Δημογραφικό: Να ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε (Τάσος Γιαννίτσης)

Του Μανόλη Καψή

Διαβάζοντας την εισήγηση για το δημογραφικό πρόβλημα που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης στην επετειακή εκδήλωση για τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ (και μπράβο τους για την ιδέα), σε πιάνει η ψυχή σου. Όχι, δεν είναι μόνον οι αριθμοί που χρησιμοποίησε ως παραδείγματα που σου προκαλούν κατάθλιψη, ότι δηλαδή μεταξύ 2011 και 2023, οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων κατά 390 χιλιάδες άτομα, ότι μας λείπουν 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι ή ότι ακόμα και αν λάβουμε υπόψιν και αυτούς που γύρισαν έκτοτε πίσω, το brain drain μας έχει στοιχίσει 300 χιλιάδες, οι περισσότεροι από αυτούς εξειδικευμένο επιστημονικά προσωπικό, που μάλλον δεν θα επιστρέψει ποτέ. Γιατί στο εξωτερικό έχουν μεγαλύτερους μισθούς και καλύτερη ζωή, σε μια οργανωμένη χώρα που λειτουργεί ικανοποιητικά. Και ναι, κανείς δεν καπνίζει μέσα στο καφέ και όλοι σταματούνε στο κόκκινο φανάρι.

Όχι, δεν είναι μόνον οι αριθμοί, γιατί άλλωστε υπάρχουν και χειρότερα. Υπάρχουν τα στατιστικά δεδομένα που δημοσίευσε η εφημερίδα TheGuardian και που προβλέπουν ότι χωρίς την ένεση της μετανάστευσης, η Ελλάδα θα έχει το 2100 5,8 εκατομμύρια κατοίκους. Θα έχουμε δηλαδή σβήσει.

Δεν είναι ούτε η επισήμανση του γεωπολιτικού κινδύνου από τη συρρίκνωση του ελληνικού πληθυσμού, με το παράδειγμα που δίνει, ότι δηλαδή το 2050, η χώρα μας θα έχει συρρικνωθεί από 10 εκατομμύρια σήμερα σε 8 εκατομμύρια, ενώ την ίδια στιγμή ο πληθυσμός της Τουρκίας (που σήμερα είναι 85 εκατ.) θα έχει αυξηθεί κατά 10 εκατομμύρια… όσος δηλαδή είναι σήμερα ο ελληνικός πληθυσμός. Το χειρότερο είναι η διαπίστωση που κάνει ο κ. Γιαννίτσης, ότι για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα -που έχει να κάνει ακόμα και με την ιστορική συνέχει και τη γλώσσα των Ελλήνων- χρειάζεται να οικοδομήσουμε μια άλλη χώρα, με άλλη διοίκηση, με άλλες προτεραιότητες και αξίες, με άλλο παραγωγικό πρότυπο και άλλες ιεραρχήσεις, και να βάλουμε στόχους που θα τους πιάσουμε, αν τους πιάσουμε, σε βάθος χρόνου.

Δηλαδή περίπου μας ζητάει να αλλάξουμε και να γίνουμε άλλοι άνθρωποι. Μπορούμε; Φοβάμαι ότι δεν μπορούμε. Εδώ δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε για τα απλά και τα αυτονόητα, εδώ η πολιτική μας ηγεσία δυσκολεύεται σε απλές κοινωνικές επαφές όπως η συνύπαρξη στο σαλονάκι του προεδρικού μεγάρου, θα συμφωνήσουμε σε στόχους που θα χρειαστεί 35 χρόνια για να τους ικανοποιήσουμε; Αστείο πράγμα.

Το πρόβλημα δεν είναι φυσικά μόνο ελληνικό, αφορά όλες τις πλούσιες χώρες της Δύσης, που βλέπουν τον πληθυσμό τους να μειώνεται σταθερά εδώ και δεκαετίες και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις οικονομικές κρίσεις, αλλά έχει να κάνει περισσότερο με τις νέες αντιλήψεις για τη ζωή και τον ρόλο τους στις σύγχρονες κοινωνίες, που έχουν διαμορφώσει πλέον οι γυναίκες. Και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει, ό,τι πολιτικές και να εφεύρουμε.

Να για παράδειγμα, στη Γαλλία που θεωρείται ότι εφαρμόζει αποτελεσματικές πολιτικές ενίσχυσης της οικογένειας, θεωρείται μεγάλη επιτυχία ότι οι δείκτης γονιμότητας κινείται πέριξ του 1,5, όταν όμως η αναπαραγωγή του πληθυσμού απαιτεί δείκτη γονιμότητας 2,1. Την ίδια στιγμή στη Γερμανία, ο δείκτης γονιμότητας είναι κάτω από 1,5 εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Γι αυτό άλλωστε και σύμφωνα με τις προβλέψεις των δημογράφων, ο πληθυσμός της Γερμανίας θα μειωθεί από 83 εκατομμύρια σήμερα, σε 53 εκατ. το 2100, εκτός αν συνεχιστεί ή δεν διακοπεί, τέλος πάντων, η "τροφοδοσία" της γερμανικής οικονομίας και κοινωνίας με μετανάστες, γεγονός που θα διατηρήσει τον συνολικό πληθυσμό σταθερό.

Ναι, όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι η μετανάστευση είναι ένα δύσκολο θέμα, ευαίσθητο και κοινωνικά και πολιτικά, στο οποίο ποντάρουν και το οποίο εκμεταλλεύονται όλων των ειδών οι λαϊκιστές και προφανώς δεν είναι μια μαγική λύση αλλά ένα σύνθετο πρόβλημα, αλλά επίσης είναι αδύνατον και να την προσπεράσουμε. Άλλωστε, εμείς στην Ελλάδα, κι εδώ τα έχουμε κάνει θάλασσα.

Όπως σημειώνει ο Τάσος Γιαννίτσης έχουμε καταφέρει να μην έχουμε καν αρκετούς αλλοδαπούς εποχικούς μετανάστες, λόγω των κακών συνθηκών διαμονής και εργασίας που προσφέρουμε. Με τα συνακόλουθα προβλήματα στην αγορά εργασίας και την παραγωγική διαδικασία. Αυτοί οι μετανάστες βέβαια δεν έχουν σχέση με το δημογραφικό. Σχέση με το δημογραφικό έχουν όμως οι άλλοι μετανάστες, οι καλοί μετανάστες, αυτοί που ήρθαν εδώ και πρόκοψαν, έκαναν παιδιά που μιλάνε τα ελληνικά καλύτερα από εμάς και ακόμα το ελληνικό Δημόσιο τους αντιμετωπίζει σαν ξένα σώματα. Θέλετε απόδειξη;

Την ίδια σχεδόν ημέρα που έγινε η ομιλία του Τάσου Γιαννίτση, ο Γκαζμέτ Καπλάνι ανέβαζε μια ωραία του φωτογραφία στο facebook. Ηταν η πρώτη ημέρα μαθημάτων στο DePaul University του Σικάγου, στο οποίο είναι καθηγητής, και ήταν ημέρα γιορτής και επαφής των καθηγητών με τους νέους φοιτητές (όπως άλλωστε συμβαίνει και στα ελληνικά ΑΕΙ βεβαίως βεβαίως). Για όσους δεν θυμούνται την ιστορία του Γκαζμέτ Καπλάνι, είναι ο πρόσφυγας από την Αλβανία που ήρθε στην Ελλάδα λίγο μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, σπούδασε στη Φιλοσοφική και πήρε διδακτορικό από το Πάντειο, εξέδωσε βιβλία και έγινε τακτικός αρθρογράφος στην εφημερίδα "Τα Νέα", δίδαξε ως υπότροφος στο Χάρβαρντ και έζησε 25 χρόνια νόμιμα στην Ελλάδα, πληρώνοντας φόρους και παράβολα. Πλην όμως ποτέ, ποτέ δεν κατάφερε να αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα. Τελικά έφυγε πικραμένος από την Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, έγινε Αμερικανός πολίτης και καθηγητής σε ένα σπουδαίο πανεπιστήμιο. Όπως είχε πει σε μια συνέντευξή του πριν από χρόνια, ίσως γυρίσει κάποια μέρα στην Ελλάδα για να γράψει ένα μυθιστόρημα με τίτλο "Υπηκοότητα". Θα ξεκινάει με το έτος 2003, Απρίλιος μήνας, ύστερα από 13 χρόνια νόμιμης παραμονής στην Ελλάδα κι ενώ ήταν αρθρογράφος πλέον στα "Νέα". Στις 5 το πρωί συλλαμβάνεται στο σπίτι του από δυο αστυνομικούς με πολιτικά που θέλουν να τον απελασουν…