Η Μελόνι αξίζει σεβασμό... τουλάχιστον προς το παρόν

Του Marc Champion

Ποια είναι πραγματικά η Τζόρτζια Μελόνια; Αν πιστεύετε στη σημασία της οικονομικής σταθερότητας και των βασικών αξιών της δημοκρατίας, αποτελεί ατού (asset) ή απειλή;

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση για να απαντηθεί, παρά μόνο εκ των υστέρων. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με ρωτούσαν συχνά αν πίστευα ότι ο νέος πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, απλώς αποκαθιστούσε την τάξη μετά το χάος της δεκαετίας του 1990 για να οικοδομήσει στη συνέχεια τη δημοκρατία ή αν σχεδίαζε την απολυταρχία. Έλεγα ότι δεν μπορούσα να είμαι σίγουρος, αλλά να θυμάμαι τι ήταν ο Πούτιν, ένας πράκτορας της KGB που υπηρέτησε πιστά τη Σοβιετική Ένωση, γιατί αυτό θα ήταν καθοριστικό σε κάθε σημαντική στιγμή που θα συναντούσε στο δρόμο του.

Ερντογάν - Πούτιν

Ομοίως, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ισλαμιστής μια ζωή, του οποίου το παρατσούκλι στο σχολείο ήταν "hoca", ή "θρησκευτικός δάσκαλος". Τον συνάντησα για πρώτη φορά στο Νταβός, αφού το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης είχε κερδίσει τις εκλογές το 2002, υποσχόμενος να διατηρήσει το κοσμικό σύνταγμα της Τουρκίας. Βρισκόταν εκεί για να πείσει τους δυτικούς ηγέτες και τους επενδυτές ότι δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν. Το πέτυχε σε μεγάλο βαθμό. Πολλοί Τούρκοι ήταν επιφυλακτικοί, αλλά όπως και με τον Πούτιν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, υποψιάζομαι ότι ακόμη και ο Ερντογάν δεν ήξερε στην αρχή πού θα τον οδηγούσε ο δρόμος του.

Ο κόσμος άλλαξε γρήγορα γύρω από αυτούς τους άνδρες. Η ανάγκη να υποκλιθούν σε μια φαινομενικά αδιαμφισβήτητη Δύση διαβρώθηκε. Και οι δύο έγιναν πολιτικά ισχυρότεροι. Και οι δύο ήταν σπουδαίοι διαχειριστές της οικονομίας μέχρι που δεν ήταν πια. Όταν τα συμφέροντά τους συγκρούστηκαν με εκείνα των ΗΠΑ και της Ευρώπης και οι φιλελεύθεροι ψηφοφόροι στράφηκαν εναντίον τους στην πατρίδα τους, το DNA τους ενεργοποιήθηκε. Ο Πούτιν δημιούργησε ένα αυταρχικό κράτος. Ο Ερντογάν δημιούργησε ένα όλο και πιο αυταρχικό και ισλαμιστικό.

Το αίνιγμα της Μελόνι

Τι γίνεται λοιπόν με την Μελόνι, το πολιτικό αίνιγμα των ημερών μας;

Το κόμμα της, Αδελφοί της Ιταλίας, έχει νεοφασιστικές ρίζες και μια πτέρυγα νεολαίας που καταφέρνει ακόμα να πιάνεται από τις κάμερες να υμνεί τον Μουσολίνι και να χαιρετά ναζιστικά. Ωστόσο, η αρχηγός τους, οπαδός του Μουσολίνι στα νιάτα της, έχει από καιρό μετακινηθεί προς το κέντρο. Στο αξίωμά της, έχει αποδειχθεί επιδέξια επιφυλακτική, συμπεριφερόμενη συχνά λιγότερο ως λαϊκίστρια της ακροδεξιάς παρά ως συντηρητική της παλιάς σχολής.

Πρόκειται σαφώς για μια πολύ ικανή πολιτικό, με μια αξιοσημείωτη φήμη που δεν θυμίζει τον Τραμπ, καθώς κρατά λεπτομερείς σημειώσεις και διαβάζει τα έγγραφά της. Η Μελόνι ηγήθηκε των πολιτιστικών πολέμων για να φτάσει στην εξουσία, καλύπτοντας ένα κενό, καθώς πρώτα τα παραδοσιακά κεντρώα κόμματα και στη συνέχεια το αριστερό λαϊκιστικό κίνημα των Πέντε Αστέρων δυσκολεύτηκαν να δώσουν λύσεις στα πιο πιεστικά ζητήματα της Ιταλίας: Πώς να αποκατασταθεί η οικονομική ανάπτυξη και πώς να αντιμετωπιστούν οι βαρυσήμαντες προκλήσεις που αντιπροσωπεύει ο συνδυασμός της μείωσης των ποσοστών γεννήσεων των ντόπιων και της αύξησης της μετανάστευσης.

Οι διαβεβαιώσεις της Μελόνι

Η Μελόνι ξεκίνησε τη θητεία της διαβεβαιώνοντας τους άλλους ηγέτες της ΕΕ ότι δεν θα προκαλέσει διασπάσεις, όπως ο Βίκτορ Όρμπαν. Έφερε μάλιστα μια τούρτα στην πρώτη της σύνοδο κορυφής. Όσον αφορά την Κίνα, τερμάτισε τη θέση της Ιταλίας ως το μόνο μέλος της G7 που έχει ενταχθεί στην πρωτοβουλία Belt and Road (σ.σ.πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου) του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ. Για την Ουκρανία, αποδείχθηκε σταθερή σύμμαχος, δείχνοντας να μην θέλει να στηρίξει τον Πούτιν - σε αντίθεση όχι μόνο με μεγάλο μέρος του κόμματός της, αλλά και με το εκλογικό της σώμα.

Επιπλέον, η Μελόνι ασχολείται με ορισμένα από τα πιο δύσκολα ερωτήματα που αφορούν τον πόλεμο. Στις 13 Ιουνίου, χρησιμοποίησε την προεδρία της στην G7 για να προωθήσει μια συμφωνία σχετικά με τη χρήση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την εξασφάλιση δανείου ύψους 50 δισ. δολαρίων για την Ουκρανία. Σύμφωνα με τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης, η Ιταλία πρόκειται επίσης να στείλει πυραύλους κρουζ Storm Shadow.

Θα μπορούσε λοιπόν η Μελόνι να οικοδομήσει ένα μη λαϊκιστικό μοντέλο για την οργάνωση της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς; Δεν είμαι σίγουρος και, ίσως ούτε καν η ίδια δεν το ξέρει. Για να είμαι ξεκάθαρος, δεν μου αρέσουν οι απόψεις της για τις αμβλώσεις, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ή τη μετανάστευση, αλλά αυτά θα τα αποφασίσουν οι Ιταλοί ψηφοφόροι. Αν η Μελόνι μπορούσε να βοηθήσει να διοχετεύσει την ακροδεξιά της Ευρώπης μακριά από λαϊκιστικές θέσεις για την ασφάλεια, την οικονομία και τα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες, θα άξιζε χειροκρότημα.

Προς το παρόν, τουλάχιστον, είναι σαφές ότι η Μελόνι έχει κατανοήσει ότι η Ιταλία, με τη γεωγραφία της, το 140% του χρέους προς το ΑΕΠ και τη σχεδόν στάσιμη οικονομία της, δεν έχει καμία ορθολογική εναλλακτική λύση στη χρηματοδότηση και τη συλλογική ασφάλεια της ΕΕ. Πρόσφατα απέκλεισε τον Όρμπαν από την παράταξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην οποία ανήκουν οι Αδελφοί της Ιταλίας, τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές. Επομένως, θεωρητικά, η ακροδεξιά έχει τώρα δύο πιθανούς ηγέτες για να επιλέξει.

Ζητά σεβασμό

Εξίσου ξεκάθαρο, από την οργισμένη αντίδραση της Μελόνι όταν αποκλείστηκε από τις προ-διαπραγματεύσεις για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας στην ΕΕ αυτή την εβδομάδα, είναι ότι περιμένει σε αντάλλαγμα να αντιμετωπιστεί ως παίκτης στην κορυφή του τραπεζιού. Σίγουρα έχει δίκιο. Οι κεντρώοι ηγέτες των κομμάτων της ηπείρου είναι αλαζόνες που την σνομπάρουν.

Κατηγορίες

Η Μελόνι δεν θα γίνει ποτέ Πούτιν και Ερντογάν, όπως και η Ιταλία δεν θα γίνει ποτέ Ρωσία ή Τουρκία. Ωστόσο, θα μπορούσε να αλλάξει με τρόπους που θα ήταν επιζήμιοι για την Ευρώπη. Η κυβέρνηση Μελόνι κατηγορείται ήδη για καταπάτηση των ελευθεριών των μέσων ενημέρωσης. Προσπαθεί επίσης να προωθήσει συνταγματικές αλλαγές που θα βλέπουν τον πρωθυπουργό να εκλέγεται απευθείας και τα κόμματα που τους υποστηρίζουν να εγγυώνται το 55% των εδρών του κοινοβουλίου. Ο δημοκρατικός μηχανισμός της Ιταλίας χρειάζεται μεταρρύθμιση, αλλά αυτή είναι μια ανησυχητική πρόταση που θα παγίωνε την εξουσία στα χέρια ενός προσώπου, το οποίο χωρίς αμφιβολία σκοπεύει να είναι η ίδια η Μελόνι. 

Η τύχη της για την οικονομία φαίνεται επίσης να εξαντλείται, με το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους να αυξάνεται και κάποιες δύσκολες επιλογές δαπανών να βρίσκονται στον ορίζοντα ως αποτέλεσμα. Δεν ξέρω πώς θα τα χειριστεί όλα αυτά η πρωθυπουργός της Ιταλίας, αλλά προέρχεται από την πτέρυγα του συντηρητισμού με τις μεγάλες δαπάνες και τις παρεμβάσεις. Ούτε είναι σαφές πόσο προσεκτική μπορεί να αισθάνεται ότι πρέπει να είναι ακόμα μετά τον επόμενο μήνα, αν το ακροδεξιό κόμμα του Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν κερδίσει εξασφαλίσει νίκη στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας.

Ένστικτα

Η εκτίμησή μου είναι ότι όταν η Μελόνι αντιμετωπίσει αυτά τα μεγάλα ζητήματα μελλοντικά, τα βασικά της ένστικτα θα υπερισχύσουν με τρόπους που θα την κάνουν να φαίνεται λιγότερο άκακη. Αλλά θα ήταν καλό να κάνουμε λάθος, και οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να μην επισπεύσουν μια τέτοια στιγμή. Θα πρέπει να δώσουν τον σεβασμό που της αξίζει, να την κρατήσουν μέσα στο προσκήνιο σε ανταγωνισμό με τον Όρμπαν.

Απόδοση - Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν