Αν θυμάστε, υπήρχαν ανθηρότατες startups στη Silicon Valley πριν ο κόσμος της τεχνολογίας αφοσιωθεί αποκλειστικά στην τεχνητή νοημοσύνη. Μέχρι τη στιγμή που κορυφώθηκε η τεχνολογική "έκρηξη” της εποχής του Covid το 2021, πάνω από 1.000 νεοφυείς επιχειρήσεις που υποστηρίζονταν από επιχειρηματικά funds είχαν φθάσει σε αποτιμήσεις άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας συνθετικών "κρεάτων” Impossible Foods, της ηλεκτρονικής αγοράς ειδών συντήρησης σπιτιού Thumbtack και της πλατφόρμας διαδικτυακών μαθημάτων MasterClass.
Στη συνέχεια ήρθε μια πίεση που προκλήθηκε από την αύξηση επιτοκίων, την επιβράδυνση αρχικών δημόσιων προσφορών (IPO) και την αίσθηση ότι οποιαδήποτε startup δεν επικεντρώνεται στην τεχνητή νοημοσύνη ήταν ξεπερασμένη.
Το 2021 περισσότερες από 354 εταιρείες έλαβαν αποτιμήσεις άνω του 1 δισ. δολ., επιτυγχάνοντας καθεστώς "μονόκερου”. Μόνον έξι από αυτές προχώρησαν σε IPO. Τέσσερις άλλες έχουν μπει στο χρηματιστήριο μέσω SPAC και ακόμη 10 έχουν εξαγοραστεί, αρκετές για λιγότερο από 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Άλλες, όπως η εταιρεία αγροτικής παραγωγής σε εσωτερικό χώρο Bowery Farming και η startup υγειονομικής περίθαλψης AI Forward Health, έχουν καταρρεύσει. Η Convoy, επιχείρηση μεταφοράς εμπορευμάτων αξίας 3,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022, κατέρρευσε το 2023. Η startup εφοδιαστικής αλυσίδας Flexport αγόρασε τα περιουσιακά της στοιχεία μισοτιμής.
Καλώς ήρθατε στην εποχή των μονόκερων-ζόμπι. Υπάρχει αριθμός-ρεκόρ 1.200 μονόκερων που υποστηρίζονται από επιχειρηματικά κεφάλαια που δεν έχουν προχωρήσει σε IPOs ή εξαγοραστεί, σύμφωνα με την CB Insights. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις που συγκέντρωσαν μεγάλα χρηματικά ποσά αρχίζουν να λαμβάνουν απεγνωσμένα μέτρα. Οι startups σε μεταγενέστερα στάδια βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, επειδή γενικά χρειάζονται περισσότερα χρήματα για να λειτουργήσουν - και οι επενδυτές που κάποτε έγραφαν επιταγές επί τη βάσει αποτιμήσεων δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν γίνει πιο επιλεκτικοί. Για κάποιες, η αποδοχή δυσμενών όρων συγκέντρωσης κεφαλαίων ή η πώληση με μεγάλη έκπτωση είναι οι μόνοι τρόποι να αποφευχθεί η πλήρης κατάρρευση.
Η αγορά συγκέντρωσης κεφαλαίων για νεοφυείς επιχειρήσεις άρχισε να επιδεινώνεται το 2022, όταν η Federal Reserve αύξησε τα επιτόκια επτά φορές, μετά από μια δεκαετία ιστορικά φθηνού χρήματος. Αυτές οι αυξήσεις οδήγησαν σε περικοπές κόστους και απολύσεις σε όλο τον κλάδο, που κορυφώθηκαν το α’ τρίμηνο του 2023. Ορισμένες εταιρείες που είχαν επικεντρωθεί στην ανάπτυξη, μετατόπισαν τον στόχο τους στη βραχυπρόθεσμη κερδοφορία για να μειώσουν την εξάρτηση από τα venture capital.
Πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις, ωστόσο, δημιουργήθηκαν για να κυνηγούν την ανάπτυξη με μικρή ανησυχία για τη βραχυπρόθεσμη κερδοφορία στα πρώτα τους χρόνια. Αυτή η λογική δεν λειτουργεί πλέον. Λιγότερο από το 30% των μονόκερων του 2021 έχουν συγκεντρώσει χρηματοδότηση τα τελευταία τρία χρόνια. Από αυτές, σχεδόν οι μισές έχουν κάνει τους λεγόμενους down rounds, όπου οι επενδυτές αποτιμούν τις εταιρείες σε χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα του παρελθόντος.
Η υπηρεσία βίντεο διασημοτήτων Cameo είχε κάποτε αποτίμηση 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, ωστόσο συγκέντρωσε χρήματα πέρυσι με έκπτωση 90%. Η εταιρεία χρηματοοικονομικής τεχνολογίας Ramp έχει προχωρήσει σε δύο σημαντικούς γύρους χρηματοδότησης από τις αρχές του 2022 σε αποτιμήσεις κάτω από τα 8 δισεκατομμύρια δολάρια που είχε πριν από τρία χρόνια.
Η εταιρεία λογισμικού εργολάβων ServiceTitan συγκέντρωσε χρήματα με δυσμενείς οικονομικούς όρους το 2022, για να εκτινάξει την αξία της όταν εισήχθη στο χρηματιστήριο το 2024. Πλέον έχει ίδια κεφαλαιοποίηση ($9,4 δισ.) με το 2021.
Οι περικοπές θέσεων εργασίας και οι γύροι χρηματοδότησης σε υποτιμημένη αξία μπορούν ωστόσο να ανοίξουν φαύλο κύκλο. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις πουλούν γενικά στους επενδυτές ιστορίες σχετικά με το momentum, κάτι που γίνεται πιο δύσκολο όταν αποφασίζουν να ανταλλάξουν τη φιλοδοξία με τη λογιστική πειθαρχία. Για τους εργαζόμενους, σημαντικό οικονομικό πλεονέκτημα μιας startup είναι η ευκαιρία να κερδίσουν μερίδιο στην εταιρεία. Μόλις η αξία μιας εταιρείας αρχίσει να πέφτει, οι εργαζόμενοι με άλλες επιλογές τείνουν να φεύγουν.
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις κάνουν σειρά βημάτων για να προσαρμοστούν στις περιστάσεις. Όσες είναι σε αξιοπρεπή κατάσταση, μπορούν να επιλέξουν να ταξινομήσουν τη νέα συγκέντρωση κεφαλαίων ως συνέχεια ενός προηγούμενου γύρου χρηματοδότησης, παρακάμπτοντας τη δυσάρεστη πραγματικότητα ότι η αποτίμησή τους δεν αυξάνεται. Δεδομένου του περιβάλλοντος, τέτοιοι γύροι χρηματοδότησης θεωρούνται επιτυχία.
Άλλες startups αναγκάζονται να συνάπτουν συμφωνίες που δεν είναι ευνοϊκές από πολλές απόψεις. Αυτό μπορεί να σημαίνει αλλαγές στη δομή ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που απαιτούν από προηγούμενους επενδυτές να συμμετάσχουν ή να χάσουν το μερίδιο ιδιοκτησίας τους. Αυτές οι λεγόμενες συμφωνίες pay-to-play μπορεί να μην είναι δημοφιλείς. Πέρυσι ο Ryan Breslow, συνιδρυτής της startup πληρωμών Bolt, προσπάθησε να συγκεντρώσει αυτό το είδος χρηματοδότησης, αλλά συνάντησε αντιρρήσεις από μεγάλους μετόχους.
Το ψηφιακό φαρμακείο Truepill εξαγοράστηκε μετά από έναν γύρο pay-to-play, αλλά μόνο περίπου στο ένα τρίτο της αξίας του το 2021. Ορισμένοι επενδυτές θεωρούν τις συμφωνίες με τόσο κακούς όρους ως σημάδι ότι ήρθε το τέλος της εταιρείας.
Επενδυτικές εταιρείες με βαθιά τσέπη ενδέχεται να αγοράσουν ορισμένες από αυτές τις βραδέως αναπτυσσόμενες νεοφυείς επιχειρήσεις. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι ότι αυτές οι startup δεν πρόκειται να λάβουν ξανά το είδος των αποτιμήσεων που τους έδιναν οι επενδυτές το 2021.
Οι εναπομείναντες αισιόδοξοι μπορούν να ελπίζουν ότι κάποιος παράγοντας θα πυροδοτήσει έναν νέο γύρο τεχνο-ενθουσιασμού ή ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα αναζωογονήσει την αγορά εξαγορών και IPO. O Greg Martin της Archer Venture Capital, ωστόσο, λέει ότι για πολλούς μονόκερους η μόνη ελπίδα είναι η αγορά να τρελαθεί ξανά. "Εκτός κι αν έχουμε ξανά ένα παράλογα υψηλό περιβάλλον αποτιμήσεων όπως στην πανδημία, πολλοί από αυτούς τους μονόκερους-ζόμπι θα καταλήξουν στο νεκροταφείο".
Απόδοση - Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος
