Ρωσία και Ευρώπη σε ένα μπρα ντε φερ μακράς διάρκειας

Του Anton Barbashin

Το δράμα "θα τα βρουν, δεν θα τα βρουν" για μια συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας σχετικά με την Ουκρανία αποτέλεσε τη φετινή πολιτική σαπουνόπερα. Στην πιο πρόσφατη της εξέλιξη, μια τηλεφωνική συνομιλία δύο ωρών ανάμεσα στον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Ντόναλντ Τραμπ οδήγησε στην ανακοίνωση μιας δεύτερης συνάντησης κορυφής ΗΠΑ-Ρωσίας — μόνο για να αναιρεθεί πέντε ημέρες αργότερα, όταν ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να "σπαταλήσει το χρόνο του".

Σε σχεδόν δέκα μήνες, οι προοπτικές για διευθέτηση παραμένουν απομακρυσμένες, καθώς ο Τραμπ συνεχίζει να διατηρεί αβέβαιη στάση. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει αποσυρθεί εντελώς από τις διαπραγματεύσεις και ακόμη προμηθεύει την Ουκρανία με όπλα — πλέον πωλούμενα, όχι δωρεάν — και πληροφορίες, αλλά δίστασε να παραδώσει πυραύλους Tomahawk. Τελικά επέβαλε κυρώσεις στις δύο μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες της Ρωσίας, ωστόσο αυτές μπορούν να παρακαμφθούν και εξακολουθούν να μην φτάνουν τις "δευτερεύουσες δασμολογικές κυρώσεις" που κάποτε απείλησε.

Πρόσφατες αποκαλύψεις επιβεβαιώνουν ότι οι βασικές απαιτήσεις του Κρεμλίνου παραμένουν αναλλοίωτες: ένας δεσμευτικός αποκλεισμός της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ, στρατιωτική απόσυρση της Ουκρανίας από τις περιφέρειες του Ντονέτσκ, του Λουχάνσκ, του Χερσώνα και του Ζαπορίζια, αφοπλισμός της Ουκρανίας και δικαίωμα βέτο της Ρωσίας πάνω σε οποιαδήποτε μεταπολεμικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Με λίγα λόγια, ντε φάκτο συνθηκολόγηση του Κιέβου και θεμελιώδης ανασχηματισμός του ουκρανικού κράτους.

Η αμείωτη επανάληψη αυτών των απαιτήσεων από τη Μόσχα δείχνει ότι ο Πούτιν ακόμα πιστεύει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του. Στοιχηματίζει στη μακροπρόθεσμη διάβρωση της ευρωπαϊκής ενότητας και στήριξης προς την Ουκρανία, και ότι ο ρόλος των ΗΠΑ —στην Ευρώπη και παγκοσμίως— θα συρρικνωθεί. Ο Ρώσος ηγέτης διατύπωσε αυτό το όραμα στην πρόσφατη ομιλία του στο Όμιλο Βάλνταϊ: η Ρωσία θα συνεχίσει να υποστηρίζει ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που προτεραιοποιούν τα "εθνικά συμφέροντα" έναντι της υπερεθνικής ολοκλήρωσης, να ενισχύει αντι-ουκρανικά και αντι-φιλελεύθερα πολιτικά κινήματα και να εντείνει τις ενημερωτικές επιχειρήσεις που διαβρώνουν την συνοχή της ΕΕ.

Ωστόσο, δεν είναι όλα όπως πάντα. Η Ρωσία προσέφυγε πρόσφατα σε σημαντικές αυξήσεις φόρων για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο, με απρόβλεπτες πολιτικές συνέπειες. Οι πολεμικές δαπάνες προβλέπονται πλέον μέχρι το 2026 και πέρα. Η ανοικοδόμηση της στρατιωτικής ικανότητας, είτε για νέες επιθέσεις είτε για αποτροπή, θα παραμείνει υψηλή ακόμα και υπό προσωρινή εκεχειρία. Η Ρωσία δεν θα μπορεί πλέον να επιτύχει την οικονομική ανάπτυξη που γνώρισε στα πρώτα χρόνια του πολέμου. Κάθε επόμενος χρόνος θα είναι δυσκολότερος.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν η αποφασιστικότητα του Πούτιν μπορεί να αντέξει περισσότερο από αυτήν της Ευρώπης.

Ένα ευρωπαϊκό πενταετές σχέδιο για την Ουκρανία

Η ΕΕ δεν πρέπει να αναμένει από τις ΗΠΑ να αναλάβουν ξανά το ρόλο του ενεργού εγγυητή της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Η άρνηση του Τραμπ να στείλει πυραύλους Tomahawk στην Ουκρανία δείχνει τα όρια της αμερικανικής βοήθειας. Πιο πιθανό τώρα είναι ένα μοντέλο όπου οι ΗΠΑ διοχετεύουν υπάρχοντα αποθέματα στην Ευρώπη για μεταβίβαση στην Ουκρανία, αντί να επεμβαίνουν άμεσα.

Δεδομένης της περιορισμένης αμερικανικής στήριξης για την πολιτική της απέναντι στην Ουκρανία, η πιο πραγματιστική στρατηγική για την ΕΕ είναι να προετοιμαστεί για μια σύρραξη που θα μπορούσε να διαρκέσει επιπλέον 2-4 χρόνια και να διαμορφώσει ένα πενταετές σχέδιο. Θα πρέπει να δεσμεύσει περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την άμυνα και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και να καταστήσει αυτές τις οικονομικές, στρατιωτικές και ασφαλιστικές δεσμεύσεις ορατές. Ένας διαφανής οδικός χάρτης θα αμβλύνει τις υπονομευτικές τακτικές της Μόσχας και θα καταστήσει άσκοπη την εσωτερική χειραγώγηση. Και εξακολουθούν να υπάρχουν δημιουργικοί τρόποι για να αξιοποιηθούν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ώστε να βοηθηθεί να μειωθεί το βάρος.

Ωστόσο, για να ανατραπεί εντελώς η ρωσική οικονομία θα απαιτούσε η Ινδία και η Κίνα να διακόψουν τις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου — κάτι που ούτε η ΕΕ ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν. Και ενώ το 19ο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ θα αυξήσει την πίεση στη Ρωσία, τα αποτελέσματά της θα είναι σταδιακά.

Όποια μακροπρόθεσμη στάση και αν υιοθετήσει η ΕΕ απέναντι στη Ρωσία και την Ουκρανία, η Μόσχα θα επιμείνει στο να αντιμετωπίζει την Ένωση ως αντίπαλο, χρησιμοποιώντας το πλήρες φάσμα υβριδικών τακτικών που είδαμε την τελευταία δεκαετία. Η διακοπή αυτής της ανάμειξης θα απαιτούσε μονομερή υποχώρηση της ΕΕ — εγκαταλείποντας την Ουκρανία και επικυρώνοντας τα κέρδη του Πούτιν. Η βιώσιμη εναλλακτική είναι μια αποφασιστική δέσμευση σε μια πενταετή ατζέντα, βασισμένη στην ικανότητα της ΕΕ να αντέξει περισσότερο από το καθεστώς του Πούτιν και να εξασφαλίσει την κυριαρχία της Ουκρανίας.

Η παρατεταμένη αντιπαράθεση με τη Ρωσία είναι αναπόφευκτη. Η αντιμετώπισή της με ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο και επαρκείς πόρους είναι η μόνη λογική πορεία.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου