Ρωσικό αέριο: Βουτιά 44% στις εξαγωγές αγωγού προς την Ευρώπη - Στα χαμηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του ’70

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Σε ιστορικό ναδίρ υποχώρησαν το 2025 οι εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω αγωγών, καταγράφοντας πτώση 44% και επιστρέφοντας σε επίπεδα που παραπέμπουν στα πρώτα χρόνια των σοβιετικών εξαγωγών, τη δεκαετία του 1970. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει τη ραγδαία αποδόμηση της ενεργειακής σχέσης Ευρώπης – Ρωσίας, στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία και της ευρωπαϊκής στρατηγικής για πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027.

Με βάση υπολογισμούς που στηρίζονται σε στοιχεία του ENTSO-G, οι συνολικές ροές ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη περιορίστηκαν φέτος σε μόλις 18 δισ. κυβικά μέτρα (bcm). Πρόκειται για ένα κλάσμα των ποσοτήτων που διοχετεύονταν πριν από λίγα χρόνια, όταν οι εξαγωγές μέσω αγωγών ξεπερνούσαν τα 175–180 bcm ετησίως (2018–2019), αποφέροντας δεκάδες δισ. ευρώ στη Gazprom και στο ρωσικό κράτος.

Κλείνει ο ουκρανικός διάδρομος – μόνος "σωλήνας" ο TurkStream

Καθοριστικός παράγοντας για τη φετινή κατάρρευση υπήρξε το οριστικό κλείσιμο της διαδρομής μέσω Ουκρανίας, μετά τη λήξη της πενταετούς συμφωνίας διαμετακόμισης που δεν ανανεώθηκε από την 1η Ιανουαρίου 2025. Έτσι, ο TurkStream απέμεινε ως η μοναδική ενεργή οδός αγωγού για τη διοχέτευση ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Μέσω του TurkStream συνεχίζουν να τροφοδοτούνται χώρες της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, όπως η Σερβία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, ενώ παράλληλα εξυπηρετείται και η τουρκική αγορά. Οι ροές προς την Ευρώπη μέσω του συγκεκριμένου αγωγού αυξήθηκαν μάλιστα κατά περίπου 7% το 2025 σε σχέση με το 2024, ωστόσο η άνοδος αυτή δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει την απώλεια του ουκρανικού διαδρόμου, μέσω του οποίου είχαν διακινηθεί συνολικά 32 bcm το 2024.
Επιστροφή μισό αιώνα πίσω

Η εικόνα που διαμορφώνεται φέρνει τις ρωσικές εξαγωγές αγωγού προς την Ευρώπη σε επίπεδα συγκρίσιμα με εκείνα των αρχών της δεκαετίας του ’70. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1975 οι σοβιετικές αποστολές ανέρχονταν σε 19,3 bcm, ενώ δύο χρόνια νωρίτερα δεν ξεπερνούσαν τα 6,8 bcm, στα πρώτα βήματα αξιοποίησης των κοιτασμάτων της Σιβηρίας.

LNG: η "παράκαμψη" με ημερομηνία λήξης

Παρά την κατάρρευση των ροών μέσω αγωγών, η Ρωσία εξακολουθεί να προμηθεύει την Ευρώπη με φυσικό αέριο υπό μορφή LNG, παραμένοντας –με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία– ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής LNG της ΕΕ, πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, και αυτή η δίοδος έχει σαφή χρονικό ορίζοντα, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί για πλήρη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου έως το τέλος του 2027.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη επιταχύνει την αναδιάταξη του ενεργειακού της μείγματος, επενδύοντας σε νέες υποδομές LNG, εναλλακτικές πηγές προμήθειας και διασυνδέσεις, την ώρα που η Ρωσία βλέπει έναν από τους πιο προσοδοφόρους και στρατηγικούς της εξαγωγικούς προορισμούς να περιορίζεται πλέον σε ρόλο σκιάς.