Ο "επαναστάτης" Όρμπαν που θέλει να γίνει παγκόσμιος "παίκτης"

Της Zsuzsanna Szelényi

Από την αρχή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν διακόπτει συστηματικά τη λήψη αποφάσεων στην Ευρώπη. Οι απρόβλεπτες θέσεις του σε γεωπολιτικά ζητήματα και τα συγκρουσιακά σχόλιά του έχουν γίνει πλέον σημείο αναφοράς των ενεργειών του.

Η πρόσφατη συνέντευξή του, που δόθηκε το πρωί της άτυπης συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 7ης Νοεμβρίου, μπορεί να δώσει κάποιες πληροφορίες για τις πραγματικές φιλοδοξίες και τη μελλοντική του συμπεριφορά. Δήλωσε ότι η Ουγγαρία αντιστάθηκε επιτυχώς στον δικαστικό ακτιβισμό από τις Βρυξέλλες επειδή είναι πάντα έτοιμη να επαναστατήσει ενάντια στις παρεμβάσεις σε εθνικές ενέργειες. Κάλεσε σε εξέγερση ενάντια στους "νόμους και τις δικαστικές αποφάσεις που ισχύουν αυτή τη στιγμή". Αυτή η καταγγελία σχετίζεται με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο επέβαλε πρόστιμο 200 εκατομμυρίων ευρώ (213 εκατομμύρια δολάρια) και πρόσθετες ημερήσιες κυρώσεις ύψους 1 εκατομμυρίου ευρώ (1,1 εκατομμύρια δολάρια) στην Ουγγαρία για τη μη συμμόρφωσή της με τους κανόνες της ΕΕ για το άσυλο.

Το να γίνει ένας μετασχηματιστικός παράγοντας στη διεθνή σκηνή και να διαμορφώσει το μέλλον της ΕΕ ήταν πάντα ο πολιτικός στόχος του Όρμπαν. Αυτή η προσέγγιση εμφανίστηκε το 2010, με την επιδίωξή του για ένα "Άνοιγμα στην Ανατολή"—μια πολιτική που στοχεύει στην οικονομική διαφοροποίηση, μεταξύ άλλων μέσω της αύξησης των επιχειρηματικών και φιλικότερων πολιτικών σχέσεων με τη Ρωσία, την Τουρκία και την Κίνα. Η φιλοδοξία του Όρμπαν είναι να ωθήσει την Ουγγαρία, μια μικρή χώρα της Ανατολικής Ευρώπης στην περιφέρεια της διατλαντικής συνεργασίας, στην καρδιά της ευρωπαϊκής —ακόμη και παγκόσμιας— λήψης αποφάσεων. Αυτή η ατζέντα εξωτερικής πολιτικής είναι ένα ουσιαστικό μέρος του εθνικιστικού, ανελεύθερου, λαϊκιστικού καθεστώτος του.

Στο ΝΑΤΟ, η φιλοδοξία του Όρμπαν είναι να ενισχύσει τις επιχειρηματικές συμφωνίες και να ακουστεί. Εντός της ΕΕ, θέλει να διαμορφώσει το μέλλον του οργανισμού και να τον κάνει να παρέχει τη μέγιστη θεσμική και οικονομική υποστήριξη για την οικονομική πρόοδο της Ουγγαρίας, ενώ αποδέχεται την ανελεύθερη κυριαρχία του. Για αυτό, είναι απαραίτητο να αποδυναμωθεί η ιδεολογική συναίνεση και οι πολιτικές αρμοδιότητες του μπλοκ.

Από την κατάκτηση της συνταγματικής εξουσίας το 2010, υιοθέτησε μια συγκρουσιακή στάση εντός της ΕΕ για να απωθήσει την κριτική για τη συστημική δημοκρατική οπισθοδρόμηση και τον αυξανόμενο αυταρχισμό της χώρας του. Μέχρι το 2020, ωστόσο, έπαιζε με τους όρους της ΕΕ. Η στάση εξέγερσης, η οποία υπονομεύει ανοιχτά την ικανότητα του μπλοκ να ενεργεί με ενότητα, είναι νέα. Σκοπός είναι τόσο να πιέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποδεσμεύσει ορισμένα από τα παγωμένα κονδύλια της ΕΕ στην ουγγρική κυβέρνηση και να αποδείξει ότι καμία σημαντική απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς αυτόν.

Για πάρα πολύ καιρό, οι ηγέτες της ΕΕ δεν απάντησαν αρκετά αποφασιστικά. Πρόσφατα, ωστόσο, εφάρμοσαν όρους στα κεφάλαια ανάκαμψης της Ουγγαρίας μετά την COVID-19 και προσπάθησαν να απομονώσουν πολιτικά τον Όρμπαν. Ως εκ τούτου, ο Ούγγρος πρωθυπουργός χρειαζόταν πολύ τον Ντόναλντ Τραμπ για να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Επενδύοντας εκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικές εταιρείες λόμπι και δεξιές δεξαμενές σκέψης, οι άνθρωποι του Όρμπαν είχαν καλή θέση με διάφορους Ρεπουμπλικανικούς θεσμούς που μπορεί να διαμορφώσουν τη χάραξη πολιτικής της επόμενης κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Ενθαρρυμένος από τη νίκη του Τραμπ, ο Όρμπαν είχε την πολυτέλεια να ενεργεί σαν συνεργάσιμος οικοδεσπότης των Ευρωπαίων συμπολιτών του την περασμένη εβδομάδα. Σε αντίθεση με τη μαχητική στάση του σε προηγούμενες συναντήσεις, στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας και στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που ακολούθησε, ο Όρμπαν εμφανίστηκε μετριοπαθής και συγκρατημένος. Φυσικά, όλα αυτά είναι προπέτασμα καπνού για να διατηρήσει την πρόσβασή του σε κεφάλαια—ένα παιχνίδι εξαπατήσεων στο οποίο έχουν επιδοθεί και οι άλλοι ηγέτες της ΕΕ στον Όρμπαν, από αδυναμία και από την πεποίθηση ότι είναι καλύτερο να διατηρηθεί έστω και μια επιφανειακή ενότητα.

Πίσω από κλειστές πόρτες, η αρμονία ήταν λιγότερο πειστική. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο Όρμπαν ζήτησε άμεση κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι τόνισε ότι κανείς δεν μπορεί να περιμένει από τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν γενναιοδωρία και υποστήριξε ότι η ειρήνη δεν μπορεί να αγοραστεί με αδυναμία.

Τα σχόλια του Ζελένσκι απευθύνονταν τόσο στον Όρμπαν όσο και στον Ντόναλντ Τραμπ. Με τον τελευταίο να έχει εκλεγεί ως ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, η συνεχιζόμενη υποστήριξη προς την Ουκρανία είναι αβέβαιη. Ο Τραμπ μπορεί να θέλει την ειρήνη στην Ευρώπη για να εστιάσει την προσοχή του σε άλλες γεωπολιτικές συγκρούσεις, με τίμημα το μέλλον της Ουκρανίας και την ασφάλεια της Ευρώπης. Σε αυτή την εξαιρετικά ευαίσθητη κατάσταση, ο Όρμπαν θα μπορούσε να γίνει βασικός συνομιλητής. Έχει τοποθετηθεί ως "οικοδόμος της ειρήνης" από την αρχή του πολέμου και τώρα θέλει να καρπωθεί τους καρπούς της ριψοκίνδυνης και αμφιλεγόμενης στρατηγικής του.

Η ευκαιρία να παίξει αυτόν τον ρόλο, όσο συμβολικός κι αν είναι, είναι ένα από τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει ο Όρμπαν από μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ. Αλλά η σχέση ΗΠΑ-Ουγγαρίας δεν είναι χωρίς προκλήσεις, ακόμη και με την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Ως μέλος της ενιαίας αγοράς, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας δεν μπορεί να παίξει ένα ατομικό παιχνίδι με τις Ηνωμένες Πολιτείες εάν προκύψει μια πιθανή εμπορική διαμάχη μεταξύ Ουάσιγκτον και Βρυξελλών. Επίσης, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η επερχόμενη κυβέρνηση των Ρεπουμπλικανών θα είναι απόλυτα φιλική με τον Όρμπαν. Τα λόγια του Ρεπουμπλικανού ηγέτη της Γερουσίας των ΗΠΑ, Μιτς ΜακΚόνελ, θα πρέπει να προειδοποιήσουν για οποιαδήποτε εγγύηση εμβάθυνσης των συνεργασιών: "Όταν η κινεζική κρατική επιχείρηση είπε άλμα, οι Ούγγροι αξιωματούχοι ρώτησαν πόσο ψηλά;"

Ο Όρμπαν θα συνεχίσει το ακριβό λόμπι για να παραμείνει στον ορίζοντα του Τραμπ. Εάν τα συναλλακτικά ένστικτα του Τραμπ επικρατήσουν στη διαχείριση παγκόσμιων συγκρούσεων, ο Όρμπαν μπορεί να κερδίσει από αυτό. Ωστόσο, ενώ ο Όρμπαν μπορεί να είναι ισχυρός, η Ουγγαρία είναι μικρή, βαθιά ενσωματωμένη στην ΕΕ και στους λαούς της αρέσει να είναι Ευρωπαίοι. Η πρόοδος και η επιτυχία της χώρας εξαρτάται πολύ περισσότερο από την επιτυχία της ΕΕ παρά οτιδήποτε άλλο.

Επιπλέον, ο Όρμπαν αποδυναμώνεται. Παρά το γεγονός ότι είναι το μεγαλύτερο πολιτικό μπλοκ στην Ουγγαρία, το κόμμα του χάνει την υποστήριξη. Ο Όρμπαν δεν είναι πλέον ο πιο δημοφιλής πολιτικός και δεν είναι άθικτος. Η νίκη του Τραμπ δεν θα κρύψει τα βαθύτερα προβλήματα στην οικονομία και την κοινωνία της Ουγγαρίας.

Εν τω μεταξύ, οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ουγγαρίας πρέπει να προετοιμαστούν για περαιτέρω προκλήσεις και να σκεφτούν γενναία, στρατηγικά και δημιουργικά πώς να διαχειριστούν έναν διαταράκτη. Ο Όρμπαν, όπως προειδοποίησε ο ίδιος, έχει κάτι στο μανίκι του για να εκπλήξει τους συμμάχους του — και το διακύβευμα είναι μεγάλο.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου