Η Ρωσία του Πούτιν θα συνεχίσει να επιδιώκει την πυρηνική κλιμάκωση

Του Maxim Starchak

Για πολλές δεκαετίες, η διεθνής ασφάλεια εξαρτάται από τον διάλογο μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον για το θέμα του ελέγχου των πυρηνικών όπλων. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, αυτός ο διάλογος έχει σχεδόν σταματήσει εντελώς και oι εκβιασμοί για χρήση πυρηνικών έχει αυξηθεί. Στη Ρωσία, υπήρξαν εκκλήσεις για πυρηνικά πλήγματα στην Ευρώπη και για "επιδεικτική πυρηνική έκρηξη". Τον Μάιο, η Ρωσία πραγματοποίησε τακτικές πυρηνικές ασκήσεις ως απάντηση στη λεγόμενη "άμεση υποστήριξη της Δύσης σε τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον της Ρωσίας". Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν απειλήσει ακόμη και να χρησιμοποιήσουν στρατηγικά πυρηνικά όπλα κατά της Δύσης.

Η Μόσχα απορρίπτει την πρόταση της Ουάσιγκτον για επανέναρξη των συνομιλιών για τον έλεγχο των όπλων. Κατέστησε σαφές ότι αυτό δεν αποτελεί προτεραιότητα και ότι θα συνεχίσει να σπάει τα ταμπού μέχρι να ικανοποιηθούν τα αιτήματά της σε άλλους τομείς. Με άλλα λόγια, η Ρωσία εκμεταλλεύεται την επιθυμία των ΗΠΑ για έλεγχο των όπλων.

Οι πυρηνικές απειλές έχουν γίνει ρουτίνα για το Κρεμλίνο. Κάθε φορά που το Κίεβο εφοδιάζεται με νέα όπλα, του δίνεται άδεια να χρησιμοποιήσει δυτικά όπλα για να χτυπήσει ρωσικό έδαφος ή επιτίθεται στα συστήματα προειδοποίησης πυραύλων της Ρωσίας, η Μόσχα καταφεύγει σε πυρηνικές απειλές. Αγνοώντας τα όρια που έχει θέσει η Ουάσιγκτον στην υποστήριξή της προς την Ουκρανία, το Κρεμλίνο κάνει ό,τι μπορεί για να δείξει ότι δεν ενδιαφέρεται για τη διατήρηση του ελέγχου των εξοπλισμών.

Πράγματι, η Ρωσία προσπαθεί εδώ και χρόνια να εκφοβίσει τη Δύση με πυρηνικά όπλα. Το 2018, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσπάθησε να θολώσει τα νερά ανακοινώνοντας την ανάπτυξη όπλων που δεν καλύπτονται από τη Συνθήκη για τη μείωση των στρατηγικών όπλων (START III), συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού πυραύλου μεγάλου βεληνεκούς Burevestnik και της σούπερ τορπίλης Poseidon. . Μαζί με τις συζητήσεις για τον εκσυγχρονισμό της πυρηνικής τριάδας της, όλα αυτά είχαν σκοπό να υπογραμμίσουν το στρατηγικό πλεονέκτημα της Ρωσίας, να εντυπωσιάσουν το κατεστημένο των ΗΠΑ και να κάνουν την Ουάσιγκτον πιο ευέλικτη σε άλλα ζητήματα.

Ο Πούτιν έχει απορρίψει τις προτάσεις των ΗΠΑ για συνομιλίες για τον έλεγχο των όπλων ως "δημαγωγία" και προφανώς αναμένει από τη Δύση να αποδεχθεί το τελεσίγραφο της Ρωσίας που δόθηκε εν όψει της πλήρους κλίμακας εισβολής στην Ουκρανία. "Χρειαζόμαστε εγγυήσεις. Και οι εγγυήσεις θα πρέπει να είναι… αυτές που θα μας ικανοποιούσαν, στις οποίες θα πιστεύαμε", δήλωσε ο Ρώσος ηγέτης νωρίτερα φέτος.

Από την έναρξη των μαχών στην Ουκρανία, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας θεωρεί τα πυρηνικά όπλα ως το μοναδικό εμπόδιο σε έναν πόλεμο με το ΝΑΤΟ, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών τα προσεγγίζει ως ένα ακόμη διπλωματικό εργαλείο. Ως εκ τούτου, η συμφωνία για διαπραγματεύσεις για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων τώρα θα θεωρηθεί στη Μόσχα ως ήττα.

Επιπλέον, πολλοί στη Ρωσία πιστεύουν ότι το σύστημα ελέγχου των όπλων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου δημιουργήθηκε με τους όρους της Δύσης και θέλουν αυτό να αλλάξει. Για αυτούς, η εμπλοκή της Δύσης στην Ουκρανία είναι το αποτέλεσμα της αναποτελεσματικής πυρηνικής αποτροπής και η κουβανική πυραυλική κρίση του 1962 ήταν ένα παράδειγμα για το πώς να χρησιμοποιηθούν επιτυχώς οι πυρηνικές απειλές για την επίτευξη στρατιωτικών-πολιτικών στόχων.

Ως απάντηση στην υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Κίεβο, η Ρωσία έχει τοποθετήσει πυρηνικά όπλα στη Λευκορωσία, αποσύρθηκε από τη Συνθήκη για την Ολοκληρωμένη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών και ανέστειλε τη συμμετοχή της στο START III. Αυτό υποτίθεται ότι θα τρομάξει την Ουάσιγκτον να χωρίσει τον κόσμο —ή τουλάχιστον την Ευρώπη— σε σφαίρες επιρροής. Και έχει αποφέρει κάποια αποτελέσματα: οι δεσμεύσεις των ΗΠΑ για υποστήριξη στην Ουκρανία συνοδεύονται από επιφυλάξεις και η Ουάσιγκτον πιέζει για συνομιλίες για στρατηγικό έλεγχο των όπλων και απαγόρευση των πυρηνικών όπλων στο διάστημα (η Μόσχα, φυσικά, απορρίπτει κάθε πρωτοβουλία που θα μείωνε τις εντάσεις). Ωστόσο, το Κρεμλίνο απέχει πολύ από το να δει την Ουάσιγκτον να ανταποκρίνεται στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μειώνουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία, ούτε προετοιμάζουν μια απάντηση τύπου κουβανικής πυραυλικής κρίσης.

Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να κλιμακώνει. Οι επιλογές της Μόσχας περιλαμβάνουν την αλλαγή του δόγματος της για τη χρήση πυρηνικών όπλων, την αύξηση των αποθεμάτων όπλων, την κατασκευή ενός εθνικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας, την αναθεώρηση της δέσμευσής της να μην είναι η πρώτη που θα αναπτύξει πυραύλους μεσαίου και μικρότερου βεληνεκούς στην Ευρώπη, την αύξηση των πυρηνικών δυνατοτήτων στον θύλακα του Καλίνινγκραντ , και μάλιστα —όπως προτείνουν ορισμένοι ειδικοί—να πραγματοποιήσει μια "επιδεικτική πυρηνική έκρηξη".

Με πυρηνικό εκβιασμό, η Μόσχα προσπαθεί να αναδημιουργήσει την παγκόσμια τάξη που επικρατούσε στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Ενώ το Κρεμλίνο βλέπει αυτήν την περίοδο ως μια περίοδο σταθερότητας, στην πραγματικότητα καμία πλευρά δεν εμπιστεύτηκε την άλλη και η καθεμία συνέχισε να αυξάνει το οπλοστάσιό της και να επιδιώκει τα δικά της συμφέροντα. Το ίδιο θα ίσχυε και σήμερα. Μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και τη διάσπαση της Ευρώπης δεν θα έκανε τον κόσμο πιο ασφαλή. Στην πραγματικότητα, θα έπειθε το Κρεμλίνο για το δικό του αήττητο και θα το έκανε πιο επιθετικό.

Η Μόσχα βλέπει τον εαυτό της ως την ισχυρότερη πλευρά στην Ουκρανία και, ως εκ τούτου, είναι έτοιμη να περιμένει τη Δύση. Εν τω μεταξύ, ο κόσμος μπορεί να αναμένει σημαντικές επιδείξεις πυρηνικής ενέργειας. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ δήλωσε τον Μάιο ότι η Ρωσία θα παραιτηθεί από το θέμα των "κόκκινων γραμμών" και θα αντικατοπτρίσει τις πυρηνικές απειλές της Δύσης. Έρχονται απρόβλεπτα χρόνια αντιπαράθεσης.

Πρώτον, είναι πιθανό να δούμε την ανάπτυξη νέων όπλων, τόσο πραγματικών όσο και μοντελοποιημένων. Τα πυρηνικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, οι υπερηχητικοί πύραυλοι και τα λέιζερ θα αποτελούν σταθερό χαρακτηριστικό των επίσημων ομιλιών και των στρατιωτικών ασκήσεων. Δεύτερον, τα πυρηνικά όπλα θα μετακινηθούν πιο κοντά στον εχθρό. Τρίτον, στρατηγικά πυραυλοφορέα και πυρηνικά υποβρύχια θα εμφανίζονται συχνότερα σε παραμεθόριες περιοχές. Τέταρτον, θα υπάρξει συσσώρευση συμβατικών όπλων και στρατευμάτων στην Ευρώπη μόλις διατεθούν κεφάλαια και ανθρώπινο δυναμικό (πιθανότατα μόλις τελειώσει η ενεργή φάση του πολέμου στην Ουκρανία). Πέμπτον, θα υπάρξει αύξηση του αριθμού και της κλίμακας των στρατιωτικών ασκήσεων. Έκτον, θα υπάρξουν περισσότερα στρατιωτικά επεισόδια. Έβδομο, θα επιστρέψουμε σε έναν αγώνα πυρηνικών εξοπλισμών. Τέλος, και το πιο ανησυχητικό, τα πυρηνικά οπλοστάσια θα μπορούσαν -κάποια στιγμή- να τεθούν σε κατάσταση υψηλού συναγερμού.

Κάποια από αυτά είναι ήδη σε εξέλιξη. Η Ρωσία έχει μεταφέρει πυρηνικά όπλα στη Λευκορωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούν τοποθεσίες για παρόμοια ανάπτυξη. Η Μόσχα φαίνεται έτοιμη να άρει το μορατόριουμ για την ανάπτυξη πυραύλων μεσαίου και μικρότερου βεληνεκούς στην Ευρώπη, αφού η Ουάσιγκτον τοποθέτησε επίγεια πυραυλικά συστήματα Typhon στις Φιλιππίνες. Και ειδικοί τόσο στη Ρωσία όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη συγκέντρωση στρατηγικών επιθετικών όπλων.

Η Μόσχα ελπίζει ότι οι απαιτήσεις της θα ικανοποιηθούν μετά την αλλαγή φρουράς στη Δύση. Η Ουάσιγκτον έχει παρόμοιες ελπίδες για τη Ρωσία. Δεν έχει ξεχάσει πώς η άφιξη του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1985 οδήγησε σε συμφωνίες ελέγχου των πυρηνικών όπλων και σε μια σταθερή Ευρώπη. Αυτές οι προσδοκίες σημαίνουν ότι οι τρέχουσες ανησυχητικές τάσεις θα μπορούσαν να συνεχιστούν για χρόνια — τουλάχιστον για όσο διάστημα ο Πούτιν παραμένει στην εξουσία.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.  


Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου