Τρίτη, 17-Ιουν-2025 07:30
Ο Λουκανσένκο εφαρμόζει μοντέλο ΕΣΣΔ στην οικονομία της Λευκορωσίας

Της Olga Loiko
Παραδοσιακά, το κύριο εμπόδιο για βαθύτερη ενοποίηση μεταξύ Ρωσίας και Λευκορωσίας ήταν οι φόβοι του Αλεξάντερ Λουκασένκο ότι θα έχανε τον έλεγχο της χώρας του. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι διαφορές εντάθηκαν λόγω της οικονομικής πολιτικής. Η Ρωσία, παρά τον πόλεμο, διατήρησε μηχανισμούς αγοράς, ενώ η Λευκορωσία επιστρέφει σταδιακά σε ένα κεντρικά ελεγχόμενο σύστημα, παρόμοιο με τη σοβιετική εποχή.
Η Λευκορωσία, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, υιοθέτησε μια "κοινωνικά προσανατολισμένη" οικονομία με κατευθυνόμενη πίστωση και επιδοτήσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του 2010, προσπάθησε να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις, όπως η δημιουργία μιας τράπεζας ανάπτυξης για τη διαχείριση κακών δανείων. Ωστόσο, οι κυρώσεις λόγω της καταστολής των διαδηλώσεων του 2020 και της στήριξης στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία (2022) ανάγκασαν τη χώρα να εγκαταλείψει τις αγορές και να επιστρέψει σε κρατικούς ελέγχους.
Το 2022, η Λευκορωσία εισήγαγε έλεγχο τιμών για εκατοντάδες προϊόντα, ενώ η Ρωσία αντιμετώπισε τον πληθωρισμό με αύξηση των επιτοκίων. Οι λευκορωσικές αρχές αγνόησαν τις προειδοποιήσεις για ελλείψεις, αλλά το 2025 οι πατάτες σχεδόν εξαφανίστηκαν από τα ράφια, καθώς οι ρυθμισμένες τιμές (0,30-0,50 $/kg) τις καθιστούσαν ασύμφορες για τους παραγωγούς. Ταυτόχρονα, η Λευκορωσία εξήγαγε 200.000 τόνους πατάτας στη Ρωσία, όπου οι τιμές ήταν υψηλότερες (1 $/kg) λόγω ελεύθερης αγοράς.
Στον τραπεζικό τομέα, οι κυρώσεις οδήγησαν σε αυστηρότερο κρατικό έλεγχο. Το 2025, οι τράπεζες διατάχθηκαν να αυξήσουν την επενδυτική πίστωση κατά 16% και να περιορίσουν την καταναλωτική. Ο Λουκασένκο διόρισε τον πρώην πρωθυπουργό Ρομάν Γκολοβτσένκο στη θέση του προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας, υπογραμμίζοντας ότι οι τράπεζες πρέπει να υπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα. Ακόμη και οι ρωσικές τράπεζες (Sberbank, VTB, κ.ά.) — που ελέγχουν το 1/3 του λευκορωσικού τραπεζικού συστήματος — υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν τους νέους κανόνες, με κίνδυνο ζημιών λόγω χαμηλών κερδών.
Οι επιπτώσεις ήταν άμεσες: τα επιτόκια δανείων και καταθέσεων αυξήθηκαν, αλλά το spread μειώθηκε σε 1,1% (από 4,2% το 2023), μειώνοντας τα κέρδη των τραπεζών. Επιπλέον, η ποιότητα των υποχρεωτικών επενδυτικών δανείων αμφισβητείται, καθώς πολλά εκδίδονται χωρίς εμπορική λογική. Αυτή η πολιτική κάνει τη Λευκορωσία ολοένα και λιγότερο ελκυστική για ρωσικές επενδύσεις, καθώς οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να ελέγξουν τις τιμές ή την παραγωγή τους.
Συνολικά, ενώ η Ρωσία διατηρεί μια (αν και πολεμοποιημένη) οικονομία αγοράς, η Λευκορωσία κινείται προς ένα αυταρχικό, κεντρικά ελεγχόμενο μοντέλο. Αυτό δημιουργεί τριβές μεταξύ των δύο συμμάχων, καθώς οι οικονομικές τους στρατηγικές αποκλίνουν ραγδαία. Η Ρωσία μπορεί να επωφεληθεί από φθηνά λευκορωσικά αγαθά, αλλά οι ρωσικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον με αυθαίρετους ελέγχους και απρόβλεπτες απαιτήσεις.
Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.
Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου