Οι κρίσιμες επιλογές της Ευρώπης: Διασφάλιση της Ουκρανίας χωρίς Τραμπ

Της Rym Momtaz

Δεν υπάρχουν πολλά περισσότερα που θα μπορούσε να κάνει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η κυβέρνησή του για να δείξουν ότι οι στόχοι τους στην Ουκρανία διαφέρουν ριζικά από αυτούς της Ευρώπης. Κι όμως, οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να αρνούνται να το δουν.

Για να το πούμε απλά: Για τον Τραμπ, η Ουκρανία δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα κράτος-ανάχωμα ανάμεσα στις σφαίρες επιρροής δύο μεγάλων δυνάμεων — των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, παρά την άθλια οικονομία και το συμβατικό στρατό της τελευταίας.

Ο στρατηγικός στόχος του Τραμπ είναι να κανονικοποιήσει τις σχέσεις με τη Μόσχα μέσω της αντίστροφης τριγωνικοποίησης, πιστεύοντας ότι μπορεί να την απομακρύνει από την Κίνα. Η κυριαρχία ή η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας δεν είναι θέματα για τα οποία ο Τραμπ είναι διατεθειμένος να ξοδέψει πολιτικό κεφάλαιο.

Η πιο σαφής απόδειξη αυτού είναι η συγκέντρωση της αμερικανικής πίεσης αποκλειστικά στην Ουκρανία, μέσω των παραινέσεων  για παραίτηση του Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι — ένας από τους αρχικούς πολεμικούς στόχους του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν — και της αναστολής της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας. Εν τω μεταξύ, αυτή η αμερικανική κυβέρνηση έχει εμπλακεί σε συνομιλίες με τη Ρωσία για κανονικοποίηση και δεν έχει ασκήσει καμία πίεση στη Μόσχα, παρόλο που ο πόλεμος θα τελείωνε αμέσως αν ο Πούτιν αποσύρονταν από την Ουκρανία.

Αυτή είναι μια θεμελιώδης ρήξη ανάμεσα στις στρατηγικές απειλές που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκοί σύμμαχοί τους, οι οποίοι θεωρούν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μια "υπαρξιακή απειλή".

Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν αυτή την ριζική αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική με τολμηρές ενέργειες για να προστατέψουν την ασφάλειά τους και να αποφύγουν μια πρόωρη εκεχειρία στην Ουκρανία που θα ενίσχυε τη Ρωσία. Ο κατάλληλος χρόνος για να παρουσιάσουν ένα σχέδιο στην κυβέρνηση Τραμπ ήταν ανάμεσα στις εκλογές του τον Νοέμβριο του 2024 και την ορκωμοσία του τον Ιανουάριο του 2025.

Αν οι Ευρωπαίοι πραγματικά θέλουν να γίνουν πρωταγωνιστές της δικής τους ασφάλειας, πρέπει τώρα να δημιουργήσουν γεγονότα στο έδαφος που ο Τραμπ και ο Πούτιν δεν μπορούν να αγνοήσουν. Δύο προτεραιότητες προκύπτουν: η ενίσχυση της στρατιωτικής βοήθειας για να αντισταθμιστεί όσο το δυνατόν περισσότερο η αναστολή της αμερικανικής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων άμεσων αγορών από την ουκρανική αμυντική βιομηχανία και, αν ο Ζελένσκι αναγκαστεί να παραιτηθεί, η διασφάλιση ότι η Ρωσία δεν μπορεί να παρεμβαίνει ή να χειραγωγήσει τις ουκρανικές εκλογές που θα ακολουθήσουν την παραίτησή του.

Για να πετύχουν, οι Ευρωπαίοι πρέπει να κάνουν τρεις άμεσες κρίσιμες επιλογές που κινδυνεύουν να τους διαιρέσουν περαιτέρω.

Πρώτα απ’ όλα, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν πλέον να υποκρίνονται ότι στοχεύουν σε μια αξιόπιστη στρατηγική "άμυνας μέχρι ακραίων ορίων" για την Ουκρανία — δηλαδή, να την εξοπλίσουν πλήρως — χωρίς να προχωρήσουν στην κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στις χώρες τους και στη χρηματοδότηση του πολέμου μέσω αυτών. Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, τα υψηλά ενεργειακά κόστη και οι οικονομικές πιέσεις λόγω των κοινωνικών τους συστημάτων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για εναλλακτικές λύσεις. Η κατάσταση έχει γίνει ακόμα πιο επείγουσα μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να διακόψει άμεσα τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο.

Οι πιθανές αρνητικές συνέπειες στις ευρωπαϊκές οικονομίες είναι πραγματικές, αλλά αυτή πρέπει να είναι μια τιμή που οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν αν πραγματικά αισθάνονται ότι η ασφάλειά τους απειλείται. Αυτό είναι το είδος της στρατηγικής δέσμευσης που θα τραβήξει την προσοχή των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι πρέπει να επιλύσουν την αυξανόμενη ένταση στις τάξεις τους ανάμεσα σε εκείνους που θέλουν να προτεραιοποιήσουν την ενίσχυση της άμυνας στις χώρες πρώτης γραμμής της ΕΕ και εκείνους που υποστηρίζουν την ανάπτυξη μιας μικρής δύναμης καθησύχασης σε κρίσιμες τοποθεσίες στην Ουκρανία, η οποία μπορεί τελικά να αποκλειστεί από την αμερικανική κυβέρνηση ή να αποτύχει να αποτρέψει μια νέα ρωσική επιθετικότητα.

Δύο άβολες υποθέσεις υποστηρίζουν αυτή την επιλογή. Η μία είναι ότι η αμερικανική εγγύηση ασφάλειας, ακόμα και για τις χώρες του ΝΑΤΟ, δεν είναι πλέον αυτόματη. Η δεύτερη είναι ότι, δεδομένων των περιορισμένων στρατιωτικών τους μέσων, οι Ευρωπαίοι ίσως χρειαστεί να θυσιάσουν την Ουκρανία για να διασφαλίσουν την ασφάλειά τους.

Οι ασεβείς και απορριπτικές δηλώσεις του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι ντι Βανς για μια ευρωπαϊκή δύναμη καθησύχασης στην Ουκρανία υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Βρετανίας σε μια συνέντευξη στο Fox News τη Δευτέρα είναι το τελευταίο σήμα ότι πιθανότατα δεν θα υπάρξει ισχυρή αμερικανική υποστήριξη για μια τέτοια δύναμη. Το καλύτερο — αλλά απίθανο — σενάριο που μπορούν να ελπίζουν οι Ευρωπαίοι είναι κάποια αμερικανική λογιστική και υποστήριξη σε πληροφορίες, παρακολούθηση και αναγνώριση, αλλά όχι την αεράμυνα και την αεροπορική κάλυψη που θέλουν τόσο η Γαλλία όσο και η Βρετανία. Αυτά θα απαιτούσαν να βάλουν αμερικανικά στρατεύματα σε κίνδυνο — κάτι που κανένας Ρεπουμπλικάνος δεν είναι διατεθειμένος να υποστηρίξει σε αυτό το στάδιο.

Οι Ευρωπαίοι φαίνεται να προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι η κάποτε αόριστη και ασαφής συμφωνία για τα σπάνια μέταλλα που υποτίθεται ότι θα υπογράψουν οι ΗΠΑ και η Ουκρανία αποτελεί εγγυήσεις ασφάλειας των ΗΠΑ με άλλο όνομα. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί μια θανατηφόρα παρανόηση, όχι μόνο με βάση το αποτυχημένο προηγούμενο της συμφωνίας του Τραμπ για τα σπάνια μέταλλα στο Αφγανιστάν το 2017. Μέχρι να εφαρμοστεί η συμφωνία, η Ουκρανία μπορεί να βρίσκεται υπό την ηγεσία κάποιου πιο υποτακτικού στη Μόσχα και λιγότερο αγκυροβολημένου στο ευρωπαϊκό στρατόπεδο, αν ο Τραμπ πετύχει να αναγκάσει τον Ζελένσκι να παραιτηθεί και να διεξαγάγει εκλογές. Ακόμα και πριν από αυτό το σενάριο, ο Πούτιν ήδη εργάζεται για να υπονομεύσει τη συμφωνία προσφέροντας πρόσβαση σε σπάνια μέταλλα στα ουκρανικά εδάφη που η Ρωσία κατέχει παράνομα.

Τέλος, οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν μια ελαφρώς μακροπρόθεσμη επιλογή. Πρέπει να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν να εμβαθύνουν την στρατιωτική τους εξάρτηση από τις ΗΠΑ μέσω αυξημένων αγορών αμερικανικών όπλων ή αν θα ανταποκριθούν στην υπόσχεση του Αμερικανού Υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ να "εξασφαλίσουν στην Ευρώπη να αναλάβει την ευθύνη για την ασφάλειά της" με μαζικές επενδύσεις σε ευρωπαϊκά όπλα, όπου αυτό είναι δυνατό. Η ενδυνάμωση δεν μπορεί να βασίζεται στην εξάρτηση.

Οι Ευρωπαίοι μέχρι στιγμής δεν έχουν δείξει τη στρατηγική ηγεσία που χρειάζεται για να κάνουν τέτοιες επιλογές που θα επαναπροσδιορίσουν μέρος των όρων της ασφάλειας της ηπείρου. Αλλά τίποτα από αυτά δεν είναι ανέφικτο για μια ομάδα χωρών — την ΕΕ, συν τη Βρετανία και τη Νορβηγία — που αποτελούν πάνω από το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Ακόμα και αν οι Ευρωπαίοι καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι χωρίς αμερικανική αεροπορική κάλυψη δεν μπορούν να προσφέρουν αξιόπιστες εγγυήσεις ασφάλειας στην Ουκρανία με την ανάπτυξη δικών τους στρατευμάτων, μπορούν ακόμα να βοηθήσουν τη χώρα ενώ αποκομίζουν ένα μέρισμα ασφάλειας.

Με την εντατικοποίηση της υποστήριξης στον κυβερνοχώρο και τις υβριδικές επιθέσεις, τη δημιουργία κοινού αμυντικών επιχειρήσεων μεταξύ ευρωπαϊκών και ουκρανικών εταιρειών στην Ουκρανία, τη διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων στην Ουκρανία και τη συγκέντρωση δυνατοτήτων είτε στην Ουκρανία είτε στα σύνορα της ΕΕ με την Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι μπορούν να δημιουργήσουν ένα δεύτερο καλύτερο σενάριο.

Αυτό θα τους επέτρεπε επίσης να επωφεληθούν από τη μάχιμη εμπειρία του ουκρανικού στρατού και τις καινοτομίες που έχει αναπτύξει η ουκρανική αμυντική βιομηχανία κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου