Ημέρα της Απελευθέρωσης: Ένα όλο και πιο δαπανηρό λάθος

Της συντακτικής ομάδας του Bloomberg 

Εν μέσω ενός καταιγισμού δασμολογικών πρωτοβουλιών του προέδρου, το σχέδιο της "Ημέρας Απελευθέρωσης" του Απριλίου αποτελεί εξαίρεση. Αντί να στοχεύει σε συγκεκριμένα προϊόντα ή χώρες για να προωθήσει έναν πολιτικό στόχο, επέβαλε οριζόντιους δασμούς, βασίστηκε σε ασαφείς αιτιολογήσεις και αποδείχθηκε τόσο σκληρό και παγκατευθυντικό που προκάλεσε κατάρρευση της αγοράς. Βασίστηκε επίσης σε έναν παράξενο νόμο περί εξουσιών έκτακτης ανάγκης - ο οποίος μπορεί σύντομα να αποδειχθεί η καταστροφή του.

Ανακοινώνοντας τους δασμούς, ο Λευκός Οίκος υποστήριξε ότι τα επίμονα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ σε αγαθά αποτελούσαν "ασυνήθιστη και έκτακτη απειλή" και επικαλέστηκε τον νόμο περί διεθνών οικονομικών εξουσιών έκτακτης ανάγκης (IEEPA) για να επιβάλει έναν βασικό εισαγωγικό δασμό της τάξης του 10%, μαζί με "ανταποδοτικούς" συντελεστές ανά χώρα, οι οποίοι δήθεν προέκυπταν από τα εμπορικά ισοζύγια.

Το σκεπτικό ήταν αινιγματικό. Δεκαετίες συνεχιζόμενων ελλειμμάτων με δεκάδες χώρες δύσκολα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ασυνήθιστες ή έκτακτες. Ο IEEPA προοριζόταν για την αντιμετώπιση εξωτερικών κρίσεων -μέσω μέτρων όπως κυρώσεις ή δέσμευση περιουσιακών στοιχείων- και όχι για τη ρύθμιση της συνήθους εμπορικής πολιτικής. Και το Κογκρέσο έχει καθορίσει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο οι πρόεδροι μπορούν να ασκούν δασμολογικές εξουσίες, μεταξύ άλλων μέσω του τμήματος 232 του νόμου περί επέκτασης του εμπορίου και των τμημάτων 122 και 301 του νόμου περί εμπορίου. 

Γιατί, λοιπόν, ο Λευκός Οίκος επικαλέστηκε τον IEEPA αντί αυτών των νόμων; Ο πιθανότερος λόγος είναι ότι (στη θεωρία) δίνει τη δυνατότητα στον πρόεδρο να ενεργεί μονομερώς. Άλλα δασμολογικά καθεστώτα μπορεί να συνεπάγονται χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες και υπόκεινται σε διάφορους περιορισμούς που επιβάλλονται από το Κογκρέσο. Ο IEEPA, αντιθέτως, θα μπορούσε να επιτρέψει τη μέγιστη διεκδίκηση της εκτελεστικής εξουσίας με ελάχιστη γραφειοκρατία.

Ωστόσο, κανένας πρόεδρος δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το νόμο αυτό με αυτόν τον τρόπο, και για καλό λόγο: Η λέξη "δασμός" δεν εμφανίζεται πουθενά στο κείμενο του νόμου. Ήταν επομένως προβλέψιμο, ακόμη και την Ημέρα της Απελευθέρωσης, ότι τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο δυνητικά μοιραίων νομικών αμφισβητήσεων. Ο Λευκός Οίκος προχώρησε ούτως ή άλλως και τώρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση.

Στις 29 Αυγούστου, το Ομοσπονδιακό Εφετείο των ΗΠΑ επικύρωσε απόφαση του Δικαστηρίου για θέματα Διεθνούς Εμπορίου σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση είχε ενεργήσει παράνομα. Την περασμένη εβδομάδα, το Ανώτατο Δικαστήριο συμφώνησε να επισπεύσει την επανεξέταση της υπόθεσης, με τις ακροάσεις να ξεκινούν πιθανότατα τον Νοέμβριο. Εάν το Ανώτατο Δικαστήριο αποφανθεί ότι οι δασμοί είναι άκυροι, η κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να τους ανακαλέσει - ένα ενδεχόμενο που ο πρόεδρος έχει περιγράψει ως "απόλυτη καταστροφή".

Οι δασμοί βάσει του IEEPA είναι πράγματι σημαντικοί, επηρεάζοντας ένα εμπόριο τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αποτελούν το 61% του συνόλου των εκτιμηθέντων εισαγωγικών δασμών από τον Ιανουάριο και τώρα κατά μέσο όρο περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα. Εάν χρειαστεί να επιστραφούν, σύμφωνα με το Bloomberg Economics, ο λογαριασμός θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 130 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλος του έτους. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται (ίσως ιδιοτελώς) ότι μια καθυστερημένη απόφαση θα μπορούσε να αφορά έσοδα ύψους 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, γεγονός που συνεπάγεται πολύ μεγαλύτερη απροσδόκητη δαπάνη.

Αν και η κατάργηση των δασμών μπορεί να ωφελήσει τις εταιρείες, δεν θα ήταν μια αδιαμφισβήτητη νίκη. Δεν είναι σαφές πώς θα ζητούσαν αποζημίωση. Η κυβέρνηση μπορεί ακόμη να επιβάλει μέτρα αντικατάστασης βάσει άλλων νόμων. Εν τω μεταξύ, οι αυτοκινητοβιομηχανίες, οι κατασκευαστές ενδυμάτων, οι φαρμακευτικές εταιρείες και άλλες επιχειρήσεις θα πρέπει να λάβουν επενδυτικές αποφάσεις χωρίς να έχουν ιδέα για το κανονιστικό πλαίσιο που θα αντιμετωπίσουν τελικά.

Πρέπει να επαναλάβουμε ότι αυτοί οι δασμοί θα ήταν μια κακή ιδέα ακόμη και αν είχαν αναληφθεί με προσοχή. Φορολογούν τους Αμερικανούς με περίπου 1.200 δολάρια το χρόνο. Επιβραδύνουν άσκοπα την ανάπτυξη, αυξάνουν το κόστος των βασικών εισροών, συμβάλλουν στην αύξηση των τιμών καταναλωτή και προσκαλούν επώδυνα αντίποινα, ενώ παράλληλα επιβάλλουν ένα τιμωρητικό διοικητικό βάρος στις επιχειρήσεις. Βάζουν τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο σε χειρότερη θέση.

Το να τεθούν οι δασμοί σε μια υγιέστερη νομική βάση δεν θα αναιρέσει τη ζημία που έχει ήδη γίνει. Είναι πολύ καλύτερο για τον Λευκό Οίκο να τους αφήσει να λήξουν, να κατηγορήσει τα δικαστήρια και στη συνέχεια να αποκομίσει τα οφέλη του ανεμπόδιστου εμπορίου και μιας βελτιωμένης ανάπτυξης.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου