Του Κώστα Ράπτη
O Han Feizi ήταν πολιτικός φιλόσοφος του 3ου π.Χ. αι., ο κορυφαίος της Λεγκαλιστικής Σχολής της κινεζικής σκέψης. Το όνομά του χρησιμοποιεί στις μέρες μας ως δημοσιογραφικό ψευδώνυμο συνεργάτης των Asia Times, ο οποίος κατά δήλωση των εκδοτών του είναι βετεράνος του χρηματοπιστωτικού τομέα, εγκατεστημένος στο Πεκίνο.
Στο τελευταίο του άρθρο, ο σύγχρονος "Han Feizi” θέτει το ερώτημα: Πότε επιτέλους θα απονεμηθεί το Βραβείο Νόμπελ Οικονομίας στον Zhu Rongji;
Ο Zhu είναι πλέον 96 ετών και οι πιθανότητες να τιμηθεί διαρκώς μειώνονται. Θα ήταν όμως δίκαιο να επιστέψει με το Νόμπελ την πορεία της ζωής του ο άνθρωπος, ο οποίος ως πρωθυπουργός (άρα κατεξοχήν αρμόδιος για την οικονομική πολιτική) της Κίνας την περίοδο 1998-2003 και προηγουμένως ως κεντρικός τραπεζίτης δάμασε τον πληθωρισμό, υπερασπίσθηκε επιτυχώς το κινεζικό νόμισμα κατά την "Ασιατική Κρίση”, προέστη της εισόδου της χώρας του στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, επέβαλλε επώδυνες μεταρρυθμίσεις στις κρατικές επιχειρήσεις και πρώτος έδωσε το σήμα για την ανάγκη καταπολέμησης της διαφθοράς.
Πρόκειται για το τελευταίο επιζώντα μιας γενιάς οικονομολόγων (ο ίδιος υπήρξε κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Διαχείρισης Επιχειρήσεων Τsinghua), που στρατεύθηκε στην προώθηση της "προσανατολισμένης στην αγορά σοσιαλιστικής οικονομίας” του Deng Xiaoping και περιλάμβανε μεταξύ άλλων φυσιογνωμίες τον Chen Yun και τον Yu Guangyuan.
Κανένας Κινέζος δεν έχει ποτέ βραβευθεί με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας. Προφανώς, σχολιάζει ο "Han Feizi”, θεωρείται αμελητέο το ότι από το άνοιγμα της κινεζικής οικονομίας το 1978 με πρωτοβουλία του Deng μέχρι σήμερα το πραγματικό ΑΕΠ της Κίνας πεντηκονταπλασιάθηκε, ξεπερνώντας τον συνολικό ρυθμό ανάπτυξης της Κίνας και των "Ασιατικών Τίγρεων”.
Ο "Han Feizi” παραθέτει την άποψη του Βρετανού οικονομολόγου John Ross ότι αν οι απονέμοντες το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας ήσαν ειλικρινείς θα έπρεπε να το απονέμουν κάθε χρόνο σε κάποιον Κινέζο. Προσθέτει δε ειρωνικά ότι το ένα ή το άλλο μαθηματικό μικροεργαλείο που έχουν επινοήσει οι έως τώρα νομπελίστες είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στον κόσμο μας από τον πεντηκονταπλασιασμό του ΑΕΠ μιας χώρας 1,4 δισ. κατοίκων.
Αν πάλι το κριτήριο είναι να βραβεύεται η θεωρητική πρόοδος και όχι η εφαρμογή της στη διαχείριση της οικονομίας, διδακτικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των Myron Scholes και Robert Merton, οι οποίοι το 1998, έναν χρόνο μετά τη βράβευσή τους με το Νόμπελ, οδήγησαν στην κατάρρευση το κολοσσιαίο hedge fund LTCM, όταν τα επιτόκια δεν ακολούθησαν την πορεία που προέβλεπε το μοντέλο τους.
Βέβαια, το συγκεκριμένο Βραβείο δεν αποτελεί "αυθεντικό” Νόμπελ, διότι δεν προβλέπεται στη διαθήκη του διαθέτη. Καθιερώθηκε μόλις το 1969 από την Τράπεζα της Σουηδίας στη μνήμη του Αλφρέδου Νόμπελ και είναι χαρακτηριστικό ότι έκτοτε άλλαξε ονομασία πέντε φορές ως βραβείο "Οικονομικής Επιστήμης” ή "Οικονομικών Επιστημών”, γεγονός που αποκαλύπτει μιαν αμφιθυμία ως προς τη φύση του ίδιου του αντικειμένου του.
Προφανώς οι οικονομολόγοι εζήλωσαν τη δόξα των ειδικών της "ακριβούς επιστήμης”, επιχειρώντας να εισέλθουν στο ίδιο κάδρο.
Όμως ο Milton Friedmann, παραλαμβάνοντας το δικό του Νόμπελ το 1974 προειδοποίησε: "Το βραβείο εξασφαλίζει σε ένα άτομο μια εξουσία που κανένας δεν θα έπρεπε να κατέχει στα οικονομικά. Στις φυσικές επιστήμες αυτό δεν έχει την ίδια σημασία, διότι στην προκειμένη περίπτωση η επιρροή που ασκεί ένα άτομο είναι κυρίως προς τους συναδέλφους του ειδικούς - και σύντομα αυτοί θα τον προσγειώσουν αν υπερβεί τα όριά του. Όμως η επιρροή του οικονομολόγου που κυρίως μετράει είναι μια επιρροή στους απλούς ανθρώπους: πολιτικούς, δημοσιογράφους, δημόσιους υπαλλήλους και το γενικό κοινό”.
Ακολουθώντας, άλλωστε, τον συρμό της διεύρυνσης του πεδίου από το οποίο επιλέγονται οι βραβευόμενοι με όλα τα Νόμπελ (π.χ. περιλαμβάνοντας την τεχνητή νοημοσύνη στο βραβείο Φυσικής ή την περιβαλλοντική προστασία, τα γυναικεία δικαιώματα και φέτος την "αλλαγή καθεστώτος” στο βραβείο Ειρήνης), οι άνθρωποι της Τράπεζας της Σουηδίας έκριναν κατάλληλους για βράβευση πολιτικούς επιστήμονες, ψυχολόγους ακόμη και τον μαθηματικό John Nash, όχι χωρίς αντιδράσεις.
Εντέλει τι εξηγεί την ανυπαρξία Κινέζων νομπελιστών Οικονομίας; Μάλλον δεν πρόκειται καν για την υπεράσπιση μιας ορισμένης (νεοκλασσικής) οικονομικής ορθοδοξίας, παρά για την κυριαρχία μιας δυτικής υπεροψίας – αλλά και συγκεκριμένων ακαδημαϊκών δικτύων.
Ο "Han Feizi” παραπέμπει σε μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε το 2023 στο περιοδικό Nature, σύμφωνα με την οποία 702 από τους 736 βραβευθέντες στις θετικές επιστήμες και τα οικονομικά προέρχονταν από την ίδια "ακαδημαϊκή οικογένεια”, συνδεόμενη με σχέσεις δασκάλου-μαθητή ανά τα χρόνια και μόνο 34 εκτός αυτής.
Η αμερικανική κυβέρνηση επέμεινε σήμερα ότι οι περιορισμοί τους οποίους επέβαλε το Πεκίνο στις εξαγωγές σπάνιων γαιών θα έχουν αρνητικές συνέπειες για όλον τον κόσμο και όχι μόνο για τις ΗΠΑ, η οποία...
"Οι ΗΠΑ δεν θα διαπραγματευτούν με την Κίνα επειδή η χρηματιστηριακή αγορά πέφτει", τόνισε.
Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος είναι σε τροχιά να ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σκαρφαλώνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από το 1948, λίγο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προειδοποιεί...
Τρία ασιατικά διαβατήρια βρίσκονται σήμερα στην κορυφή του Henley Passport Index.
Ο Τραμπ προειδοποιεί εκ νέου το Πεκίνο, μετά την άρνησή του να αγοράσει αμερικανική σόγια.
Οι κινεζικές μάρκες προβλέπεται να αποκτήσουν έως το 6% των συνολικών πωλήσεων μέχρι το 2028. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 860.000 μονάδες τον χρόνο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Jefferies.
Το θέμα με τις χειρολαβές των αυτοκινήτων έρχεται ξανά στο προσκήνιο μετά το σοκαριστικό δυστύχημα ενός Xiaomi SU7 Ultra στο οποίο εγκλωβίστηκε ο οδηγός.
Με αφορμή τα περιοριστικά μέτρα του Πεκίνου για σπάνιες γαίες και κρίσιμα ορυκτά.
Ανησυχίες για σημαντικές διαταραχές σε κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού.
H επιτροπή του Νόμπελ επισημαίνει και μια αναπάντητη πρόκληση: την επιβράδυνση της παραγωγικότητας σε χώρες του ΟΟΣΑ από τη δεκαετία του 2000.
Και οι δύο πλευρές βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία.
