Η Ρωσία πρέπει να πληρώσει για τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ

Του James Stavridis*

Στον "Χρυσοδάκτυλο" εναντίον Τζέιμς Μποντ, ο Ίαν Φλέμινγκ έγραψε το εξής για τους πυροβολισμούς που δέχεται κανείς: "Την πρώτη φορά είναι τυχαίο, τη δεύτερη φορά είναι σύμπτωση, την τρίτη, εχθρική ενέργεια". Η Ρωσία έχει πλέον στείλει στρατιωτικά drones ή επανδρωμένα αεροσκάφη πέρα από τα σύνορα του NATO τρεις φορές αυτόν τον μήνα, στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Εσθονίας. Αυτό αποτελεί εχθρική ενέργεια, δεν μπορούμε να το αρνηθούμε.

Η συμμαχία έχει ήδη πραγματοποιήσει διαβουλεύσεις βάσει του άρθρου IV - που ενεργοποιείται όταν ένα κράτος-μέλος αισθάνεται ότι απειλείται η εδαφική ακεραιότητα ή η πολιτική του ανεξαρτησία. Στη συνέχεια θα μπορούσε να έρθει μια ολοκληρωμένη κρίση βάσει του άρθρου V, που θα απαιτούσε στρατιωτική απάντηση σύμφωνα με την ιδρυτική αρχή του ΝΑΤΟ "μια επίθεση σε έναν είναι μια επίθεση σε όλους".    

Τι μπορεί να κάνει η Συμμαχία για να αποτρέψει τις απερίσκεπτες επιδρομές της πολεμικής αεροπορίας του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν; Ποιος θα ηγηθεί του σχεδιασμού και της επιχείρησης για μια πιθανή αεροπορική εκστρατεία;

Κατά τη διάρκεια της τετραετούς θητείας μου στη θέση του ανώτατου συμμαχικού διοικητή στο ΝΑΤΟ, παλεύαμε να καταλήξουμε στον σχεδιασμό ενός αεροπορικού πολέμου με τη Ρωσία. Ενώ η συμμαχία διαθέτει συνολικά πολύ μεγαλύτερες αεροπορικές δυνάμεις, αυτές είναι διασκορπισμένες στον Ατλαντικό, με μεγάλο μέρος της δύναμης πυρός να εδρεύει στις ηπειρωτικές ΗΠΑ.

Επιπλέον, ενώ θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που η συμμαχία έχει προσθέσει τόσα πολλά μέλη, αυτό σημαίνει επίσης ότι υπάρχουν 32 διαφορετικά ζευγάρια χεριών στο τιμόνι. Οι διαφορές είναι εμφανείς: γλώσσα, πολιτισμός, γεωγραφία και εξοπλισμός. Η κοινή γλώσσα μάχης είναι τα αγγλικά, και πολλά έθνη χρησιμοποιούν παρόμοια αεροσκάφη και εξοπλισμό επικοινωνίας - αλλά η έλλειψη συνολικής συνοχής παραμένει.

Η Ρωσία, εν τω μεταξύ, έχει μια ενιαία γλώσσα, μια ενιαία δομή διοίκησης και ελέγχου και ένα ολοκληρωμένο πακέτο πολεμικών αεροσκαφών που κατασκευάζονται σε ρωσικά εργοστάσια.

Αν ήμουν διοικητής του ΝΑΤΟ σήμερα, θα μιλούσα στο τηλέφωνο με τον στρατηγό της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ που είναι υπεύθυνος για τη Συμμαχική Διοίκηση Αεροπορίας του ΝΑΤΟ (AIRCOM). Με έδρα την τεράστια αεροπορική βάση Ramstein στη Γερμανία, η AIRCOM είναι επιφορτισμένη με τη διαχείριση τόσο της αεροπορικής όσο και της διαστημικής ισχύος της συμμαχίας. Διαθέτει εξελιγμένη διοίκηση και έλεγχο, λειτουργεί ένα εκτεταμένο σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας και διεξάγει συμμαχικές επιχειρήσεις μάχης πάνω από την Ευρώπη. Η AIRCOM διαθέτει χιλιάδες άτομα σε προσωπικό, τέσσερις μεγάλες τοποθεσίες και μια σημαντική ραχοκοκαλιά υπηρεσιών πληροφοριών και κυβερνοπολέμου.

Ευτυχώς, ο σημερινός στρατιωτικός διοικητής της συμμαχίας είναι ένας πολύ έμπειρος πιλότος μάχης: ο στρατηγός Alexus Grynkewich. Ήταν μέλος της ομάδας μου κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο ΝΑΤΟ και είναι ακλόνητος, με αρκετές χιλιάδες ώρες πτήσης πολεμικών αεροσκαφών. Θα ξέρει πώς να προετοιμαστεί για πολεμική δράση ως απάντηση σε μια περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα.

Η βασική στάση για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε ρωσικής αεροπορικής εισβολής υπάρχει ήδη: Οι επιχειρήσεις αεροπορικής περιπολίας του ΝΑΤΟ, οι οποίες παρακολουθούν καθημερινά περισσότερες από 30.000 "αεροπορικές κινήσεις" σε όλη την περιοχή επιχειρήσεων της συμμαχίας. Οι εγκαταστάσεις ραντάρ κατά μήκος των συνόρων του ΝΑΤΟ μπορούν να ανιχνεύσουν αεροσκάφη που δεν χρησιμοποιούν εμπορικούς αναμεταδότες (transponders) ή δεν βρίσκονται σε επαφή με ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας της πολιτικής αεροπορίας. Αυτό περιλαμβάνει, φυσικά, τα ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα στρατιωτικά αεροσκάφη.

Τα μαχητικά αεροσκάφη ταχείας αντίδρασης είναι έτοιμα να σηκωθούν μέσα σε λίγα λεπτά από ένα από τα δύο Κέντρα Συνδυασμένων Αεροπορικών Επιχειρήσεων (CAOC) του ΝΑΤΟ, που βρίσκονται στο Uedem της Γερμανίας και στο Torrejon της Ισπανίας. Τα αεροσκάφη που εισβάλλουν συνοδεύονται γρήγορα και αποτελεσματικά εκτός του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ, όπως συνέβη πάνω από την Εσθονία την περασμένη εβδομάδα.

Ο Πούτιν φαίνεται να θέλει τρία πράγματα με αυτές τις εισβολές: να αποκτήσει τακτικές γνώσεις σχετικά με τις αντιδράσεις της συμμαχίας, να μειώσει τον αριθμό των διαθέσιμων αεροσκαφών και αισθητήρων που προστατεύουν τώρα την Ουκρανία και να δημιουργήσει διαιρέσεις στη συμμαχία σχετικά με το πόσο επιθετικά πρέπει να αντιδράσει στα ρωσικά αεροσκάφη. Είναι καιρός να τον σταματήσουμε.    

Πολλές πιθανές αεροπορικές αντιδράσεις έρχονται στο μυαλό μας και πιθανώς εξετάζονται ενεργά από το ΝΑΤΟ. Πρώτον, η 24ωρη κάλυψη της ανατολικής πτέρυγας από αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης, τα αμερικανικά E-3 AWACS. Το ΝΑΤΟ διαθέτει μια ολόκληρη πτέρυγα από αυτές τις αξιόλογες πλατφόρμες εναέριου ελέγχου. Σε συνδυασμό με την απρόσκοπτη κάλυψη από επίγεια ραντάρ, τα AWACS παρέχουν μια "θεόρατη θέα" του εναέριου πεδίου μάχης από πάνω προς τα κάτω και μπορούν να εντοπίσουν τα drones που πετούν χαμηλά ή μαχητικά που μπορεί να διαφύγουν από τα ραντάρ. 

Δεύτερον, το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προσθέσει περισσότερα μαχητικά στις δυνάμεις ταχείας αντίδρασης στη Γερμανία και την Ισπανία: τουλάχιστον μερικές δεκάδες επιπλέον F-35 Lightning, τα μαχητικά πέμπτης γενιάς που χρησιμοποιούν οι σύμμαχοι, συμπεριλαμβανομένων του Βελγίου, της Δανίας, της Ιταλίας, των Κάτω Χωρών, της Νορβηγίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτά είναι τα πιο προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη στον κόσμο και υπερτερούν εύκολα απέναντι σε οτιδήποτε είναι πιθανό να στείλει η Ρωσία πέρα από τα σύνορα.

Άλλα καλά ευρωπαϊκά μαχητικά περιλαμβάνουν τα σουηδικά Gripens, τα Eurofighter Typhoon και διάφορα αεροσκάφη αμερικανικής κατασκευής, όπως τα F-15 Strike Eagle και F-18 Hornet. Με περισσότερα από 3.000 μαχητικά στη διάθεσή της - περίπου τέσσερις φορές το απόθεμα της Ρωσίας - η συμμαχία θα μπορούσε εύκολα να διατηρήσει μια εναέρια περιπολία μάχης υπό τον έλεγχο των AWACS, αντί να βασίζεται σε μαχητικά που επιτίθενται σε επίγειους στόχους.

Τρίτον, η συμμαχία θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα πολλά διδάγματα που πήρε από τους Ουκρανούς για τα ρωσικά drones. Αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα  όπως φυσικά εμπόδια, μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά των drones, φθηνά επίγεια όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας (DEWs) - και ηλεκτρονικές παρεμβολές από EA-18G Growlers και EC-37B Compass Calls. Τα επιθετικά εργαλεία κυβερνοπολέμου θα μπορούσαν επίσης να διαταράξουν τα σμήνη μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

Τέλος, και το πιο σημαντικό, η συμμαχία θα πρέπει να ειδοποιήσει τη Ρωσία ότι οι κανόνες εμπλοκής της γίνονται αυστηρότεροι και ότι περαιτέρω παραβιάσεις θα αντιμετωπίζονται με πιο δυναμικές απαντήσεις - επιφυλάσσοντας το δικαίωμα κατάρριψης τόσο των μη επανδρωμένων αεροσκαφών όσο και των επανδρωμένων αεροσκαφών. Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ έχει ήδη προειδοποιήσει τον Πούτιν ότι η Πολωνία θα καταρρίψει οποιοδήποτε αεροσκάφος διασχίσει τα σύνορά της.

Η απλή συνοδεία ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών στην πατρίδα τους ξανά και ξανά δεν πρόκειται να τραβήξει την προσοχή του Κρεμλίνου. Το μακροπρόθεσμο σχέδιο του ΝΑΤΟ θα πρέπει να είναι μια πλήρης ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία, αλλά προς το παρόν θα πρέπει να ξεκινήσει μια πλήρη στρατιωτική απάντηση στις ρωσικές αεροπορικές εισβολές - τόσο μη επανδρωμένες όσο και με πιλότους.

*Ο Stavridis είναι επίτιμος κοσμήτορας της Σχολής Νομικής και Διπλωματίας Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts. Συμμετέχει στα διοικητικά συμβούλια της Aon, της Fortinet και της Ankura Consulting Group.