Η Ορμπανοποίηση της Γεωργίας

Του Thomas de Waal

Η Γεωργία πέρασε ένα καυτό καλοκαίρι στο οποίο η κύρια είδηση είναι η τραγική απώλεια ζωών σε μια τεράστια κατολίσθηση στην περιοχή της Ράτσα. Όμως τον Σεπτέμβριο η ατέρμονη πολιτική κρίση της θα αναζωπυρωθεί.

Μέχρι το τέλος του 2023, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αποφασίσει εάν η Γεωργία έχει ανταποκριθεί στις δώδεκα βασικές προτεραιότητες που καθορίστηκαν πέρυσι για να πληροί τις προϋποθέσεις για το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ. Αυτό θα έθετε τη χώρα στο ίδιο επίπεδο με τη Μολδαβία και την Ουκρανία, τα δύο άλλα μέλη του λεγόμενου Συνδέσμου Τρίο στα οποία δόθηκε σαφής πορεία προς τις ενταξιακές συνομιλίες πέρυσι.

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η Γεωργία αναφέρθηκε ως η πρωτοπόρος των έξι χωρών της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης - και με πολλά τεχνικά κριτήρια είναι ακόμα πιο κοντά στην ΕΕ από τη Μολδαβία ή την Ουκρανία. Τα δημόσια επίπεδα στήριξης προς την ΕΕ παραμένουν εξαιρετικά υψηλά.

Αλλά η διολίσθηση από τη δημοκρατία είναι ανησυχητική. Αντί να κοπιάσουν για να ανταποκριθούν στις προτεραιότητες της ΕΕ, οι Γεωργιανοί αξιωματούχοι δηλώνουν κατηγορηματικά ότι έχουν ήδη δικαίωμα προσχώρησης. Κι αυτό ενώ το κυβερνών κόμμα διπλασιάζει τις ανελεύθερες πολιτικές, επεκτείνοντας τον πολιτικό του έλεγχο στο δικαστικό σώμα και ακόμη και στα αναγνωρισμένα πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας. Μια νέα συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης με την Κίνα ανησυχεί τις δυτικές πρωτεύουσες, αλλά το τι ακριβώς ετοιμάζει η γεωργιανή ηγεσία με τη Ρωσία είναι η κύρια πηγή συναγερμού.

Σε συλλογικά διεθνή ψηφίσματα στα Ηνωμένα Έθνη και αλλού, η Τιφλίδα καταδικάζει την επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Συμμορφώνεται με το δυτικό καθεστώς κυρώσεων στη Μόσχα - με ορισμένες επιφυλάξεις που ισχύουν για τους γείτονές της, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία. Αλλά ο πρωθυπουργός της Γεωργίας Ιράκλι Γκαριμπασβίλι φαίνεται παθολογικώς να φοβάται να αναφέρει τις λέξεις Ουκρανία, Ζελένσκι ή Πούτιν. Κατηγορεί εκείνους που ζητούν από τη Γεωργία να υποστηρίξει πιο έντονα την Ουκρανία ότι είναι "κόμμα πολέμου" και λέει ότι ο περιορισμός του εμπορίου με τη Ρωσία θα "κατέστρεφε την οικονομία της Γεωργίας".

Υπάρχει περισσότερο ζουμί. Παρά το γεγονός ότι επέτρεψε σε δεκάδες χιλιάδες απλούς Ρώσους να εισέλθουν, η κυβέρνησή του έχει απαγορεύσει μυστηριωδώς την είσοδο αναγνωρίσιμων επικριτών του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν. Από την επανέναρξη της απευθείας εναέριας κυκλοφορίας προς τη Ρωσία, η Γεωργία έχει γίνει ένας νέος αγωγός ώστε οι Ρώσοι να φτάσουν σε προορισμούς όπως η Νίκαια μέσω μιας νέας πτήσης από την Τιφλίδα.

Μέχρι πού θα φτάσει αυτός ο χορός με τη Ρωσία και τι κρύβεται από πίσω;

Αναπόφευκτα, υπάρχει η εικασία ότι ο Μπιντζίνα Ιβανισβίλι, ο άρρωστος πρώην πρωθυπουργός, ιδρυτής του Γεωργιανού Ονείρου - και ο πλουσιότερος άνθρωπος της Γεωργίας - κάνει συμφωνία με το Κρεμλίνο. Παραμένει εικασία. Ο Ιβανισβίλι είναι μια βαθιά αινιγματική φιγούρα που έβγαζε τα λεφτά του στη Ρωσία τη δεκαετία του 1990, και στη συνέχεια τα κατάφερε και προώθησε επίσης τη συμφωνία σύνδεσης της Γεωργίας με την ΕΕ το 2014. Όπως λέει ο βετεράνος πολιτικός επιστήμονας Ghia Nodia "το θέμα δεν είναι ότι ο Ιβανισβίλι είναι φιλορώσος, το θέμα είναι ότι ήταν Ρώσος. Με άλλα λόγια, η νοοτροπία του ηγέτη του Γεωργιανού Ονείρου διαμορφώθηκε στη Ρωσία και η κυρίαρχη ελίτ της Γεωργίας παίζει με τους κανόνες που θέτουν ρωσικές επιχειρήσεις - κάποιοι θα έλεγαν μαφία - όχι με αυτούς της Ευρώπης.

Αντί να ανησυχείτε για μια άμεση σύνδεση με τη Ρωσία που μπορεί να υπάρχει ή να μην υπάρχει, είναι πιθανώς πιο χρήσιμο να δώσετε προσοχή σε έναν ξένο εταίρο που βρίσκεται ήδη εκεί έξω: την Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν.

Στις 4 Μαΐου, ο Γκαριμπασβίλι μίλησε στη Διάσκεψη Πολιτικής Δράσης των Συντηρητικών (CPAC) στη Βουδαπέστη, με οικοδεσπότη τον Όρμπαν και στην οποία συμμετείχε μια ομάδα ακραίων συντηρητικών παγκοσμίως. Ο λόγος του είναι άκρως αποκαλυπτικός. Η Ουγγαρία, και συγκεκριμένα ο Όρμπαν, λέγεται ότι είναι ο κύριος Ευρωπαίος φίλος της Γεωργίας. Υπάρχουν λόγια που καταδικάζουν τη Ρωσία, αλλά ο στόχος λέγεται ότι είναι η "ειρήνη". Οι σωστές ευρωπαϊκές αξίες ορίζονται ως "χριστιανικές" αξίες: "το κύριο όπλο και το θεμέλιο μας είναι οι παραδοσιακές, χριστιανικές, συντηρητικές, οικογενειακές αξίες". Η LGBTQ "προπαγάνδα" είναι μια "ψεύτικη ελευθερία".

Αυτή είναι η εκδοχή της Ευρώπης που φιλοδοξεί η Γεωργία. Ο Ορμπάν είναι ο κύριος σύμμαχος, αλλά δεν είναι μυστικό στις Βρυξέλλες ότι ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Γειτονία και τη Διεύρυνση, ο Ούγγρος Ολιβέρ Βάρχελι, είναι άλλος ένας θιασώτης. Τα καλά τεκμηριωμένα προβλήματα της Ουγγαρίας με την Ουκρανία υποδηλώνουν ότι αυτοί οι άνδρες θα υποστηρίξουν ότι η ΕΕ εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά επιβραβεύοντας την Ουκρανία και όχι τη Γεωργία.

Με τη συμμετοχή στον παγκόσμιο πολιτισμικό πόλεμο του Ορμπάν, η γεωργιανή ελίτ ευθυγραμμίζεται με δύο αυταρχικές κυβερνήσεις που παίζουν και τις δύο πλευρές στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας: την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Ο ίδιος πολιτισμικός λόγος προέρχεται από τους αντίστοιχους προέδρους τους, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ιλχάμ Αλίεφ, καθώς επιτίθενται κατά μιας παγκόσμιας συνωμοσίας του Τζορτζ Σόρος, δυτικών μη κυβερνητικών οργανώσεων και ακτιβιστών για τα δικαιώματα των LGBTQ για να δικαιολογήσουν τη σκληροπυρηνική κυριαρχία τους.

Ο Ορμπάν και ο Ερντογάν, και οι δύο προσφάτως νικητές στις εκλογές, δείχνουν επίσης στο Γεωργιανό Όνειρο μια επιτυχημένη στρατηγική για την ήττα μιας συμμαχίας της αντιπολίτευσης. Το κύριο όπλο είναι η πόλωση. Λέτε στους ψηφοφόρους ότι είστε το προπύργιο της σταθερότητας και της ευπρέπειας, που απειλείται θανάσιμα από μια αντιπολίτευση που συνδέεται με εκφυλισμένες παγκοσμιοποιητικές δυνάμεις.

Στη Γεωργία, ο άλλος (πρόθυμος) πρωταγωνιστής σε αυτή τη μάχη πόλωσης είναι το πρώην κυβερνών κόμμα, το Ηνωμένο Εθνικό Κίνημα, και ο αρχηγός του, πρώην πρόεδρος Μιχαήλ Σαακασβίλι, τώρα στη φυλακή - με κακή υγεία. Παρά τα χαμηλά ποσοστά δημοσκοπήσεων, το Γεωργιανό Όνειρο γνωρίζει ότι μπορεί ακόμα να κερδίσει μια ευθεία μάχη με το UNM. (Αξίζει να σημειωθεί ότι η σχέση του Ορμπάν με τη Γεωργία ξεκίνησε με τον Σαακασβίλι, ο οποίος τον φιλοξένησε το 2012 και μάλιστα τον στρατολόγησε σε μια εκστρατεία ενάντια στο Γεωργιανό Όνειρο. Ο Σαακασβίλι πρέπει να βράζει στο κελί της φυλακής του).

Υπάρχουν στοιχεία ότι τα μηνύματα του Γεωργιανού Ονείρου έχουν απήχηση σε μια βασική ομάδα Γεωργιανών ψηφοφόρων - και δεν είναι αυτοί που βλέπουμε στους δρόμους της Τιφλίδας να φέρουν ευρωπαϊκές και ουκρανικές σημαίες. Το ανελεύθερο - και γενικά κατά των LGBTQ - μήνυμα διασφαλίζει την υποστήριξη από τους ενορίτες της ισχυρής Γεωργιανής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το μήνυμα "ειρήνης" λειτουργεί σε όσους ανησυχούν ότι θα συρθούν στον πόλεμο. Ανησυχώντας για τα προς το ζην, το 55% των Γεωργιανών σε πρόσφατη δημοσκόπηση του Εθνικού Δημοκρατικού Ινστιτούτου λέει ότι η Γεωργία πρέπει είτε να εμβαθύνει τους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία είτε να τους διατηρήσει στο σημερινό τους επίπεδο.

Θα λάβει λοιπόν η Γεωργία καθεστώς υποψήφιας χώρας στην ΕΕ ή όχι; Προς το παρόν, φαίνεται ότι η απόφαση είναι μετέωρη. Ορισμένες από τις δώδεκα προτεραιότητες είναι τεράστια διαρθρωτικά ζητήματα (αποπόλωση και αποολιγαρχία) που δύσκολα θα επιτύχουν πολλά υπάρχοντα μέλη της ΕΕ και που θα απαιτήσουν πολιτική κρίση από τις Βρυξέλλες.

Ορισμένοι ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών και της αντιπολίτευσης πιστεύουν ότι η Γεωργία πρέπει να λάβει την ανταμοιβή, παρά το γεγονός ότι αυτό αποτελεί νίκη για την κυβέρνηση. Η αποδοχή θα δώσει στην ΕΕ περισσότερα πατήματα έναντι της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης, λένε, ενώ μια άρνηση θα μπορούσε απλώς να απομακρύνει τη Γεωργία.

Εάν η ΕΕ όντως δώσει στη Γεωργία το βραβείο, τα καλά μηνύματα θα είναι απαραίτητα. Η δημόσια διαβούλευση με μια πλατφόρμα όπως το φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης θα είναι σημαντική. Η απόφαση πρέπει να πλαισιωθεί ως μια επιλογή βαθύτερης εταιρικής σχέσης με το σύνολο της γεωργιανής κοινωνίας -  όχι μόνο με την κυβέρνηση, η οποία, σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, δεν θα εγκαταλείψει την εξουσία σύντομα.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ