Το οικονομικό βουντού της Γαλλίας "τσιμπάει" τους πλούσιους

Του Lionel Laurent

Η Γαλλία διανύει έναν ακόμη μήνα που βρίσκει τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον νέο πρωθυπουργό του να προσπαθούν να σχηματίσουν κυβέρνηση και να φτιάξουν έναν προϋπολογισμό. Μετά την έκκληση των διαδηλωτών να "μπλοκάρουν τα πάντα" - συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής μόνο με μετρητά για να προκαλέσουν ασφυξία στο σύστημα πληρωμών - και μια πανεθνική απεργία για ένα σχέδιο  προϋπολογισμού που έκτοτε ακυρώθηκε και προέβλεπε την κατάργηση δύο αργιών, η χώρα έχει εγκλωβιστεί σε μια παθιασμένη συζήτηση σχετικά με την εισαγωγή ενός νέου φόρου περιουσίας. Ενώ είναι ίσως μία από τις λίγες ιδέες με σχεδόν ομόφωνη υποστήριξη, δεν είναι το είδος της εφευρετικότητας που χρειάζεται η Γαλλία αυτή τη στιγμή.

Ο εν λόγω φόρος περιουσίας, που επινοήθηκε από τον 38χρονο διάσημο οικονομολόγο Γκαμπριέλ Ζουκμάν και προωθήθηκε από την αριστερά ως κραυγή συσπείρωσης κατά του Μακρόν, θα ήταν αρκετά απλός: Μια εισφορά 2% επί του πλούτου που υπερβαίνει το όριο των 100 εκατομμυρίων ευρώ. (Αν αυτό ακούγεται οικείο, είναι επειδή έχει συμβουλεύσει Αμερικανούς πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένης της Ελίζαμπεθ Γουόρεν, για παρόμοια σχέδια). Οι υποστηρικτές του λένε ότι το κράτος θα εισέπραττε 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από περίπου 1.800 νοικοκυριά, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο μισό του εθνικού αμυντικού προϋπολογισμού και στο ένα τέταρτο του ποσού που εισπράττεται από τον φόρο εισοδήματος. Δεν είναι περίεργο που είναι τρελά δημοφιλές στο 99,99% που δεν θα το πλήρωνε. Ακόμη και ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός προσπαθεί μανιωδώς να εξαργυρώσει μια δική του εκδοχή.

Αλλά με ποιο κόστος; Εδώ είναι που τα πράγματα γίνονται λιγότερο απλά. Υποθέτουμε ότι οι γόνοι των οικογενειών LVMH και Hermès καλούν ήδη τους συμβούλους τους για να βρουν τρόπους να αποφύγουν έναν τέτοιο φόρο (όπως με μια πτήση στο Μιλάνο). Στη συνέχεια, υπάρχουν οι νεόπλουτοι που καβαλάνε το κύμα των τεχνολογικών αποτιμήσεων, όπως ο 33χρονος δισεκατομμυριούχος Αρτουρ Μενς, συνιδρυτής της startup Mistral AI. Αυτοί θα πρέπει πιθανότατα να πουλήσουν μετοχές για να πληρώσουν τον φόρο ή - όπως πρότεινε βοηθητικά ο Ζουκμάν - απλά να τις παραδώσουν στο κράτος και να δημιουργήσουν ένα νέο κρατικό ταμείο.

Το πιθανότερο είναι ότι αποτρέποντας τους μελλοντικούς επιχειρηματίες, το αποτέλεσμα δεν θα έφερνε περισσότερο πλούτο. Συνολικά, δεδομένης της αντίδρασης των πλουσίων και των πιθανών συνταγματικών αμφισβητήσεων, κάποιοι υπολογίζουν ότι τα τελικά έσοδα θα έφταναν τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ και όχι 20 δισεκατομμύρια. Επομένως, το τελικό όφελος θα ήταν παρόμοιο με τον φόρο περιουσίας της Γαλλίας -μετά το 2017- επί των περιουσιακών στοιχείων, ο οποίος ήταν επίσης μια σχετική απογοήτευση, μόνο που το κόστος θα ήταν ενδεχομένως πολύ υψηλότερο. "Θα το αποκαλούσα οικονομικά βουντού, αλλά έχω υπερβολικό σεβασμό για το βουντού", δήλωσε τον Ιούνιο ο Λιονέλ Ζινσού, πρόεδρος του κεντροαριστερού think tank Terra Nova.

Αυτό που κάνει την τρέχουσα συζήτηση τόσο αποκαρδιωτική είναι ότι είναι ήδη σαφές ότι ένα μεγάλο μέρος Γαλλίας - συμπεριλαμβανομένων των πλουσίων - θα πρέπει να πληρώσει για να επανέλθουν τα δημόσια οικονομικά σε μια ομαλή κατάσταση, πράγμα αρκετά δίκαιο. Ακόμη και ο Μενς παραδέχεται την ανάγκη για περισσότερη "δημοσιονομική δικαιοσύνη" σε μια χώρα όπου η περιουσία των δισεκατομμυριούχων έχει διπλασιαστεί μέσα σε πέντε χρόνια, ενώ οι μισθολογικές αυξήσεις εξασθενούν - θα ήταν γελοίο να φανταστεί κανείς ότι οποιαδήποτε κυβέρνηση θα μπορούσε να περάσει έναν προϋπολογισμό διαφορετικά. Η ιδεολογική μάχη μεταξύ του έθνους των startup και του έθνους της φορολόγησης έχει ήδη λήξει. Αλλά οι αριθμοί είναι τόσο τρομακτικοί - θα χρειάζονταν αρκετοί φόροι Ζουκμάν μόνο και μόνο για να αρχίσει να μειώνεται το δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας σταθερά κάτω από το 5% του ΑΕΠ - που απαιτούν μια ευρύτερη "αυτοεξέταση".

Γιατί, για παράδειγμα, μια χώρα που διαθέτει την υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση και σχεδόν τη χαμηλότερη εισοδηματική ανισότητα στην Ευρώπη, με σχεδόν το 60% του πληθυσμού να παίρνει από το κράτος περισσότερα από όσα δίνει, βγαίνει στους δρόμους ζητώντας περισσότερη ισότητα;  Και γιατί η διαγενεακή ανισότητα, την οποία ανέφερε ο πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού πριν από την κοινοβουλευτική του εκπαραθύρωση, λαμβάνει συγκριτικά ελάχιστη προβολή; Οι περισσότεροι φόροι είναι κάτι το αναπόφευκτο, αλλά μέχρι να αντιμετωπιστούν βαθύτερα ζητήματα αποτελεσματικότητας και μεταρρύθμισης των δαπανών - ιδίως όσον αφορά στις συντάξεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 25% των δημόσιων δαπανών - οι δημοσιονομικές "τσιμπιές" θα είναι περισσότερο ένα placebo παρά το μαγικό φάρμακο.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου