Σάββατο, 12-Απρ-2025 08:00
Πώς επηρεάζει η AI την ανθρώπινη παραγωγικότητα

Το "Ο χρόνος είναι χρήμα" είναι πολύ συνηθισμένη φράση στον εταιρικό κόσμο, σπάνια ωστόσο λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν. Στο πλαίσιο της τεχνητής νοημοσύνης και των επιπτώσεών της στην οικονομική παραγωγικότητα, ο χρόνος -και πιο συγκεκριμένα η εξοικονόμηση χρόνου- γίνεται ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα για το εάν οι τεράστιες επενδύσεις στην τεχνολογία θα αποδώσουν.
Η δυνατότητα οποιασδήποτε τεχνολογίας να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο εξαρτάται από την ικανότητά της να οδηγεί σε βελτιώσεις σε εκείνο που οι οικονομολόγοι ονομάζουν "συνολική παραγωγικότητα συντελεστών” - δηλαδή να αποσπά περισσότερη αξία από όλους τους πόρους που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αγαθών ή υπηρεσιών. Η παραγωγικότητα έχει γίνει βασική ενασχόληση τόσο των ηγετών επιχειρήσεων όσο και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, επειδή η ανάπτυξή της έχει επιβραδυνθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, παρόλο που η τεχνολογική αλλαγή φαίνεται να προχωρά εκπληκτικά γρήγορα.
Αν και σχεδόν κάθε εβδομάδα φέρνει και ένα νέο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης με εκπληκτικές δυνατότητες και την αντίστοιχη προσδοκία ότι θα βοηθήσει τις εταιρείες να βελτιώσουν τις ροές εργασίας ή τις υπηρεσίες τους, στοιχεία για τα διαφημιζόμενα κέρδη απόδοσης δεν εμφανίζονται στα οικονομικά στατιστικά στοιχεία μέχρι στιγμής. Στις ΗΠΑ, σε έρευνες επιχειρήσεων, διαπιστώνεται ότι το 20% έως 40% των εργαζομένων δοκιμάζουν την AI. Το ποσοστό υιοθέτησης μεταξύ των εταιρειών στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κατά μέσο όρο 13,5%.
Όταν προέκυπταν προηγούμενες τεχνολογίες γενικής χρήσης, χρειαζόταν πάντα χρόνος για να εμφανιστούν τα οφέλη παραγωγικότητας στις εθνικές στατιστικές. Μια πολύ γνωστή μελέτη σχετικά με την ηλεκτροδότηση της αμερικανικής παραγωγής στις αρχές του 20ού αιώνα βρήκε ότι η καθυστέρηση ήταν περίπου 50 χρόνια. Ένας βασικός λόγος: οι επιχειρήσεις έπρεπε να επενδύσουν όχι μόνο σε ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, αλλά και σε νέα εργοστάσια. Ένας ατμοκίνητος μύλος είχε πολλούς ορόφους για να μπορεί να χρησιμοποιεί την πηγή ενέργειάς του αποτελεσματικά, ενώ μια γραμμή συναρμολόγησης που τροφοδοτείτο από ηλεκτρισμό χρειαζόταν επίπεδη διάταξη. Μια τριάδα οικονομολόγων με επικεφαλής τον Erik Brynjolfsson του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ ονόμασε αυτό το φαινόμενο "καμπύλη παραγωγικότητας J": η παραγωγικότητα πέφτει με την υιοθέτηση μιας νέας τεχνολογίας προτού ανέβει.
Έτερος λόγος για τον οποίο τα κέρδη παραγωγικότητας αργούν να εμφανιστούν στα δεδομένα είναι ότι η μέτρηση της παραγωγικότητας είναι δύσκολη, ιδιαίτερα σε μεγάλα τμήματα της οικονομίας που δεν παράγουν πλέον τυποποιημένα, εύκολα μετρήσιμα προϊόντα, όπως πλυντήρια ρούχων και ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Στις συμβουλευτικές υπηρεσίες διαχείρισης ή στις νομικές υπηρεσίες, οι στατιστικές αρχές μπορούν εύκολα να συλλέγουν δεδομένα για τα έσοδα, ωστόσο ποια είναι η ποσότητα της παραγωγής τους; Σίγουρα δεν είναι το μήκος μιας διαφάνειας ή ο αριθμός των σελίδων μιας νομικής σύνοψης. Η τιμή που χρεώνουν για τις υπηρεσίες συνδέεται με την ποιότητα, αλλά πώς μπορεί ένας στατιστικολόγος να λάβει υπόψη την ποιότητα της διαχείρισης ή των νομικών συμβουλών;
Η Google κερδίζει δισεκατομμύρια από μια υπηρεσία που προσφέρει δωρεάν - αναζήτηση στο Διαδίκτυο - χρεώνοντας τις διαφημίσεις που εμφανίζονται μαζί με τα αποτελέσματα. Ωστόσο, η μέτρηση της απόδοση δημιουργίας οικονομικής αξίας, η οποία είναι το μέτρο παραγωγικότητας, είναι λιγότερο απλή από την καταμέτρηση των εσόδων της Google. Τι γίνεται με τις συνεισφορές των παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου, των ιδιοκτητών κέντρων δεδομένων και των παρόχων περιεχομένου;
Η εξέταση του χρόνου που δαπανάται - πόσος και από ποιον - είναι μια πιο χρήσιμη μέτρηση παραγωγικότητας για τον εντοπισμό του αντίκτυπου της τεχνητής νοημοσύνης. Αν και τείνουμε να σκεφτόμαστε την τεχνολογία με όρους νέων gadget ή εφευρέσεων, οι περισσότερες από τις βελτιώσεις στην παραγωγικότητα στην ιστορία οφείλονται στο γεγονός ότι οι εργαζόμενοι απέκτησαν την ικανότητα να κάνουν ορισμένα πράγματα πιο γρήγορα, ελευθερώνοντας χρόνο για άλλες δραστηριότητες. Εν ολίγοις, οι καινοτομίες στη διαδικασία είναι πιο σημαντικές από τις καινοτομίες προϊόντων.
Σκεφτείτε τα αυτόματα ταμεία που είναι τώρα εγκατεστημένα σε πολλά καταστήματα. Εξοικονομούν στους ιδιοκτήτες καταστημάτων τους μισθούς των υπαλλήλων ταμείου, αυξάνοντας πιθανώς τη μετρούμενη παραγωγικότητα του κλάδου λιανικής. Χρησιμοποιούν ωστόσο τον απλήρωτο χρόνο των αγοραστών, οπότε δεν είναι ξεκάθαρο αν αποτελούν μεγάλο κέρδος παραγωγικότητας σε κοινωνική κλίμακα.
Ο χρόνος είναι βασικό οικονομικό δεδομένο καθώς η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να μεταμορφώνει τη ζωή μας. Δυστυχώς, υπάρχει μικρή συλλογή σχετικών δεδομένων. Ορισμένες εθνικές στατιστικές υπηρεσίες που ερευνούν τους καταναλωτές σχετικά με τη χρήση του χρόνου τους περιλαμβάνουν πλέον ερωτήσεις σχετικά με τις διαδικτυακές δραστηριότητες. Οι συγκεκριμένες έρευνες ωστόσο είναι σπάνιες και είναι ακόμα δύσκολο να διακρίνει κανείς εάν οι διαδικτυακές δραστηριότητες κάνουν τη ζωή πιο άνετη και αποτελεσματική ή χρεώνουν "φόρο χρόνου” μέσω πολύπλοκων διαδικτυακών μενού.
Η τεχνητή νοημοσύνη αποδεικνύεται ήδη χρήσιμη για την αυτοματοποίηση χρονοβόρων διαδικασιών - συνοψίζοντας νομικά προηγούμενα, μορφοποίηση παρουσιάσεων και σύνταξη τυπικών κομματιών κώδικα. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να σκέφτονται τις ευκαιρίες παραγωγικότητάς τους όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι υπάλληλοί τους ξοδεύουν χρόνο σήμερα και πώς θα μπορούσαν να τον ξοδέψουν με πιο πολύτιμους τρόπους στο μέλλον. Με άλλα λόγια, η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει την ευκαιρία να καταλάβουμε ποιες δραστηριότητες ή εργασίες είναι χρονοβόρες.
Οι οικονομολόγοι και οι στατιστικολόγοι, εν τω μεταξύ, θα πρέπει να σκεφτούν νέους τύπους ερευνών και πιο καινοτόμες μεθόδους συλλογής δεδομένων, όπως η παρακολούθηση της χρήσης κινητού τηλεφώνου και υπολογιστή, που θα βοηθούσαν να συμπληρωθούν ορισμένα από αυτά τα κενά. Το πώς κατανέμουμε τις 24 πολύτιμες ώρες που διαθέτουμε κάθε ημέρα είναι το απόλυτο μέτρο της αξίας - και ο τρόπος με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη θα αποδείξει την οικονομική της αποτελεσματικότητα.
Απόδοση - Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος