Πώς οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν το Πακιστάν εναντίον της Ινδίας

Του Mihir Sharma

Πολλοί στο Νέο Δελχί καλωσόρισαν την επιστροφή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, αναμένοντας ότι θα οδηγήσει τη σχέση Ινδίας-ΗΠΑ σε νέα ορόσημα. Πρέπει να αναρωτιούνται πού στράβωσαν τα πράγματα, δεδομένου ότι ο Τραμπ εξαπέλυσε μια πρωτοφανή, σφοδρή επίθεση κατά της Ινδίας την περασμένη εβδομάδα - απειλώντας με δασμούς 25% και προειδοποιώντας ότι θα επιβληθεί πρόσθετος φόρος αν η Ινδία δεν σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και όπλα. Εξέφρασε μάλιστα δυσαρέσκεια για τη συμμετοχή της χώρας στην "αντι-αμερικανική" ομάδα BRICS. 

Κανονικά, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι θα μπορούσε απλώς να αγνοήσει μερικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μπορεί να είναι ταπεινωτικό να καταλήξει σε υψηλότερους δασμούς από άλλες χώρες της περιοχής, ειδικά μετά την προσπάθεια του να καλοπιάσει τον Τραμπ, αλλά και αυτό μπορεί να το ξεπεράσει. Ωστόσο, ο πρόεδρος δεν σταμάτησε στο εμπόριο. Έστριψε το μαχαίρι ανακοινώνοντας μια εμπορική συμφωνία με το Πακιστάν την ίδια ακριβώς ημέρα - και πρόσθεσε ότι οι αμερικανικές εταιρείες θα βοηθήσουν τον ταλαιπωρημένο γείτονα της Ινδίας να εξορύξει πετρέλαιο από πρόσφατα ανακαλυφθέντα αποθέματα και ότι "ίσως μια μέρα πουλήσουν πετρέλαιο στην Ινδία".

Δεν είμαι σίγουρος ότι ο Τραμπ ξέρει με τι παίζει. Ναι, η αμερικανική κυβέρνηση προσβλέπει σε μια πιο συναλλακτική εποχή: Για το Νέο Δελχί, σχεδόν τα πάντα είναι διαπραγματεύσιμα. Αλλά όχι η σχέση του με το Πακιστάν. Οι πολίτες ήδη δυσανασχετούσαν όταν ο Τραμπ διεκδικούσε τα εύσημα για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ των πυρηνικά εξοπλισμένων χωρών νωρίτερα φέτος. Τίποτα δεν είναι πιο πιθανό να κάνει οποιονδήποτε Ινδό ηγέτη να πεισμώσει και να σταματήσει να συζητά για οικονομικές σχέσεις, από μια αναφορά στο Πακιστάν. 

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αφομοιώνουν με πικρία κάποιες δυσάρεστες αλήθειες. Έχει υπερεκτιμήσει το Νέο Δελχί τη γεωπολιτική του σημασία; Η απειλή των δασμών ήταν αρκετά άσχημη: το 25% είναι υψηλότερο από το 19% που συμφωνήθηκε με τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία και πολύ υψηλότερο από το 15% που προσφέρθηκε σε συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η ΕΕ, η Κορέα και η Ιαπωνία. Για κάποιο λόγο, η Ινδία περίμενε ότι ήταν τόσο απαραίτητη για τις ΗΠΑ που θα λάμβανε μια καλύτερη συμφωνία από τους μακροχρόνιους συμμάχους - ακόμη και μια συμφωνία που θα διατηρούσε τους φραγμούς που έχει υψώσει γύρω από τη βιομηχανία και τη γεωργία. Αντ' αυτού, αν δεν δώσει πολύ περισσότερα απ' ό,τι ανέμενε, μπορεί να καταλήξει να είναι μία από τις λίγες χώρες που βγήκαν από τη δασμολογική "παύση" του Τραμπ με υψηλότερο και όχι χαμηλότερο συντελεστή από τις αρχικές απειλές του Αμερικανού προέδρου.

Το Νέο Δελχί έμαθε, πολύ αργά, ότι έχει πολύ μικρή πραγματική επιρροή στην Ουάσιγκτον. Οι Κινέζοι μπορεί να λάβουν άλλη μια παράταση επειδή έχουν στη φαρέτρα τους επιχειρήματα με τα οποία μπορούν να απειλήσουν την αμερικανική οικονομία. Οι Ευρωπαίοι και η ανατολική Ασία μπορούν να υποσχεθούν να αγοράσουν αμερικανικά όπλα ή να επενδύσουν στις ΗΠΑ. Η Ινδία δεν μπορεί ούτε να απειλήσει ούτε να δωροδοκήσει.  

Για χρόνια, έχει ωστόσο καταφέρει να υπερβαίνει το πραγματικό οικονομικό της βάρος υποσχόμενη σιωπηρά ότι θα συμμετάσχει στις προσπάθειες της Ουάσινγκτον να περιορίσει την ανερχόμενη Κίνα. Σιωπηρά, όχι ανοιχτά, εννοείται - η Ινδία δεν πιστεύει ότι η εγγύτητα με τις ΗΠΑ την αποκλείει από το να συμμετέχει σε ομάδες υπό κινεζική ηγεσία ή να υποστηρίζει τους πελάτες του Πεκίνου στη Μόσχα.

Αλλά η οργή του Τραμπ δείχνει ότι αυτή η "άσκηση ισορροπίας" μπορεί τελικά να έχει εξαντλήσει τον κύκλο της. Η Ρωσία μπορεί να μην είναι η κορυφαία προτεραιότητά του, αλλά η άρνηση του δεύτερου μεγαλύτερου πελάτη της να συμμορφωθεί θα εξακολουθεί να τον εκνευρίζει. Δέχτηκε ένθερμους επαίνους από τους ηγέτες του Πακιστάν αφού ανακοίνωσε την κατάπαυση του πυρός- οι Ινδοί τον αγνόησαν επιδεικτικά. Αυτός ο Λευκός Οίκος θέλει να τον τιμούν, όχι να τον αψηφούν. Υπήρχε σίγουρα μια πικρόχολη αιχμή στο σχόλιό του ότι, σε ό,τι τον αφορά, η Ινδία και η Ρωσία θα μπορούσαν "να καταστρέψουν τις νεκρές οικονομίες τους μαζί".

Αν είχε απλώς απαιτήσει μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ Δελχί και Μόσχας - και το είχε κάνει, αν ήταν δυνατόν, χωρίς να προσβάλει τις οικονομικές προοπτικές της Ινδίας - οι ηγέτες θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν υποχωρήσει ήσυχα. Η έκπτωση στο ρωσικό πετρέλαιο είναι μόνο μεταξύ 6 και 10 δολαρίων το βαρέλι και, σύμφωνα με έρευνα της Standard Chartered, ο αντίκτυπος στον πληθωρισμό από τη μετάβαση σε αμερικανικές πηγές θα ήταν αμελητέος. Βέβαια, η κυβέρνηση θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να πείσει την εθνικιστική της βάση ότι η μετάβαση θα ήταν προς το συμφέρον της χώρας, αφού πέρασε δύο χρόνια υποστηρίζοντας το αντίθετο. Αλλά η εμπιστοσύνη στον πρωθυπουργό είναι αρκετά υψηλή ώστε να τα καταφέρει.  

Αυτό που δεν θα δεχθούν οι ψηφοφόροι, ωστόσο, είναι οποιαδήποτε άμβλυνση της σκληρής γραμμής της κυβέρνησης στο θέμα του Πακιστάν. Η συνθηκολόγηση με τον Τραμπ, αφού αυτός έχει δηλώσει ότι προτιμά τους γείτονές μας, θα ήταν δύσκολο να περάσει ως κάτι θετικό, ακόμη και για τον Μόντι.  

Σε λιγότερο από 24 ώρες, η πολιτική του Νέου Δελχί απέναντι στη νέα εποχή Τραμπ και η προσεκτικά καλλιεργούμενη στρατηγική ασάφεια εν μέσω της έντασης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, βρέθηκαν σε καθεστώς πλήρους αβεβαιότητας. Αναμένω ότι ο Μόντι θα μπορέσει ακόμα να κλείσει κάποιου είδους συμφωνία, αν και με περισσότερες παραχωρήσεις και εσωτερική πολιτική ζημιά από ό,τι θα ήθελε. Αλλά ο Τραμπ σίγουρα αναρωτιέται τι ακριβώς φέρνει η Ινδία στο τραπέζι ως εταίρος.

Παράλληλα, οι πολίτες θα αναρωτηθούν αν οι ΗΠΑ κάνουν για άλλη μια φορά το λάθος - όπως έκαναν συχνά στο παρελθόν - να εμπιστεύονται το κατεστημένο του Πακιστάν, αγνοώντας την Ινδία. Η αυτοπεποίθηση του Νέου Δελχί ότι θα μπορούσε να ανταπεξέλθει στην εποχή Τραμπ έχει καταρρεύσει για τα καλά - θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να ανακάμψει η σχέση από αυτή την ταραχώδη εβδομάδα.