρώ. 

Και βέβαια η αξία του ευρώ – και του νέου πακέτου – θα μπορεί να "υπολογισθεί” βασικά σε σχέση με το δολάριο και τη συναλλαγματική ισοτιμία των δύο μεγαλύτερων διεθνώς αποθεματικών νομισμάτων, με το δολάριο να έχει το πάνω χέρι.

Η επέμβαση της ΕΚΤ

Οι επικείμενες παρεμβάσεις της ΕΚΤ είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα είναι σε τρία επίπεδα: επέκταση του PEPP σε όγκο και διάρκεια, περαιτέρω μείωση των επιτοκίων (είναι ήδη αρνητικά) και επέκταση της "δανειακής”, στην πραγματικότητα επιδοτούμενης, στήριξης των τραπεζών. 

Το εύρος όμως και η εσωτερική σύνθεση του πακέτου, δεν εξαρτάται μόνο από το επίπεδο επιβράδυνσης της ευρω-οικονομίας στο τέταρτο τρίμηνο του 2020 (και το πρώτο του 2021). Θα εξαρτηθεί και από τη "δύναμη” του ευρώ, η οποία θα καθορίσει τις εξαιρετικά κρίσιμες για την ευρωοικονομία συναλλαγές της στο εξωτερικό εμπόριο και τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου. 

Με άλλα λόγια, το αν θα διαμορφωθούν όροι μεγάλης εισροής ή εκροής κεφαλαίων στην Ευρωζώνη, εξαιτίας της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ – δολαρίου, πράγμα που θα καθορίσει με τη σειρά του το πόσο ευκολότερος ή δυσκολότερος θα είναι ο δημοσιονομικός δανεισμός της ευρωζώνης.      

Για την πορεία της οικονομίας στο τέταρτο τρίμηνο του 2020, τα στοιχεία της ΕΚΤ που ήταν στη διάθεση του ΔΣ την Πέμπτη δεν άφησαν κανένα σημείο αμφιβολίας. Η Ευρωζώνη στο τέταρτο τρίμηνο και με τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες της, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, να είναι σε lockdown τον μήνα Νοέμβριο, βυθίζεται εκ νέου σε ύφεση, της οποίας το μοναδικό εν μέρει άγνωστο στοιχείο είναι το βάθος... Ακόμα και η γερμανική οικονομία το τελευταίο τρίμηνο εκτιμάται – σύμφωνα με την ΕΚΤ – ότι μπορεί να βρεθεί και πάλι με αρνητικό πρόσημο. 

Με άλλα λόγια δεν ήταν αυτό, η ύφεση που υποχρέωσε την ΕΚΤ να αναβάλει τη λήψη άμεσων μέτρων για τον Δεκέμβριο. 

Άλλωστε η ΕΚΤ, όπως και η Fed, από τον Σεπτέμβρη του 2019 κινείται πάντα προληπτικά. 

Ευρω – δολάριο 

Εκείνο που υποχρέωσε την κα Λαγκάρντ να αναβάλει την ανακοίνωση των συγκεκριμένων μέτρων είναι η εξέλιξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο μετά τις προεδρικές εκλογές, που θα πρέπει να συσχετισθεί με την ταχύτητα (για την ακρίβεια τη βραδύτητα) με την οποία θα προχωρήσουν οι διαδικασίες ενεργοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης μέσα στο τελευταίο δίμηνο του 2020.

Σε κάθε περίπτωση το βασικό στοιχείο της επικείμενης παρέμβασης αφορά την εκτίμηση του εύρους του έκτακτου QE, ήτοι του PEPP, το οποίο έχει ήδη αυξηθεί από τα 750 δισ. ευρώ σε 1,35 δισ. ευρώ και σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις το αργότερο μέχρι τον Δεκέμβριο θα έχει αυξηθεί στα 1,85 τρισ. ευρώ. 

Παράλληλα η διάρκειά του αναμένεται ότι θα επεκταθεί από τα τέλη Ιουνίου 2021, στο τέλος Δεκεμβρίου του 2021, ενώ η επανεπένδυση των πόρων του είναι άγνωστο ακόμα μέχρι πότε θα συνεχίζεται, σε συνδυασμό πάντα με τα επιδοτούμενα δάνεια στο τραπεζικό σύστημα. 

Ηδη σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα η ΕΚΤ, ο ισολογισμός της, δηλαδή η τροφοδοσία με ρευστότητα των ευρωοικονομιών, έχει αγγίξει τα 6,8 τρισ. ευρώ περίπου, ήτοι έχει φτάσει το 66% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.   

Η προσθήκη του νέου πακέτου, όποτε και αν αυτό γίνει, είτε εκτάκτως μέσα στον Νοέμβριο, είτε προγραμματισμένα από τον Δεκέμβριο, θα αυξήσει τη στήριξη αυτή σε πάνω από 7 τρισ. ευρώ, επιχειρώντας να διευκολύνει αφενός τα κράτη μέλη να δανείζονται "φθηνά” για να χρηματοδοτήσουν τα δημοσιονομικά προγράμματα, ενισχύοντας ταυτόχρονα με επιδοτούμενα δάνεια τη ρευστότητα των τραπεζών. 

Και αφετέρου να στηρίζει με αγορές τίτλων την για πρώτη φορά χρηματοδότηση των κρατών μελών με ευρωπαϊκό διακρατικό χρέος, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.    

Ενα τέτοιο γιγάντιο και μεσομακροπρόθεσμο πρόγραμμα χρηματοδότησης από την ΕΚΤ, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να βασισθεί σε ασταθείς εκτιμήσεις για την "αξία” του νομίσματος με το οποίο αυτή θα πραγματοποιηθεί. 

Αυτή η κεντρικής σημασίας αβεβαιότητα υποχρέωσε την κα Λαγκάρντ και τους συναδέλφους της να "περιμένουν” τις αμερικάνικες εκλογές και τις αντιδράσεις των αγορών πριν αποφασίσουν το εύρος και τη διάρκεια της επόμενης παρέμβασης. Μιας παρέμβασης σε ένα τόσο ασταθές οικονομικό περιβάλλον, με τις βασικές οικονομίες της ευρωζώνης να βυθίζονται για άλλη μία φορά σε ένα lockdown, προσωρινά μηνιάτικης - αλλά στην πραγματικότητα άγνωστης – διάρκειας και έκτασης...