Η Ουκρανία έχει σχέδιο για τη νίκη - Οι σύμμαχοί της πάλι όχι

Του March Champion

Η Ουκρανία πρόκειται να υποστεί τον πιο σκληρό χειμώνα από την εισβολή της Ρωσίας το 2022. Αυτό δεν αποτελεί πλέον πιθανότητα, αλλά βεβαιότητα, καθώς και οι δύο πλευρές αισθάνονται ότι είναι μπλοκαρισμένες στο πεδίο και επικεντρώνονται στον αεροπορικό πόλεμο μεγάλου βεληνεκούς. Η Ρωσία έχει ένα σχέδιο για τη νίκη και οι Ουκρανοί έχουν ένα για την επιβίωση. Το ερώτημα είναι αν οι σύμμαχοι του Κιέβου έχουν, από την πλευρά τους, κάποιο σχέδιο. Η σύντομη απάντηση είναι όχι, ή τουλάχιστον όχι ακόμα.

Η απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει κυρώσεις στους δύο μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Ρωσίας, τη Rosneft και τη Lukoil, προσέφερε μια αχτίδα ελπίδας - αλλά μόνο αυτό. Δεν είναι σαφές αν ο Τραμπ είναι διατεθειμένος να υπομείνει το κόστος που συνεπάγεται η επιβολή αυτών των κυρώσεων αρκετά σκληρά ή για μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να αλλάξει τους υπολογισμούς του Βλαντίμιρ Πούτιν. Ακόμα χειρότερα, η πολιτική των ΗΠΑ για την Ουκρανία παραμένει αυτοαναιρούμενη, επειδή η κυβέρνηση Τραμπ έχει ταυτόχρονα μεταθέσει όλο το οικονομικό βάρος για τον εξοπλισμό και τη βοήθεια της Ουκρανίας σε μια Ευρώπη με περιορισμένα ταμειακά διαθέσιμα. 

Η Ευρώπη γνωρίζει ότι ο μόνος εφικτός τρόπος για να καλύψει το κενό που άφησε η οικονομική αποχώρηση των ΗΠΑ είναι να αξιοποιήσει 140 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Όμως το Βέλγιο -όπου βρίσκονται τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα- μόλις μπλόκαρε μια συμφωνία από φόβο μήπως επωμιστεί το κόστος των νομικών αντιποίνων- στην καλύτερη περίπτωση, η συζήτηση θα προχωρήσει τον Δεκέμβριο. Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, φαίνεται ότι θα ξεμείνει από μετρητά μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2026.

Αυτή η παραπαίουσα πολιτική βούληση στην Ουάσινγκτον και την Ευρώπη έχει μετατρέψει τους συμμάχους του Κιέβου σε "μαλακό υπογάστριο" του πολέμου. Το τι θα κάνουν στη συνέχεια, ή μάλλον το τι δεν θα κάνουν, είναι αυτό που πιθανότατα θα κρίνει το πώς θα τελειώσει ο πόλεμος, καθώς το σχέδιο επιβίωσης της Ουκρανίας εξαρτάται από το αν θα παραμείνει στη μάχη για όσο χρειαστεί μέχρι το αυξανόμενο κόστος της εισβολής του Πούτιν να πείσει τον Ρώσο ότι δεν έχει την πολυτέλεια να συνεχίσει.

Επισκέφθηκα την Ουκρανία πριν από λίγες εβδομάδες για να εξετάσω σε τι συνίσταται το "μάντρα” της κυβέρνησης "υπεράσπιση, αποκατάσταση, ανάπτυξη" για να βγει ο χειμώνας. Το σκέλος της "υπεράσπισης" καλύπτεται από τις νέες εξελίξεις στις τεχνολογίες αντι-drone, την οχύρωση μεγάλων ηλεκτρικών υποσταθμών και την επιδίωξη περισσότερων αποστολών πυρομαχικών από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Αρκεί να πούμε ότι αυτό δεν είναι αρκετό για να εξουδετερώσει τον αντίκτυπο της δραματικής αύξησης της παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων από τη Ρωσία, η οποία της επιτρέπει να εκτοξεύει συστηματικά βολές έως και 10 φορές μεγαλύτερες από ό,τι τους προηγούμενους χειμώνες. Αυτή η επίθεση έχει ήδη καταστρέψει περίπου το 60% της παραγωγικής ικανότητας φυσικού αερίου της Ουκρανίας, προσθέτοντας περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια στις εισαγωγές αυτόν τον χειμώνα – κι άλλα χρήματα που δεν έχει το Κίεβο. 

Ένα στέλεχος σε μια μεσαίου μεγέθους ιδιωτική εταιρεία ενέργειας μου είπε ότι η ίδια εγκατάσταση που είχαν επισκευάσει πέρυσι, αφού είχε χτυπηθεί από δύο drones, χτυπήθηκε από 17 drones ταυτόχρονα αυτό το καλοκαίρι, προκαλώντας μεγαλύτερες ζημιές. Έτσι, η "αποκατάσταση" θα απαιτήσει επίσης περισσότερο χρόνο και χρηματοδότηση από ό,τι παλαιότερα. Όμως, είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος της ουκρανικής "φόρμουλας”. 

Ο Oleksandr Selyshchev, διευθύνων σύμβουλος για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας της DTEK, του μεγαλύτερου ιδιωτικού επενδυτή ενέργειας της Ουκρανίας, μου έδειξε 70 κύβους (συστήματα) αποθήκευσης μπαταριών ύψους 2,5 μέτρων που η εταιρεία του είχε μόλις εγκαταστήσει κοντά στο Κίεβο. Ήταν μία από τις έξι τέτοιες εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα που είχαν τεθεί σε λειτουργία μόλις λίγες ημέρες πριν, με συνολική δυναμικότητα 200 μεγαβάτ, δηλαδή περίπου το 50% της παραγωγής ενός τυπικού πυρηνικού αντιδραστήρα. Όταν η Ρωσία καταστρέφει μέρος του δικτύου ηλεκτροδότησης, οι μπαταρίες της αμερικανικής Fluence Energy. θα πρέπει να ενεργοποιηθούν μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου για να αποτρέψουν τις ξαφνικές ανισορροπίες στο δίκτυο που προκαλούν μπλακ άουτ. 

Επισκέφθηκα επίσης ένα έργο αιολικού πάρκου της DTEK περίπου δύο ώρες με το αυτοκίνητο από την Οδησσό, στη Νότια Ουκρανία. Η εταιρεία αποφάσισε να επανεκκινήσει την κατασκευή ενός εργοστασίου 500 μεγαβάτ στα μέσα του 2022, μόλις έγινε σαφές ότι η Ρωσία επιτίθεται στις ενεργειακές υποδομές. Αυτό μπορεί να φαίνεται περίεργη επιλογή, δεδομένου ότι η επένδυση ύψους 450 εκατομμυρίων ευρώ θα γινόταν αμέσως στόχος, αλλά αποδεικνύεται ότι η πράσινη ενέργεια ταιριάζει καλύτερα στον πόλεμο: οι ανεμογεννήτριες που εκτείνονται σε δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι πολύ πιο δύσκολο να καταστραφούν από ό,τι ένας μεμονωμένος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα ή φυσικού αερίου.

Παρακολουθούσα την αποσυναρμολόγηση μιας τουρμπίνας, η οποία χτυπήθηκε κατά τη διάρκεια μιας ρωσικής επίθεσης νωρίτερα φέτος. Ένα κατεστραμμένο πτερύγιο μήκους 79 μέτρων, αρκετά παχύ για να σταθεί κανείς μέσα, βρισκόταν δίπλα σε μια διαδρομή πρόσβασης. Η όλη επισκευή διαρκεί μόνο περίπου μια εβδομάδα και τα χτυπήματα είναι σπάνια. "Από τη φύση της, η αιολική ενέργεια είναι πιο ανθεκτική", μου είπε ο Selyshchev. "Φυσικά μπορείς να καταστρέψεις οτιδήποτε, αλλά η αιολική ενέργεια είναι πιο αποκεντρωμένη και έτσι είναι πιο εύκολο να την ασφαλίσεις". Με 19 ανεμογεννήτριες εγκατεστημένες, από τέσσερις που ήταν στην αρχή του πολέμου, ο αιολικός σταθμός Tyligulska παράγει τώρα 114 μεγαβάτ. Οι υπόλοιπες 64 ανεμογεννήτριες της Vestas Wind Systems A/S θα πρέπει να έχουν τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος του 2026, οπότε και η DTEK ελπίζει να έχει ξεκινήσει τις εργασίες για ένα ακόμη αιολικό πάρκο 650 μεγαβάτ. Αυτό θα αντιπροσωπεύει περίπου το 50% του σχεδίου της κυβέρνησης να προσθέσει 2 γιγαβάτ αιολικής ενέργειας στο δίκτυο.

Αυτή είναι η δύναμη που χρειάζεται η Ουκρανία. Η χώρα είχε συνολική παραγωγική ικανότητα 25 γιγαβάτ το 2021, η οποία μειώθηκε λόγω της κατοχής και των καταστροφών σε 17 γιγαβάτ σήμερα, μου είπε ο υπουργός υποδομών Oleksiy Kuleba σε συνέντευξη στο γραφείο του στο Κίεβο. Η χώρα χρειάζεται 15 έως 17 γιγαβάτ για θέρμανση, γεγονός που αφήνει πολύ μικρό περιθώριο. Αλλά ο Kuleba λέει ότι η εμπειρία από προηγούμενες χειμερινές επιθέσεις έχει επίσης δημιουργήσει ανθεκτικότητα στο δίκτυο. Περίπου 1 γιγαβάτ από την εναπομείνασα παραγωγική ικανότητα της Ουκρανίας έχει αποκεντρωθεί σε μικρότερες μονάδες που είναι πιο δύσκολο να στοχοθετηθούν ενώ πολλά καταστήματα, γραφεία και σχολεία σε όλη τη χώρα έχουν αποκτήσει εφεδρικές γεννήτριες. Τους επόμενους μήνες, περίπου 10.000 από αυτά θα γίνουν "κέντρα θερμότητας" στα οποία οι άνθρωποι θα πηγαίνουν τον χειμώνα για να μπορούν να ζεσταθούν.

Θα είναι αυτό αρκετό για να αποτρέψει εκατομμύρια Ουκρανούς να φύγουν προς τη Δύση; Ίσως. Αλλά και μόνο το ενδεχόμενο ενός νέου, πολιτικά αποσταθεροποιητικού κύματος προσφύγων αποτελεί μέρος της εκστρατείας του Πούτιν να χτυπήσει αυτό το μαλακό, συμμαχικό υπογάστριο με την απειλή ενός ευρύτερου πολέμου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εμφανίστηκε στην τηλεόραση με στρατιωτική στολή για τρίτη μόλις φορά από την έναρξη του πολέμου στις 26 Οκτωβρίου, παρακολουθώντας τον αρχηγό του στρατού του Βαλέρι Γκερασίμοφ να αναφέρει τις υποτιθέμενες αδυσώπητες νίκες της Ρωσίας στα πεδία των μαχών και καυχιόταν για την πρόσφατη δοκιμή πυρηνοκίνητου πυραύλου κρουζ με απεριόριστο βεληνεκές, οποίος δεν μπορεί να αναχαιτιστεί.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν το τελευταίο θαυματουργό όπλο του Πούτιν είναι πράγματι ασταμάτητο, όπως είναι αμφίβολο αν θα διακινδύνευε πυρηνικό πόλεμο. Παράλληλα, όσο σκληρή και αν είναι σίγουρα η κατάσταση για τα ουκρανικά στρατεύματα, η Ρωσία έχει καταλάβει λιγότερο από το 1% του εδάφους της Ουκρανίας με τεράστιο κόστος από τότε που σταμάτησε την τελευταία επιτυχημένη αντεπίθεση του Κιέβου τον Νοέμβριο του 2022. Και, όπως έχει επισημάνει η πρώην επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας Αλεξάνδρα Προκοπένκο, ο Πούτιν αντιμετωπίζει τις δικές του αναδυόμενες πιέσεις στο εσωτερικό. 

Παρόλα αυτά, οι προπαγανδιστικοί ισχυρισμοί του Γκερασίμοφ περί περικύκλωσης και επικείμενης κατάρρευσης των ουκρανικών δυνάμεων κατά μήκος του μετώπου μπορεί να αποδειχθούν αυτοεκπληρούμενες προφητείες, εάν οι σύμμαχοι αποτύχουν να παράσχουν το μερίδιό τους αυτόν τον χειμώνα. 

Το μήνυμα του Πούτιν προς τη Δύση είναι σαφές: Η Ουκρανία θα χάσει ούτως ή άλλως και είμαστε έτοιμοι για τον απόλυτο πόλεμο αν κάποιος μπλεχτεί στο δρόμο μας - εσείς είστε; Το συμπέρασμα στο οποίο πρέπει να καταλήξουν οι ηγέτες σε ΗΠΑ και Ευρώπη θα πρέπει να είναι εξίσου σαφές: Ό,τι κι αν πρόκειται να κάνουν, πρέπει να το κάνουν αποφασιστικά και τώρα.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου